Khu rừng Đông Sấn thuộc xã Kim Loan, huyện Hạ Lang, Cao Bằng hầu như chỉ có một loại cây, đó là cây gỗ nghiến. Đây là loại cây sinh trưởng trên núi đá, trong điửu kiện khó khăn nên lớn rất chậm. Mỗi cây gỗ mọc trên núi đá phải mất và i chục năm mới to bằng bắp chân người lớn. Vậy mà nghiến ở đây, gốc nà o cũng độ hai, ba người lớn vòng tay ôm mới xuể. Nên có thể tạm xác định khu rừng nà y ít nhất cũng phải có niên đại và i trăm năm. Đây là khu rừng thiêng, ít người đặt chân đến nên cây cối rậm rạp, dây leo cuốn bện và o nhau thà nh những dây chõng khổng lồ. Và i trăm năm qua, những câu chuyện huyửn bí vử rừng ma thiêng đã ăn sâu và o tiửm thức những người dân nơi đây.
Thám hiểm "rừng ma đồng nhi"
Đường dẫn và o cánh rừng khá khúc khuỷu, những phiến đá to đầy rêu trơn trượt khiến chúng tôi phải bám và o cử leo lên mới khửi ngã. Bao trùm khu rừng là một bầu không khí lạnh lẽo tửa ra từ những hửm đá sâu hút. Mùi gỗ mục và đất ẩm ngai ngái. Đi sâu và o lòng khu rừng, chúng tôi thấy những ngôi mộ nhử, cây cử chằng chịt phủ kín. Tiếng chim lợn kêu éc éc vô cùng rợn người. Cảm giác hệt như bước và o chốn u linh và huyửn bí. Chúng tôi tìm thấy lác đác những vật dụng cũ kĩ bị bử quên lại như vử đèn pin, lườ¡i cuốc han rỉ, những mảnh vải thổ cẩm xen với và i cái rọ tre rách mòn, lăn lóc trong những bụi cây rậm rạp. Sau một hồi tìm kiếm, chúng tôi phát hiện ẩn sâu lớp đất ẩm, có những mảnh gì trăng trắng như những mẩu... xương!
Những chiếc rọ đựng thi thể trẻ em được đặt cao tít trên cà nh cây |
Bí thư Chi bộ xã Kim Loan, ông Nông Văn Hóa say sưa kể chuyện với chúng tôi bằng giọng Kinh lơ lớ: "Rừng nà y có lâu lắm rồi, từ hồi chúng tôi còn bé tí, ông bà bố mẹ đã dặn không được và o sâu trong rừng, không được bẻ cây cối. Khu rừng nà y là nghĩa địa chôn cất trẻ con. Hồi xưa trình độ thấp, thiếu cái ăn cái mặc, nên bố mẹ đẻ con ra ít nuôi được. Có người vừa sinh xong và i ngà y thì con chết vì bệnh sốt rét. Có đứa bé sinh ra được và i tuần hay và i tháng là bị ma rừng bắt. Những lúc ấy người thân, họ hà ng trong gia đình lẳng lặng quấn đứa trẻ và o tã mang đi. Họ thường không để người mẹ biết lúc táng, để tránh việc người mẹ bị kích động, đau khổ. Sau đó người ta đặt đứa trẻ và o cái "thạ" (cái nôi) rồi tìm một cây cổ thụ to, đẹp, chọn tán cây cao và chắc chắn. Cuối cùng họ treo cái "thạ" lên cây. Xong xuôi họ trở vử nhà và không bao giử nhắc đến đứa bé xấu số ấy nữa!".
Khi chúng tôi hửi tại sao không chôn cất đứa trẻ mà lại treo lên cây thì nhận được câu trả lời: "Với những bé chỉ được và i ngà y, và i tháng tuổi thì chỉ cần treo lên để mưa nắng là m nó tự tan biến và o khí trời như những vì sao. Những đứa trẻ ấy là những sinh linh cực kử³ non nớt, chưa nhuốm bụi trần, nếu chôn chặt và o đất chúng sẽ khó đầu thai kiếp khác. Treo lên cây là để hy vọng những cây nghiến rắn chắc sẽ che chở cho những linh hồn yếu ớt tội nghiệp kia. Vừa thể hiện mong muốn kiếp sau chúng được cứng cáp khửe mạnh như đại thụ trong rừng. Sau đó người ta không phải đi thăm mộ người chết nữa vì và o thăm mộ dễ là m con ma thức dậy trở vử bắt tội người nhà ...".
Già Then năm nay 95 tuổi được xem là pho sử sống của là ng Lũng Tủng xua tay tử vẻ sợ hãi, không muốn nhắc đến khi chúng tôi hửi vử khu rừng nà y. Theo già Then, từ xa xưa, người Tà y đã có quan niệm rằng, vùi xác trẻ con xuống đất là không thương người chết và sẽ bị "con ma" báo hại, là m cho người nhà bị đau ốm, hoặc gặp tai nạn và phải chết theo. Già Then còn nói thêm rằng, tục lệ đó có liên quan đến một "ma thuật" bí truyửn của các thầy Mo Tà y cổ. Cũng giống như một niửm tin kử³ lạ của giới "đạo tặc" là chỉ cần đà o mộ những người bị sét đánh, chặt lấy một bà n tay đem theo người, thì khi đi hà nh nghử, trăm vụ sẽ trót lọt cả trăm. Một số thầy mo Tà y ngà y trước cũng có một niửm tin riêng. Họ lặn lội và o tận rừng sâu núi thẳm đà o trộm mộ trẻ em.
Họ sẽ dùng răng cắn đứt một ngón tay út của đứa trẻ được chôn, sau đó phơi khô và luôn mang theo người. Như vậy quyửn năng của họ sẽ mạnh lên, khi là m phép sẽ luôn mời được thần thánh trợ giúp. Những người thân không muốn các bộ phận con cháu mình bị đem đi sử dụng nên họ thường treo thi thể đứa trẻ lên cao. Bởi nếu xác đứa trẻ không được chôn trong đất, sẽ không còn tác dụng với các thầy mo nữa. Già Then nói rất sợ tục lệ "thiên táng" nà y. Bởi lẽ bất cứ ai khi có việc bắt buộc phải qua khu rừng, thường rất sợ khi nhìn thấy hình ảnh những chiếc nôi đung đưa trong gió, kèm tiếng kêu của bầy quạ nghe hết sức thê lương. May mắn rằng tục lệ "thiên táng" hiện nay gần như hoà n toà n không còn nữa. Vì xét theo góc độ khoa học, việc treo xác chết lên cây không những mất vệ sinh mà còn là nguyên nhân lây truyửn nhiửu dịch bệnh nguy hiểm.
Những chuyện đồn thổi vử rừng ma...
Những câu chuyện chúng tôi nghe được vử khu rừng Đông Sấn ly kử³ đến... khó tin. Hầu hết những câu chuyện của dân là ng đửu đượm mà u sắc huyửn ảo, không gắn với sự lý giải khoa học nà o. Chị La Thị Hòa kể khi chị mới theo chồng vử đây, người già trong là ng đã dặn không được tùy tiện và o trong rừng. Rừng nà y nhiửu ma lắm, đủ các loại ma. Nà o là "phj pá" là m mình mê man, "phj bó cáp" là m mình đau bụng, đau chân; "phj cang cói" kêu eng éc như lợn lòi là m mình đau đầu; "phj nặm", "phj ngược" là m mình lạnh như bị sốt rét (theo tiếng Tà y, "phj" có nghĩa là ma). Đi và o rừng mấy con ma ấy nhập và o là m hại mình. Phải có thầy mo đến mới đuổi được con ma ấy đi đấy". Chúng tôi phì cười, hửi chị: "Có nhiửu ma thế thì chị không bao giử đặt chân và o rừng à ?". Chị Hòa thật thà lắc đầu: "Không, vẫn và o mà . Thỉnh thoảng vẫn và o nhặt củi đấy. Nhưng phải qua miếu xin phép Thổ Công trước rồi mới dám và o. Nhưng có và o cũng chỉ mon men ở bìa rừng thôi, không dám và o sâu.
Miếu thử Thần Rừng Đông Sấn |
Đi rừng thì phải nhớ chỉ được đi thẳng, tuyệt đối không được ngoái lại phía sau, nghe tiếng người gọi không được thưa, có khát nước, đói bụng, mửi chân cũng không được kêu ca, thấy có bước chân đằng sau thì phải vừa đi vừa khấn liửn một hơi "đin phạ ơi" (ông trời) đủ 7 lần. Phải đọc thầm, không cho lườ¡i va và o răng, không được phát ra tiếng. Nếu không con ma rừng biết mình sợ, mình mệt, mình đói, nó sẽ dẫn dụ, giấu mình và o trong rừng, không chịu thả ra, cho mình chết trong rừng thì thôi...". Người Lũng Tủng gắn bó với rừng nghiến của mình suốt cả đời. Tư tưởng tôn thử Thần rừng đã ăn sâu và o tiửm thức mỗi con người nơi đây. Họ sẵn sà ng bảo vệ cây cối như bảo vệ máu thịt của mình. Theo Bí thư Chi bộ Nông Văn Hóa thì trước đây xã Kim Loan bao gồm 8 xóm đửu có vô và n những rừng nghiến cổ thụ, chim muông sinh sống nhiửu vô kể. Sau nà y, "cơn lũ" đốt rừng để là m nương và săn gỗ để bán đã triệt hạ hầu hết những cánh rừng nghiến quý. Duy nhất xóm Lũng Tủng là xóm còn giữ được rừng nhử niửm tin bất biến của mình.
Chính vì vậy, ngà y cà ng nhiửu những câu chuyện dị kử³ vử rừng ma được truyửn khắp thôn xóm. Khi được chúng tôi hửi, liệu ông có tin trong rừng có ma không? Bí thư Hóa cười hồn hậu: "Nói thật tôi cũng không tin lắm. Vì toà n nghe người già kể lại chứ đã tận mắt thấy bao giử đâu. Thế nhưng vậy cũng tốt, có biết sợ thì mới không dám là m điửu xằng bậy. Có thử có thiêng, có kiêng có là nh phải không cô chú?". Vừa hửi ông vừa đưa tay vuốt gốc nghiến sần sùi với ánh mắt đầy tự hà o. Nhìn từ xa, mà u xanh mướt mát của rừng nghiến hòa quyện với mà u và ng rực của những thửa ruộng bậc thang tạo nên một bức tranh một vùng sơn cước đẹp mê hồn. Giá mà ngôi là ng nà o cũng có một niửm tin như vậy thì sẽ không có những cánh rừng phải kêu cứu...