Khẩu hiệu Vì một Hà Nội xanh, sạch và đẹp đã có từ lâu, song dường như ít tác dụng, vì cho đến nay, sau cả thập kỷ có khẩu hiệu rất đúng đó, Hà Nội vần là một thà nh phố chưa xanh, chưa sạch và chưa đẹp.
Xét tiêu chuẩn Xanh, Hà Nội nằm trong số các thà nh phố thiếu cây xanh nếu so với các thà nh phố, thủ đô khác trên thế giới hay ở khu vực Đông Nam à. Cho đến nay, tỷ lệ cây xanh trên nhân khẩu Hà Nội (mới tính số nhân khẩu thường trú, chưa tính số nhân khẩu bán trú và nhập cư tạm thời) mới chỉ chưa tới 1 mét vuông/người. Trong khi tại Paris (thủ đô Pháp) con số nà y là 11 m2, còn tại New York của Mử¹, thà nh phố của những ngôi nhà chọc trời san sát nhau, nhưng con số nà y cũng là 15 m2/người. Có thà nh phố trên thế giới con số nà y lên đến 30 m2.
Vử tiêu chuẩn sạch, Hà Nội đang ở mức báo động vử ô nhiễm môi trường sống, từ không khí đến nguồn nước và vệ sinh thực phẩm. Các cuộc khảo sát của các nhà chuyên môn cho thấy, tất cả các mẫu đo của Hà Nội đửu vựợt tiêu chuẩn cho phép gấp nhiửu lần.
Vử tiêu chuẩn đẹp, có thể nói Hà Nội chưa đẹp, xét cả trên phương diện truyửn thống và hiện đại.
Nguyên nhân của tình trạng chưa xanh, chưa sạch và chưa đẹp của Hà Nội có nhiửu, nhưng trước hết là ý thức của người Hà Nội, từ cấp vĩ mô đến cấp vi mô.
Ở cấp vĩ mô, việc xác định những quy hoạch, tiêu chuẩn vử một thà nh phố Xanh, Sạch, Đẹp chưa được định rõ. Trong khi những chỉ tiêu kinh tế như mức tăng trưởng là bao nhiêu, thu nhập bình quân là bao nhiêu, đến bao giử thì đạt, được thể hiện rất rõ trong các báo cáo thà nh tích của các cấp trong thà nh phố, thì những tiêu chuẩn vử Xanh, Sạch, Đẹp vẫn hết sức chung chung, không cụ thể, nên vẫn chỉ dừng lại ở mức khẩu hiệu. Lẽ ra, các báo cáo phải định ra những tiêu chí cụ thể vử Xanh, Sạch, Đẹp cho từng thời hạn cụ thể và chỉ đạo riết róng như chỉ đạo các mục tiêu vử kinh tế - xã hội.
Ở cấp vi mô, người dân coi việc là m cho thà nh phố Xanh, Sạch, Đẹp như là việc của chính quyửn chứ không phải của minh, nên hay chỉ trích chứ ít tham gia.
Hà ng cây trên đường Thanh Niên
Là m gì để có một cuộc cách mạng Xanh, Sạch, Đẹp ở thủ đô ?
Trước hết, như trên đã nói, cần phải thay đổi tư duy từ người dân đến cấp lãnh đạo. Người dân phải hiến kế cho các cấp chính quyửn là m sao cho từ đường phố cụ thể đến phạm vi toà n thà nh phố xanh hơn, sạch hơn và đẹp hơn. Còn đối với cấp lãnh đạo, cần đi sâu, đi sát, chỉ đạo cụ thể từng tiêu chí, chứ không nên chỉ đạo chung chung và cấn sớm lập ra một Hội đồng tư vấn có chất lượng để định hình một thà nh phố xanh, sạch, đẹp cho Hà Nội.
Hà Nội phải xanh hơn, cần trồng những cây gì, trồng ở đâu và lấy lô đất nà o để trồng. Vử vấn đử nà y, thà nh phố không nên khoán trắng cho ngà nh công chính, mà phải giao chỉ tiêu cho các quận, huyện, vì hiện nay các quận, huyện quản lý đất đai. Họ có quyửn dà nh những khu đất nà o để là m công viên và trồng cây.
Ở đây cũng nên học tập kinh nghiệm của nhiửu nước là không nên công viên hóa các nơi công cộng, mà nên quy hoạch một số vườn hoa tiêu biểu, được thiết kết một cách khoa học và chuyên nghiệp (vì hiện nay phần lớn các vườn hoa ở Hà nội được thiết kế một cách ngẫu hứng, không theo một nguyên tắc nà o cả, nên không đẹp và không có nét Hà Nội), còn phần lớn các khu đất công nên biến thà nh rừng cây vừa tạo bóng mát cho cư dân thà nh phố trong mùa hè nóng nực, vừa tăng nhanh diện tích cây xanh của thà nh phố, vừa tiết kiệm (vì quy hoạch trồng hoa cho một công viên theo đúng tiêu chuẩn của công viên sẽ tốn kém rất nhiêu so với trồng cây thà nh rừng).
Đường Phan Đình Phùng luôn rợp bóng mát
Mỗi rừng cây nhân tạo đó có thế có thể rộng từ 1 đến 10 ha hay rộng hơn nữa. Các khu đất dà nh riêng cho cây xanh trong các khu đô thị nên trồng cây bóng mát chứ không biến thà nh các vườn hoa. Hà Nội có nhiửu hồ và có sông Hồng chảy qua. Đây là lợi thế hiếm có để biến vùng đất quanh hồ thà nh các rừng cây và biến bãi giữa và dải đất hai bên đê sông Hồng thà nh các rừng cây. Phát triển nhiửu rừng nhân tạo là cách duy nhất để tăng nhanh diện tích cây xanh bình quân ở Hà Nội.
Hà Nội nên chọn tiêu chí nà o là m trước để sạch hơn? Đó là hạn chế bụi. Để là m được điửu nà y, cần định ra tiêu chuẩn cụ thể buộc các cấp, các ngà nh phải báo cáo thường xuyên, coi đó như những chỉ tiêu pháp định. Phải tăng cường hơn nữa lực lượng Cảnh sát môi trường để lực lượng nà y là m tốt nhiệm vụ của mình, có các biện pháp mạnh đối với những đơn vị, cơ sở gây ô nhiửm khói bụi, nguồn nước, có các chế tà i cụ thể đối với các trường hợp hủy hoại môi trường, dù là cố ý hay vô ý.
Hà Nội phải đẹp là đòi hửi của không chỉ người dân Hà Nội mà của cả nước, vì Hà Nội là thủ đô, là bộ mặt của nước Việt Nam đang công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Muốn đẹp, phải có quy hoạch, từ tổng thế toà n thà nh phố đến chi tiết từng khu vực. Hiện tại Hà Nội là một thà nh phố hỗn tạp, pha trộn nhiửu phong thái kiến trúc mang tính tự phát. Không thể gọi một thà nh phố hỗn tạp ấy là đẹp. Hà Nội nên định ra những chuẩn mực vử kiến trúc và quy hoạch của riêng Hà Nội.
Cho đến nay, Hà Nội đã nhiửu lần lên quy hoạch, nhưng rồi quy hoạch đó không được thực hiện, vì không có tiửn. Việc xây dựng ở đâu và thiết kế như thế nà o hoà n toà n trong tay nhà đầu tư, không phải do theo quy hoạch. Đã đến lúc buộc các nhà đầu tư phải theo quy hoạch của Hà Nội:ở khu vực nà y cấn độ cao bao nhiêu và nguyên tắc kiến trúc nà o, ở khu vực kia cần những chỉ dẫn gì... Ở Paris, trong khu vực nội thà nh, người ta không cho xây dựng những tòa nhà cao quá 15 tầng và cũng không cấp phép cho những tòa nhà dưới 5 tầng, muốn xây khác thì tìm một nới khác chứ không phải ở Pari. Thủ đô Washington của Mử¹ chỉ cấp phép cho những ngôi nhà không cao quá Tháp Bút chì (tháp tưởng niệm cố tổng thống Washington, tương đương nhà 20 tầng). Hà Nội cũng nên rút ra bà i học từ kinh nghiệm của các nơi.
Để có nét riêng của Hà Nội, những tòa nhà công sở nên có kiến trúc truyửn thống Việt Nam: có mái ngói và ban công phía trước, để khác hẳn với những tòa cao ôc, văn phòng hay khách sạn kinh doanh. Ở nhiửu thà nh phố châu à như ở Tôkyô, Bắc Kinh, Seoul, New Dehli, Phnôm Pênh, Viêng Chăn,,, các tòa nhà công sở mang nhiửu nét kiến trúc của dân tộc. Tại sao Hà Nội không là m được như thế ?
Để xanh, sạch và đẹp hơn, cần một tư duy hoà n toà n mới so với cách tư duy lâu nay đang là m cho Hà Nội xa hơn với tiêu chuẩn mà Hà Nội đang đặt ra.
