PV: Chà o nhà báo Hồ Quang Lợi. Cảm ơn ông đã dà nh cho Người Hà Nội cơ hội nà y. Quả thực tôi đang lườ¡ng phân: rất mến phục ông qua những bà i báo định danh dấu ấn Hồ Quang Lợi và giử thì đang phửng vấn Trưởng Ban Tuyên giáo Thà nh uỷ Hà Nội. Chúng ta bắt đầu thẳng thắn nhé. à”ng có thể giúp tôi thoát khửi sự lườ¡ng phân nà y?
à”ng Hồ Quang Lợi: Thật vui khi anh đọc và nhớ các bà i viết của tôi. Báo chí là nghử nghiệp suốt đời, còn Trưởng Ban Tuyên giáo là cương vị trách nhiệm. Hiện giử, báo chí và tuyên giáo đang hoà và o trong công việc hà ng ngà y của tôi. Hãy xem đây là cuộc đối thoại và tôi không chỉ là người được giao phụ trách công tác tư tưởng, tuyên giáo, trong đó báo chí - văn nghệ Thủ đô là một lực lượng cực kử³ quan trọng, mà tôi vẫn thấy mình đang đồng hà nh trên tiến trình ấy - một người cầm bút.
PV: Công việc cuối năm của lãnh đạo TP rất bử bộn, cả vử khối lượng và cường độ, có là m ông khó sắp xếp thời gian cho cuộc đối thoại nà y với Người Hà Nội ?
à”ng Hồ Quang Lợi: Sự dồn dập, liên tiếp của kế hoạch và nhất là công việc cuối năm nhiửu khi là m chúng tôi quá tải. Người Hà Nội là cơ quan ngôn luận của Hội Liên hiệp VHNT Hà Nội, diễn đà n của văn nghệ sĩ Thủ đô. Đây là tử báo có vị trí quan trọng trong đời sống VHNT. Sống và việc tại TP văn hoá lâu đời, mỗi người dân đửu cần ý thức trân trọng; huống hồ tôi, trước hết là nhà báo yêu chuộng nghệ thuật. Tôi rất thích thưởng thức, luôn muốn chia sẻ, cổ vũ, lắng nghe các nghệ sĩ, nhà báo - các đồng nghiệp của tôi, trong sự tin cậy và quý trọng.
PV: Được biết ông du học vử văn học Pháp ở nước ngoà i. Phải chăng vì thế, ông hay dà nh chú ý cho văn chương. Chúng ta bắt đầu tư mảng nà y được chứ, thưa ông?
à”ng Hồ Quang Lợi: Văn học là gốc của mọi hình nghệ thuật. Tuy không phải người sáng tác, văn học vẫn chảy suốt đời cầm bút của tôi, khi viết và tích luử¹ cho nghiệp viết. Sự được mùa hay thất bát của văn học mỗi năm chi phối, ảnh hưởng các ngà nh nghệ thuật. Nhà văn, nhà thơ là đội hình mạnh, Hội Nhà văn Hà Nội là Hội nghử nghiệp đầu lĩnh không chỉ của Thủ đô mà còn của Quốc gia.
Nhà báo Hồ Quang Lợi, Uỷ viên Ban Thường vụ, Trưởng ban Tuyên giáo Thà nh uỷ Hà Nội (ảnh: Trần ành)
PV: Đặc thù của văn chương và báo chí khác nhau khi sử dụng chất liệu quan sát và dự cảm. Đời sống qua chứng kiến, phân tích của nhà báo và năng lực hư cấu “ năng lực của nhà văn, vẫn có mối liên quan là bối cảnh xã hội và tâm lý thời đại. Chúng ta đang trong một thời cuộc biến động, đầy thử thách. Đó có phải lý do khiến Hà Nội không có tác phẩm nà o thực sự gây chú ý lớn trong năm qua? Chẳng lẽ khó có cuộc phô diễn lực lượng - tác giả - tác phẩm nếu không có những đợt vận động, sự kiện lớn hay đã vét cạn vốn cho Đại lễ rồi. Tôi rất chử kiến giải, tổng kết của ông ở vai trò quản lý và cả ở vị thế nhà bình luận thời cuộc?
à”ng Hồ Quang Lợi: Đại lễ 1000 năm Thăng Long- Hà Nội đã qua hơn 400 ngà y. Thế giới năm 2011 chịu nhiửu biến cố: thiên tai, chiến tranh, xung đột dầu mử - hạt nhân - tôn giáo, suy thoái kinh tế là m hà nh tinh mong manh phập phồng bất ổn, cả châu à‚u run rẩy, nửn kinh tế thế giới chao đảo. Việt Nam đã gia nhập WTO, hội nhập cà ng sâu, cà ng dễ bị tổn thương. Nửn kinh tế chưa mạnh của nước ta khó thoát khửi xung chấn dây chuyửn đầy kịch tính trên mọi tầng nấc, cấp độ của thời cuộc. Mỗi nghệ sĩ, trước hết là một con người đầy nghĩa vụ, rà ng buộc, lo toan đời sống. Thường thì trước khó khăn của cuộc mưu sinh, khắc nghiệt chất chồng, giá cả leo thang, người ta phải xoay xoả, tạm ổn rồi mới nghĩ, là m được những gì cao hơn, khác hơn, chưa bà n tới cái gọi là sứ mệnh cống hiến. Chỉ rất ít tà i năng kiệt xuất, bản lĩnh lớn mới vượt thoát được những giằng xé ngổn ngang để bứt phá và bùng sáng.
PV: Như vậy chúng ta không đủ tin có những người say nghử và xả thân?
à”ng Hồ Quang Lợi: Có, nhưng ít. Đấy là vấn đử cần suy nghĩ, bà n luận sâu trong nội dung khác. Hà Nội của chúng ta đã băng qua một năm nhiửu vất vả khó khăn bằng nổ lực vượt bậc và sức mạnh kử³ diệu.
PV: Đã hơn 3 năm từ khi Hà Nội mở rộng địa giới hà nh chính, đánh giá tổng quan của ông vử đời sống kinh tế “ xã hội của Thủ đô hiện nay?
à”ng Hồ Quang Lợi: Kể từ 1/8/2008, Hà Nội thà nh đô thị gần 7 triệu dân phải chịu tải lớn, sức ép lớn của cuộc hợp nhất trên quy mô chưa từng có. Hơn 3 năm là thời gian sát hạch nghiêm khắc với quyết định tầm vóc lịch sử. Cuộc sát hạch vẫn tiếp tục bằng nhiửu thách thức với mỗi công dân, mỗi lãnh đạo các cơ quan, đơn vị, lĩnh vực. Giai đoạn 2011 “ 2015, Hà Nội cần triển khai hơn 1000 dự án với tổng đầu tư 572.376 tỷ đồng, trong đó 430.400 tỷ dà nh cho 446 dự án giao thông, hạ tầng kử¹ thuật đô thị. Tôi muốn nhấn mạnh : Cuộc hợp lưu cộng hưởng của Thăng Long ngà n năm và Hà Tây văn vật cho Thủ đô ta lượng di sản dồi dà o, vật thể, văn hiến, tà i lực, tiửm năng.
PV: Sự quá tải dân cư và sự phát triển thiếu quy hoạch, thiếu phối hợp đồng bộ kiến trúc “ giao thông, môi trường ô nhiễm, sự xô bồ và thậm chí có nơi hỗn tạp trong nếp sống khiến chất thanh lịch vốn có của người Hà Nội đang mai một, không còn là nét đẹp hiện hữu để tự hà o!
à”ng Hồ Quang Lợi: Đó là một thực tế, nhưng cũng đừng quá bi quan. Đang có những chuyển động tích cực, dẫu rằng chưa nhiửu, chưa đửu, chưa bửn. Và o dịp Đại lễ 1000 năm, bộ tà i liệu Giáo dục nếp sống thanh lịch “ văn minh cho học sinh Hà Nội đã được đưa và o dạy đại trà từ tiểu học tới trung học. Văn hoá, đạo đức truyửn thống có mai một, phai nhạt và hơn bao giử hết, mỗi người dân dù từ đâu tới, khi sống tại Thủ đô phải ý thức vử nếp Trà ng An từ sinh hoạt hà ng ngà y ; cùng khôi phục, vun đắp cho truyửn thống đẹp đẽ, thanh quý ấy. Rất nhiửu cầu, đường, và nh đai đã xây dựng và các tuyến đường sắt đô thị sẽ triển khai, và tôi cũng luôn mong bên cạnh các công viên, Cung Trí thức, thư viện, trường học, Hà Nội sẽ có thêm nhiửu vườn hoa, nhà hát, thảm cây xanh, giữ gìn các hà ng cây cổ thụ, hồ nước, thêm nhiửu tác phẩm điêu khắc ngoà i trời... Cái đích đẹp nhất, sâu xa nhất, cốt tử nhất mà chúng ta khát vọng là xây dựng con người, nửn tảng văn hoá, tinh thần của Hà Nội. Nếp sống văn hoá người Hà Nội thế kỷ 21 cần là sự kế thừa sống động, tinh hoa truyửn đời. Chúng ta nhất thiết gây dựng di truyửn văn hoá qua các thế hệ người Hà Nội để kinh kử³ phồn hoa luôn rạng rỡ và trầm tích luồng sáng kiêu hãnh, chủ lưu từ nghìn năm, đại diện của văn minh sông Hồng trên đất nước 4000 năm lịch sử.
PV: Chúng ta đang xây dựng Hà Nội xanh “ văn hiến “ văn minh “ hiện đại. Hà Nội là trung tâm văn hoá hà ng đầu Việt Nam. Song thực tế, lối sống thực dụng bị biến thái có xu hướng trà n lan khiến việc chấn hưng Hà Nội tinh tế, hà o hoa có vẻ là hà nh trình khó khăn ?
à”ng Hồ Quang Lợi: Sông Hồng là sông Mẹ. Trải nghìn đời, muôn hạt phù sa của Mẹ sông đã bồi đắp da thịt, cơ thể đất kinh kử³ và cả vùng châu thổ. Sức cuốn hút của đất thánh chưa khi nà o thuyên giảm. Lớp lớp anh hùng, hà o hiệt, tao nhân, thi nhân, giai nhân, tụ vử địa linh nhân kiệt. Những người con ưu tú nhất của dân tộc thuộc các thời đại khác nhau đửu gắn bó máu thịt, xây dựng cơ nghiệp liửn với số phận Thăng Long “ Hà Nội. Cơ đồ của Thủ đô có được nhử sự hợp quần tinh tú. Nhử thế, chúng ta có quyửn hy vọng vử sức vươn từ cuộc hợp lưu vĩ đại của nhiửu hệ giá trị.
PV: Hà Nội là nơi đóng trụ sở của tất cả các Hội nghử nghiệp toà n quốc. Nhiửu hội viên 9 ngà nh của Hội LHVHNT Hà Nội đồng thời là hội viên TW, trong quan niệm của nhiửu người, họ hoạt động chính cho Hội lớn, còn Hội Thủ đô thì như thêm cho vui. Chính thực trạng nà y khiến các Hội nghử nghiệp của Hà Nội chưa mạnh, thậm chí tính địa phương không được hiểu như một nửn tảng đặc thù mà còn bị xem là căn cứ phân cấp.
à”ng Hồ Quang Lợi: Thực trạng ấy ở một bộ phận văn nghệ sĩ quả là đáng suy nghĩ. Tôi nghĩ, trong nghệ thuật không nên phân định già - trẻ “ trung ương - địa phương. Tầm vóc “ vị thế tác giả chính là tác phẩm. Hà Nội là trái tim Việt Nam. Sĩ phu Bắc Hà , nghệ sĩ Hà Nội nức tiếng khí phách, tự chủ, sâu sắc, kiêu bạc và lịch lãm. Đó là nửn tảng của tâm thế và cảm hứng sáng tạo cho mỗi nghệ sĩ được thừa hưởng, thúc đẩy và nhấn mạnh bằng phong cách riêng mà vẫn toát lên phong cách Hà thà nh sang cả, quyến rũ.
PV: Sự thừa hưởng ấy là sức mạnh, cũng là áp lực!
à”ng Hồ Quang Lợi: Đúng, nhiửu thứ chúng ta là m được, là m vượt bậc vì áp lực. Phải nỗ lực nhiửu hơn và phải đòi hửi cao ở mình. Không chỉ với VHNT mà KHKT, kinh tế, đối ngoại, du lịch ... của Hà Nội chưa thực sự phát triển xứng tầm với tiửm năng và trông đợi của chính mỗi người Hà Nội, chưa kể sự hướng vử, đánh giá, niửm tin của cả nước. Cái mạnh cần mạnh hơn. Những giá trị của Thăng Long- Hà Nội cần đưa và o đời sống có tính đương đại. Mong sao văn nghệ sĩ Thủ đô sáng tạo được tác phẩm có định lượng ấy để công chúng Thủ đô - những khán giả được coi là tinh sà nh nhất - được hưởng thụ và bồi đắp tinh thần, tâm hồn mình. Tiết tấu, hướng dòng chảy văn hoá Hà Nội hôm nay nhất thiết phải vừa gìn giữ, phát huy giá trị truyửn thống vừa tạo thêm giá trị mới. Chỉ thế, các giá trị mới có sức sống, mới truyửn phổ và thấm sâu, nhất là khi nó được là m sáng và sang lên bởi các tác phẩm đầy cuốn hút.
PV: Bí thư Thà nh uỷ Phạm Quang Nghị là người rất quan tâm đến nghệ sĩ, liên tà i khi đánh giá, đối xử với họ. Còn ý kiến của Trưởng ban Tuyên giáo vử tình hình văn nghệ Hà Nội lúc nà y?
à”ng Hồ Quang Lợi: Không thể nói hết tất cả các loại hình trong khuôn khổ cuộc đối thoại nà y. Tôi luôn cố gắng già nh thời gian hạn hẹp của mình xem các tác phẩm mới, dự các hoạt động biểu diễn. Lãnh đạo một TP văn hiến cần có tâm hồn thưởng lãm nghệ thuật, cần có mắt xanh biết phát hiện, trân trọng các tà i năng. Hiện nay, còn ít tác giả, tác phẩm là m nên là n sóng mạnh mẽ. Sau Nguyễn Tuân, Thạch Lam, Nguyễn Huy Tưởng, Tô Hoà i, Vũ Bằng, Bùi Xuân Phái, Sử¹ Tiến... chúng ta cần tạo dựng, nuôi dườ¡ng một thế hệ tiếp nối đủ để trường tồn. Đội ngũ hiện nay được bổ sung đông hơn vử số lượng, nhưng tìm top ưu tú thật không dễ. Tôi nể phục nhà văn Nguyễn Xuân Khánh, một người con quê hương Từ Liêm, Hà Nội. Năm 2000 ông có Hồ Quý Ly nhận giải, 2006 có Mẫu thượng ngà n và 2011 có Đội gạo lên chùa đã được tổ chức hội thảo. Lao động tiểu thuyết là lao động nặng, nhất là tiểu thuyết lịch sử, đòi hửi vốn đọc, sự dà y công nghiên cứu, tích luử¹. Sáng tạo được trong lĩnh vực kén người ấy, là m tươi mới lịch sử ở tuổi 78, cống hiến đến cuối đời như thế thật quý báu! Các bộ tiểu thuyết Tám triửu vua Lý, Bão táp triửu Trần của Hoà ng Quốc Hải thật đồ sộ (6500 trang) thể hiện một thái độ lao động nghệ thuật nghiêm túc.
Tuyển thơ Bằng Việt gần đây, tuyển thơ Dương Kiửu Minh năm 2011 được người yêu thơ trân trọng . Tổ quốc nhìn từ biển của Nguyễn Việt Chiến bừng lên tinh thần yêu nước, thể hiện trách nhiệm công dân của nhà thơ. Hà Nội có nhiửu cây bút trẻ mà có ít tác giả trẻ. Vi Thuử³ Linh là nhà thơ đã góp phần khẳng định giá trị thơ hiện đại. Tôi đã đọc các tập thơ của chị, gần đây là tập Phim đôi “ Tình tự chậm ; tôi rất đồng tình với dư luận và giới nghử chú ý tới tác phẩm của Vi Thuử³ Linh.
Nhìn một cách tổng quát, còn thiếu, rất thiếu những tác phẩm có tầm vóc tương xứng với những dấu mốc lịch sử huy hoà ng của đất nước, tương xững với thời đại mà chúng ta đang sống và có đủ sức lưu truyửn mãi tới mai sau. Lẽ ra văn nghệ sĩ Thủ đô được kế thừa và sống trong khí quyển nà y, phải phát sáng nhiửu hơn. Đây là thời đại phát sáng, lại chưa thấy mấy tác phẩm cuồn cuộn hơi thở thời đại mà bửn vững với thời gian. Công chúng vẫn ngóng cổ chử đợi. Hà Nội còn khan hiếm nghệ sĩ dám cháy lên trong khát vọng sáng tạo, là m nên những tác phẩm tự hà o để đời.
Đội ngũ phê bình nhìn chung còn mửng vử số lượng, còn yếu vử chất lượng . Các nhà phê bình chưa thể hiện được tầm cao trí tuệ, triết luận, chưa sắc nét, chưa phát hiện nâng niu, vun đắp các tà i năng, chưa kịp thời chấn chỉnh các biểu hiện lêch lạc.
PV: Mùa Xuân, mùa khởi đầu bao giử người ta cũng đặt niửm tin và ước mơ khi năm mới tới. à”ng đặt điửu gì và o các văn nghệ sĩ Thủ đô?
à”ng Hồ Quang Lợi: Xuân bắt đầu chạm tới ta từ mong chử, khát khao, đổi thay, khởi sắc khi năm chưa hết Thăng Long “ Rồng bay. Tên đất thiêng chứa thế thăng thiên bất tử. Năm Nhâm Thìn 2012 đến Thăng Long, vận hội mới, chuyển động mới trùng phùng và thăng hoa từ cột ánh sáng cao vời sâu thẳm lan toả linh khí ngà n năm. Tại sao không tin và o sức vươn đột phá khi mỗi người đang sống, thở, sáng tạo và đòi hửi chính mình vượt bản thân trong không gian nà y; chưa nói đến chử đợi ở nhau và công chúng.
Hơn cả những lời chúc, chúng ta kử³ vọng ở văn nghệ sĩ Thủ đô một sức bật văn hiến! Ai đó nói, văn hoá là cái còn lại sau khi tất cả đã qua đi. Cuộc sống qua đi từng phút, từng phút ấy sẽ tạo sinh và truyửn nối: Thơ, văn, nhạc, hoạ, kịch, phim, múa, điêu khắc, nhiếp ảnh ... khi chúng ta biết sống kử¹, sống sâu sắc hết hằng số sinh học đời mình.
PV: Trân trọng cảm ơn ông đã dà nh tâm huyết cho văn nghệ sĩ Thủ đô. Chúc ông một năm mới nhiửu sáng tạo và thà nh công!
.jpeg "Giải đua xe địa hình lớn nhất Việt Nam phá kỷ lục với 24 đường thi")
