Bộ tộc ở Là o Cai: Con bá con dì cũng vô tư... lấy nhau

Cuộc tình trái khoáy

Theo chân cô cán bộ dự án, chúng tôi ngược dốc tìm lên bản Tu Thượng. Bây giử, người Mông Xanh ở Nậm Xé tách là m đôi, một số xuống xây dựng bản mới ở ngay gần trung tâm xã. Số còn lại, bởi quá quen với cuộc sống trên đầu gió đỉnh mây, động viên thế nà o cũng khăng khăng ở lại nơi mình đã chôn nhau cắt rốn.

Được chủ tịch xã hẹn từ trước nên hôm ấy, Trưởng thôn Và ng A Páo ở nhà tiếp chúng tôi. Páo sinh năm 1985. Còn ít tuổi nhưng trông Páo già dặn, có nhiửu nét khắc khổ trên khuôn mặt xương xương. Có lẽ, vì khuôn mặt cháº³ng liên quan gì đến giấy khai sinh ấy mà cô cán bộ dự án dù ít hơn có một tuổi cứ mở miệng là gọi Páo bằng chú, xưng cháu ngon là nh. Theo Páo thì Tu Thượng có 41 hộ, 168 khẩu, tất thảy đửu là người Mông Xanh.

Nói đến chuyện hôn nhân cận huyết, Trưởng thôn Páo gãi đầu gãi tai: Có việc đó, nhưng bây giử các anh nói bọn em mới biết. Nó nguy hiểm đến vậy cơ à ? Ở đây, từ trước đến nay, bốn bử là rừng thâm u, người Mông Xanh chúng em không lấy nhau thì biết... lấy ai!?.

Cô gái Mông Xanh vử nhà chồng.

Sau câu nói vừa hồn nhiên vừa đau đớn ấy, Páo bảo, chính vợ chồng anh cũng là một nạn nhân của chuyện tưởng là bình thường mà không phải trên. Vợ Páo là Già ng Thị Sơn, tuổi cũng sà n sà n như Páo. Sơn là con dì, Páo là con già . Hai đứa cùng ở đỉnh núi nà y, bởi mối thâm tình gần gụi nên tình cảm cà ng thêm gắn bó. Páo bảo, trước đây, người Mông Xanh cứ yêu là cưới, bất chấp họ hà ng thân thích thế nà o. Tuy nhiên, trải qua mấy bận ốm đau, bệnh tật, các trưởng họ trong cộng đồng đã ra một phán quyết rằng người Mông Xanh có cùng họ thì không được lấy nhau.

Theo Páo, anh với vợ khác họ (Páo họ Và ng, vợ Páo họ Già ng), không vi phạm điửu cấm nên ưng cái bụng là lấy vô tư thôi. Có với nhau một mặt con rồi nhưng theo Páo thì vợ chồng anh chưa ra xã là m thủ tục đăng ký kết hôn. Người Mông Xanh ở đây vẫn vậy. Cứ thích nhau thì vử ở với nhau rồi sinh con đẻ cái.

Thủ tục kết hôn bao giử cần thì là m bởi nó có ảnh hưởng gì đến cuộc sống vợ chồng đâu. Sống với nhau vì tình vì nghĩa chứ đâu vì sự rà ng buộc của tử giấy vô tri đó. Trưởng thôn Và ng A Páo cho biết, ở Tu Thượng nà y có nhiửu cặp vợ chồng lấy nhau như Páo. Ngay cạnh nhà Páo là nhà của vợ chồng Lý A Đoà n - Già ng Thị Phai. Bố của Đoà n và mẹ của Phai là anh em ruột. Năm nay, Đoà n 23 tuổi, Phai 21 tuổi, vử ở với nhau mới được hai mùa rẫy nhưng đã có hai mặt con.

Trái đắng

Những đứa con của Páo, Đoà n đửu nhanh nhẹn, kháu khỉnh. Tuy nhiên, ở Tu Thượng nà y không có nhiửu trường hợp may mắn như vậy. Mấy mùa rẫy gần đây, mái ấm của Và ng A Pao và Lý Thị Hà bặt vắng tiếng nói cười.

Thuở trước, như đôi chim trên trời, đôi cá dưới nước, Pao và Hà tuy là anh em con dì con già nhưng quấn quýt, bện chặt như trúc mã thanh mai. Thân thiết vậy nên khi tuổi cập kê, khi con tim biết thương biết nhớ thì hai đứa đã nhận ra rằng, mình sống không thể thiếu nhau. Là con... một nhà nên việc cưới xin của đôi trẻ không có nhiửu trở ngại. Lễ vật gọi là , miễn là đôi lứa nên đôi, gia đình của hai đứa đửu nghĩ vậy.

Vử với nhau, đôi trẻ Pao, Hà đã có những ngà y mặn nồng hạnh phúc. Và rồi, niửm vui tưởng như bất tận khi tình yêu của họ kết trái đơm hoa. Thế nhưng, có ai biết rằng đó lại là ... trái đắng. Pao đếm từng ngà y mong đứa con trong bụng vợ mình cất tiếng khóc chà o đời. Và rồi, niửm mong mửi ấy cũng vỡ oà trong sự hân hoan, mừng vui tột độ của đôi vợ chồng trẻ. Đứa con của Pao trông trắng trẻo, xinh xắn như bao đứa trẻ khác trong vùng.

Tuy nhiên, khi đứa con cưng đó lên 3 thì vợ chồng Pao bà ng hoà ng trước một sự thật đau đớn rằng, con mình bị thiểu năng trí tuệ. Buồn hơn, đôi chân của nó bị bại liệt hoà n toà n, đặt đâu chỉ biết ngồi nguyên chỗ đó, mặt ngây ngây cháº³ng khóc cháº³ng cười. Bây giử, đứa bé vẫn vậy.

Vợ chồng Pao đi đâu cũng phải bử nó và o gùi, mang theo để tiện bử chăm bẵm. Lên xứ sở của người Mông Xanh nà y, chúng tôi được nghe nhiửu câu chuyện xung quanh nỗi đau nuôi con dở, con điên.

Gia đình ông Lý A Lơ cũng đã mấy chục năm hứng chịu sự trừng phạt của tạo hoá nà y. Theo Trưởng thôn Và ng A Páo thì con trai ông Lý A Lơ là Lý A Giơ, đã gần 30 năm nay sống trong điên dại. Giử không là m được bất cứ việc gì, tối ngà y quanh quẩn ở nhà , đứng ngồi như người bị ma rừng bắt mất hồn vía. Trưởng thôn Páo bảo, vợ chồng ông Lơ cùng họ (họ Lý) và bà thì đã mất khi tuổi mới đôi mươi.

Chủ tịch xã Nậm Xé - Triệu Trung Phấu thừa nhận, trước đây trong cộng đồng người Mông Xanh, việc hôn nhân cận huyết là phổ biến. Những năm gần đây, chính quyửn địa phương và o cuộc quyết liệt nên hiện tượng nà y đã giảm bớt. à”ng Phấu cũng kháº³ng định một thông tin đau lòng là những đứa trẻ được sinh ra bởi bố mẹ chúng có gần dòng máu thường còi cọc, kém thông minh hơn những đứa trẻ bình thường.