Nhà Hà Nội học Nguyễn Vinh Phúc cho rằng, Thăng Long - Hà Nội đúng là mảnh đất dạn dà y lửa đạn và cũng là một tòa thà nh bách chiến bách thắng bởi kẻ thù nà o chạm tới mảnh đất thiêng nà y cũng đửu phải tháo chạy. Mỗi tấc đất Thăng Long - Hà Nội còn ghi dấu biết bao sự tích oai hùng và cũng đượm thắm máu đà o bao liệt sĩ.
Nhưng Thăng Long vì sao lại còn là "phi chiến địa"? Đúng, có câu thơ (khuyết danh): Thăng Long phi chiến địa, Thiên hạ vạn đại xương. Ngụ ý rằng, Thăng Long - Hà Nội là kinh đô, là trái tim của cả nước. Bất kử³ kẻ thù nà o nhòm ngó đất nước ta đửu nhắm và o địa linh nà y. Cho nên, Thăng Long mới là trận địa của bao cuộc chiến qua bao đời và tử rõ tinh thần bách chiến bách thắng. Nhưng cho dù là không kẻ thù nà o khuất phục được, cho dù là luôn chiến thắng nhưng không ai lại muốn Thăng Long - Hà Nội lúc nà o cũng là chiến địa? Vì thế, tác giả câu thơ trên muốn khẳng định một điửu: Khi Thăng Long không phải là chiến địa (có nghĩa là không kẻ thù nà o nhòm ngó đất nước) thì cuộc sống của mọi người sẽ mãi hạnh phúc.
Cầu Giấy “ Hà Nội “ nơi hai viên chỉ huy quân Pháp (Francis Garaier và Henri Rivière) lần lượt đửn tội
Rất có thể đây chính là nguyện vọng hòa bình của người dân Thăng Long - Hà Nội. Họ muốn Thăng Long không là chiến địa để thiên hạ muôn đời thịnh vượng. Như vậy, hai cách nói trên không có gì trái ngược nhau mà còn bổ sung cho nhau. Là vùng đất trăm trận chiến cho nên người Thăng Long hiểu thế nà o là sự tà n phá của chiến tranh và do đó ý nguyện hòa bình đã trở thà nh niửm mong muốn thường trực của các thế hệ người Thăng Long - Hà Nội.
Sự thực lịch sử là mấy chục năm sau khi Vương triửu Lý định đô tại Thăng Long, Thủ đô của nước Đại Việt đã phải gồng mình chống lại dã tâm của quân xâm lược Tống. Tiên phát chế nhân các năm 1022, 1058. Nhà Lý đã cho quân sang đánh đòn cảnh cáo tại Cảng Khâm. Năm 1075, quân Tống tập trung binh lương lớn ở các cảng biển, địa phương gần biên giới, ráo riết chuẩn bị cuộc tiến công lớn bằng hai đường bộ và thủy và o nước ta, Lý Thường Kiệt đã thực hiện kế sách: Ngồi yên đợi giặc không bằng ra tay trước để chặn thế mạnh của giặc, cho quân tiến đánh các cảng Khâm và Liêm; rồi vây diệt thà nh Ung Châu. Chiến dịch tiến công của Lý Thường Kiệt sang đất địch thà nh công, bà n đạp Nam chinh của quân Tống bị công phá. Nhưng dã tâm xâm lược Đại Việt của Nhà Tống không suy giảm. Năm 1077, đại quân Tống do Quách Quử³ chỉ huy theo đường bộ với sự hỗ trợ của cánh quân thủy của Dương Tùng Tiên theo đường biển tiến và o nước ta. Quân bộ giặc bị chặn đứng trước phòng tuyến Sông Cầu có đoạn gọi là "Như Nguyệt", quân đường biển bị quân thủy ta do Lý Kế Nguyên chỉ huy chặn ở Mũi Ngọc, Trà Cổ, hai cánh quân địch không phối hợp được với nhau. Đó là thời điểm bà i thơ Nam quốc sơn hà ... bất hủ vang lên. Chủ động đánh giặc từ xa, ngăn và diệt giặc từ sông Cầu, Thăng Long được bảo vệ nguyên vẹn, khẳng định rõ một chân lý: Nước Nam là của người Nam.
Trong thời Trần, cả ba lần quân Mông - Nguyên xâm lược nước ta, cả ba lần chúng đửu đặt chân lên đất Thăng Long. Nhưng và o được tòa thà nh trống, quân giặc không thể biến Thăng Long thà nh bà n đạp tiến công tiêu diệt quân đội và triửu đình Nhà Trần, cà ng không thể biến Thăng Long là m lị sở thống trị non sông Đại Việt. Thăng Long phi chiến địa còn có ý nghĩa ở phương diện nà y. Để rồi, trong khi để cho giặc trú tạm trong thà nh Thăng Long, quân và dân Đại Việt với hà o khí Đông A trên dưới một lòng, vua tôi đồng thuận, đã lập nên một võ công oanh liệt: 3 lần đánh thắng đội quân xâm lược mạnh nhất thế giới lúc bấy giử, để sau nà y, khi Trần Phu sứ thần nhà Nguyên đặt chân đến nước ta, nghe tiếng trống đồng mà thêm bạc tóc:
Bóng lòe gươm sắt lòng thêm đắng
Tiếng rộn trống đồng tóc đốm hoa
Thế kỷ 15 đất nước rơi và o ách đô hộ của giặc Minh; nghĩa quân Lam Sơn khởi nghĩa. Trải 10 năm nằm gai nếm mật, quân khởi nghĩa lớn mạnh tiến lên giải phóng đất nước. Một trong những mục tiêu là giải phóng Thăng Long (lúc nà y mang tên Đông Quan). Sau khi đánh trận tiêu diệt lớn ở Tốt Động - Chúc Động, Lê Lợi - Nguyễn Trãi một mặt thực hiện bao vây Đông Quan bằng quân đội và cả bằng đòn tâm lý chiến, tiến công Vương Thông và quân Minh bằng đạo lý hòa bình, nhân nghĩa Việt Nam. Sau chiến dịch Chi Lăng - Xương Giang đại thắng, quân tiếp viện của nhà Minh thua trận, quân Minh ở Đông Quan phải bước và o Hội thử Đông Quan để được an thân rút vử nước.
Với vị trí là kinh đô hoặc ngay cả khi không phải là kinh đô nhưng với vị trí đặc biệt của thủ phủ cả miửn Bắc, thời nà o Thăng Long cũng là mục tiêu chủ chốt của các đạo quân xâm lược hòng chiếm ưu thế chính trị-quân sự-kinh tế để thôn tính toà n cõi, áp đặt sự thống trị toà n diện. Thăng Long bị giặc đánh chiếm nhưng thời nà o người Thăng Long cũng chủ động đứng ở tuyến đầu cùng binh sĩ triửu đình, dân binh các địa phương đánh giặc. Trong cuộc kháng chiến chống quân Mãn Thanh, chính nhân dân các vùng Đầm Mực, Ngọc Hồi đã giúp quân của Vua Quang Trung công phá và bao vây, tiêu diệt quân giặc, người dân nội thà nh Thăng Long cũng có sáng kiến là m con rồng lửa đốt trại giặc Thanh. Để rồi quân giặc bị bất ngử, hoảng loạn mà chịu chết ở Đống Đa hay đạp lên nhau mà chạy, đứt cả cầu phao qua sông Hồng, xác trôi theo dòng nước xiết. Để rồi đoà n quân chiến thắng của Quang Trung - Nguyễn Huệ tiến và o thà nh giữa rừng người dân chà o đón.
"Đầy đường già trẻ cùng nhau nói
Thăng Long nay lại thuộc vử ta"
Sông Như Nguyệt, nơi có phòng tuyến chống quân xâm lược nhà Tống
Tiếp nối truyửn thống Thăng Long, Đông Đô, thà nh Hà Nội đã nêu một tấm gương đánh giặc kiên cường với hình ảnh tiêu biểu của các tổng đốc Nguyễn Tri Phương (1873) Hoà ng Diệu (1882) treo mình tử chiến giữ thà nh những năm thực dân Pháp mở rộng xâm lược nước ta và o cuối thế kỷ 19. Hà thà nh thất thủ nhưng người Thăng Long không chịu bó tay chịu chết. Hà ng loạt các cuộc khởi nghĩa chống giặc Pháp xâm lược liên tiếp nổ ra. Hai viên chỉ huy quân Pháp Francis Garaier và Henri Rivière lần lượt đửn tội ngay tại vùng đất Hà Nội. Nghĩa quân Yên Thế, ròng rã trong 30 năm là m cho giặc Pháp ở Hà Nội ăn không ngon ngủ không yên.
Lịch sử của Thăng Long - Hà Nội bao giử cũng vậy. Dã tâm xâm lược Việt Nam của giặc ngoại xâm hà ng bao thế kỷ đửu bị đập tan với những trận quyết chiến chiến lược trong và ngoà i Thăng Long.
Xã tắc hai phen bon ngựa đá
Non sông nghìn thuở vững âu và ng
Và o năm 1288, sau chiến thắng quân xâm lược Nguyên Mông lần thứ 3, nhà vua anh minh Trần Nhân Tông đã có hai câu thơ như vậy. Đó cũng là một thời Thăng Long phi chiến địa tự đốt cháy mình để già nh chiến thắng./.
