Trải ngà n năm, chùa xây sửa nhiửu lần nhưng đến cuối thế kỷ 19 vẫn nguyên dáng vẻ. Chùa được trùng tu lớn và o khoảng năm 1840-1850. Năm 1920-1922, Charles Batteur - giáo sư Mử¹ thuật Kiến trúc của EFEO dựa trên các tư liệu cũ để tôn tạo lại Chùa sau khi các đường phố đã thay đổi diện mạo khung cảnh chung quanh. à”ng khôi phục những hoa văn góc cạnh và xây quanh hồ nước một bử tường thấp đã bị xóa hết dấu vết.
Đà i Liên Hoa tọa trên cột đá được sửa chữa lại năm 1955 do kiến trúc sư Nguyễn Bá Lăng đảm nhiệm và giữ nguyên hình dáng cho đến ngà y nay, khi tổ chức Kỷ lục châu à ghi nhận kỷ lục Ngôi chùa có kiến trúc độc đáo nhất cho chùa Một Cột.
Đến những năm 1980, khi quần thể kiến trúc quảng trường Ba Đình, Bảo tà ng Hồ Chí Minh hoà n thà nh thì ngôi chùa vẫn giữ nguyên vậy nhưng cảm giác nhử đi nhiửu do đứng cạnh công trình kiến trúc lớn. Nhiửu người Hà Nội vẫn còn nhớ cụ trụ trì hiửn là nh điửm đạm vừa lo Phật sự lại lo chữa bệnh cho nhiửu người. Điửu lạ nhất là , trong những ngà y Hà Nội nghèo lắm, không có hòm công đức nhưng cảnh chùa lúc nà o cũng sạch sẽ ấm cúng. Trụ trì chùa lúc nà o cũng toát lên cái dáng vẻ an nhiên tự tại (cụ mất đã lâu).
Ngà y ấy thứ gì cũng hiếm hoi, khó có thể lo toan, xoay sở để sửa sang lớn. Mái chùa lợp ngói ta như bất cứ ngôi chùa nà o, mỗi trận mưa đửu dột góc nà y góc kia, khi gió tạt hướng nà y, đổi hướng khác. Nếu mái ngói chèn không kử¹ thì chỉ con mèo chạy đi chạy lại là xô nên thông thường lúc nà y, mỗi lúc trời mưa, trong chùa đửu có cây sà o tre để đứng dưới chọc lên chỉnh lại ngói. Chỗ nà o dột quá thì nhà chùa vẫn ra phố Ngõ Gạch mua và i cân xi măng đắp lại. Mái không dột thì rui mè, đòn tay, vì kèo bằng gỗ vẫn khô ráo nên khó hửng, nếu có hửng thì cũng chỉ thay tỉa và i thanh... Hà ng trăm ngôi chùa quanh Hà Nội được bảo vệ, duy tu như thế qua nửa thế kỷ dầu dãi nắng mưa, vượt qua những năm đạn bom, ngói tan gạch nát.
Mươi năm gần đây, nhiửu ngôi chùa quanh Hà Nội kêu cứu vì dột nát, mà đã dột thì phải phá đi là m lại. Là m lại thì phải là m mới và bổ sung nhiửu nội dung cho hợp thời như phòng ốc tiện nghi, cổng ngõ cao lớn, thiết bị nội thất hiện đại, lại lắp cả điửu hòa cho mát mẻ, xây cả nơi để xe máy, ô tô...
Chuyện nà y là m ta nhớ đến khu bảo tồn 36 phố phường. Có ai muốn bảo tồn để mà khư khư ôm cái nhà cổ chật chội, bất tiện. Nhà phố cổ thì hạn chế chiửu cao và phải lợp mái ngói thì mở rộng, cơi nới thêm tầng cách nà o... Vậy nên mới xuất hiện những sáng kiến là m cho mái dột, tường nứt để được xác nhận nhà nguy hiểm, có thể sập đổ bất cứ lúc nà o đi kèm cái đơn kêu cứu khẩn cấp. Thế là nhà được xây như ý, lại tránh được thủ tục xin phép xây dựng với điửu kiện phải có sự đồng ý của hà ng xóm.
Những ngà y gần đây, báo chí đưa nhiửu tin vử chùa Một Cột dột nát, gây chú ý của công luận. Nhà chùa vốn lo lắng đã lâu nay lại có ảnh mặc áo mưa, đội nón cho tượng, người đọc cũng... rùng mình. Lại được nghe các lãnh đạo họp báo công khai các bước tiến hà nh đại tu, thủ tục rất thận trọng. Có lẽ, người dân ưng nhất là tin quận Ba Đình chủ động tổ chức hội thảo và o giữa tháng 5 vử việc nà y. Nhiửu người tạm yên lòng. Nhưng xem những ý kiến trao đổi trên báo chí, các chuyên gia vẫn e ngại vì nhiửu lời than vãn nhưng không mấy kế sách được nêu ra. Để chùa sập mà vẫn ngồi bà n hoặc chưa đến mức không thể khắc phục đã vội dỡ ra là m mới như chùa Trăm Gian... đửu là hạ sách.
Mùa Đông năm 1049, Vua Lý Thái Tông nằm mơ thấy Phật. Ngà i dắt nhà vua lên ngồi tòa sen. Khi tỉnh dậy, Vua đem chuyện ấy nói với bử tôi. Có người cho rằng đó là điửm không là nh. Nhà sư Thiửn Tuệ khuyên vua là m chùa, là m tòa sen của Phật Quán à‚m trên cột đá ở giữa ao như hình ảnh đã thấy trong mộng. Xây chùa xong, các nhà sư đi vòng quanh tụng kinh cầu cho nhà Vua trường thọ. Vì thế chùa có tên gọi là Diên Hựu, tức phúc là nh lâu dà i. |
