10 sự kiện kinh tế - xã hội năm 2014

Năm 2014 cũng là  một năm xử­ nhiửu đại án, nhiửu cá nhân đã bị kết án trong các vụ án tham nhũng lớn đã phải nhận hình phạt thích đáng, nhất là  trong lĩnh vực tà i chính, ngân hà ng như Nguyễn Аức Kiên và  nhiửu bị cáo khác...

Lạm phát thấp nhất trong 10 năm

Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng cuối năm 2014 chỉ tăng 1,84% so với tháng 12 năm 2013. CPI bình quân năm 2014 so với năm 2013 tăng 4,09%. Cả hai chỉ số nà y đửu ở mức tăng thấp nhất trong 10 năm qua với tác động trực tiếp và  gián tiếp từ các đợt giảm giá xăng dầu trên thị trường. 

Các đợt giảm giá xăng dầu trong năm qua đã kéo theo chỉ số giá nhóm hà ng nhà  ở và  vật liệu xây dựng và  giao thông giảm mạnh. Bên cạnh đó, nguồn cung vử lương thực, thực phẩm trong nước dồi dà o nên chỉ số giá nhóm hà ng ăn và  dịch vụ ăn uống chỉ tăng nhẹ. 

Mặt khác, mức độ điửu chỉnh giá của nhóm hà ng do Nhà  nước quản lý như dịch vụ giáo dục, dịch vụ y tế thấp hơn so với năm trước. Năm 2014 chỉ còn 4 tỉnh điửu chỉnh giá dịch vụ y tế theo Thông tư số 04/2012/TTLT-BYT-BTC và  năm 2014 là  năm cuối của chu kử³ điửu chỉnh giá dịch vụ giáo dục theo Nghị định số 49/2010/NА-CP nên mức độ điửu chỉnh thấp hơn nhiửu so với những năm trước.  

Quốc hội thông qua hà ng loạt dự án luật 

Năm 2014, Quốc hội thông qua 29 luật và  nghị quyết nhằm tiếp tục hoà n thiện hệ thống pháp luật, thể chế hóa các nội dung của Hiến pháp 2013 vử tổ chức bộ máy Nhà  nước, quyửn con người, quyửn và  nghĩa vụ cơ bản của công dân, cải cách hà nh chính, cải cách tư pháp, bảo đảm an sinh xã hội, đổi mới giáo dục đà o tạo, giáo dục nghử nghiệp, khoa học, công nghệ và  môi trường, củng cố quốc phòng, an ninh, trật tự an toà n xã hội và  đẩy mạnh hội nhập quốc tế...

Trong đó, riêng tại Kử³ họp thứ 8, Kử³ họp Quốc hội cuối cùng của năm 2014, đã thông qua một loạt dự án luật có tính chất bom tấn mở đường cho một thời kử³ phát triển mới của nửn kinh tế như Luật Аầu tư (sử­a đổi); Luật Doanh nghiệp (sử­a đổi); Luật Quản lý, sử­ dụng vốn Nhà  nước đầu tư và o sản xuất, kinh doanh... 

Аây cũng là  kử³ họp có số lượng các dự án luật, nghị quyết được Quốc hội thông qua và  cho ý kiến nhiửu nhất từ đầu nhiệm kử³ Quốc hội Khóa XIII đến nay.

Nhiửu hiệp định FTA kết thúc đà m phán

Ngà y 15/12 ghi cột mốc cuối cùng trong chuỗi đà m phán các Hiệp định thương mại tự do (FTA) quan trọng của Việt Nam trong năm 2013 với các đối tác lớn khi Tuyên bố chung kết thúc đà m phán FTA giữa Việt Nam và  Liên minh Hải quan Nga-Belarus-Kazakhstan (VCUFTA) đã được ký kết tại Trung tâm Hội nghị tổ chức các sự kiện của tỉnh Kiên Giang, huyện đảo Phú Quốc dưới sự chứng kiến của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng. 

Trước đó 5 ngà y, một thửa thuận kết thúc đà m phán FTA giữa Việt Nam và  Hà n Quốc cũng đã được ký tại Busan, Hà n Quốc. 

Xa hơn nữa, ngà y 13/10, nhân chuyến thăm chính thức châu à‚u của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, Tuyên bố chung Việt Nam-EU vử định hướng kết thúc đà m phán Hiệp định thương mại tự do Việt Nam-EU (EVFTA) là m cơ sở quan trọng nhằm hướng tới kết thúc đà m phán trong một và i tháng tới cũng đã được thông qua. 
Cùng với đó, quá trình đà m phán Hiệp định Аối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) cũng đang có nhiửu tín hiệu khả quan.

Tất cả các FTA nà y hứa hẹn sẽ được ký kết trong năm 2015. Vì vậy, năm 2014 được xem là  năm của các FTA và  là  năm mở ra các cơ hội kinh tế mới khi 8 FTA đã có bắt đầu bước và o giai đoạn giảm thuế quan sâu. 

Biển Аông dậy sóng

Ngà y 1/5, biển Аông bắt đầu nóng khi Trung Quốc đưa già n khoan Hải Dương 981 cùng 100 tà u hộ vệ di chuyển và o vùng biển Việt Nam và  hạ đặt già n khoan thăm dò trên vùng biển Việt Nam. 

Trước hà nh vi vi phạm chủ quyửn nghiêm trọng của Trung Quốc, liên tiếp những ngà y sau đó, các tà u kiểm ngư, cảnh sát biển của Việt Nam đã tiến hà nh tuyên truyửn, ngăn cản, xua đuổi. Cùng với đó là  hà ng loạt các cuộc điện đà m, gặp gỡ là m việc giữa lãnh đạo cấp cao hai nước. 

Bất chấp những phản đối mạnh mẽ của Việt Nam, Trung Quốc vẫn ngang nhiên xâm phạm vùng biển Việt Nam. Thậm chí, Trung Quốc nhiửu lần hung hăng, chủ động dùng vòi rồng tấn công tà u kiểm ngư cũng như tà u đánh cá của Việt Nam gây tổn thất vử người và  tà i sản. 

Sự hung hăng, vi phạm nghiêm trọng chủ quyửn cũng như quyửn tà i phán của Việt Nam và  vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế của Trung Quốc đã tạo nên là n sóng phản đối Trung Quốc ở trong nước cũng như trên thế giới. 

Với phương châm cương quyết bảo vệ chủ quyửn biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc, vừa kiên quyết, vừa mửn dẻo không bị mắc mưu dẫn đến bạo động, Аảng và  Nhà  nước đã lãnh đạo toà n quân, toà n dân kiên định đấu tranh cả trên thực địa lẫn trên mặt trận ngoại giao. 

Kết quả, cộng đồng quốc tế đã đồng thanh ủng hộ Việt Nam, nhân dân trong nước sục sôi lòng yêu nước. Kết quả là  đầu tháng 8, Trung Quốc buộc phải kéo già n khoan Hải Dương 981 ra khửi thửm lục địa Việt Nam.

Xuất siêu đạt mức cao nhất

2 tỷ USD là  con số xuất siêu mà  Việt Nam đạt được trong năm 2014. Аây là  con số thặng dư thương mại hà ng hóa cao nhất từ nhiửu năm trở lại đây song dù là  mức xuất siêu cao nhất nhưng hiệu quả mang lại cho nửn kinh tế từ hoạt động xuất nhập khẩu hà ng hóa chưa cao. 

Аiửu nà y thể hiện rõ qua giá trị gia tăng hà ng xuất khẩu của khu vực có vốn đầu tư nước ngoà i thấp với chủ yếu là  hà ng gia công, chế biến; trong khi khu vực trong nước vẫn nhập siêu mạnh, chứng tử sự phụ thuộc và o thị trường nước ngoà i của sản xuất và  tiêu dùng trong nước chưa vươn lên để gia tăng tỷ lệ nội địa hóa của sản phẩm. 

Minh chứng rõ rà ng là  trong năm 2014, khu vực có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoà i (FDI) tiếp tục xuất siêu 17 tỷ USD (so với 13,7 tỷ USD của năm trước) trong khi khu vực kinh tế trong nước nhập siêu 15 tỷ USD (so với mức 13,7 tỷ USD của năm 2013). Trung Quốc vẫn là  thị trường nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch ước tính đạt 43,7 tỷ USD, tăng 18,2 % so với năm 2013. 

IPO các ông lớn và  đẩy mạnh cải cách doanh nghiệp nhà  nước

Quyết tâm đẩy mạnh tiến trình cổ phần hóa 432 doanh nghiệp nhà  nước lần đầu tiên được Thủ tướng Chính phủ phát đi trong hội nghị triển khai nhiệm vụ tái cơ cấu doanh nghiệp nhà  nước diễn ra ngà y 18/2/2014. Sự quyết tâm nà y được hiện thực bằng Nghị quyết 15/NQ-CP vử một số giải pháp để thúc đẩy, đẩy nhanh tiến độ thoái vốn, thúc đẩy cổ phần hóa, sắp xếp đổi mới doanh nghiệp nhà  nước (ngà y 6/3/2014). 

Tiếp theo, ngà y 15/9/2014, Thủ tướng Chính phủ ký ban hà nh Quyết định 51/2014/QА-TTg (Quyết định 51) thể chế hóa Nghị quyết 15 với nội dung vử thoái vốn, bán cổ phần và  đăng ký giao dịch, niêm yết trên thị trường chứng khoán của doanh nghiệp nhà  nước. Cùng với những giải pháp, kế hoạch đưa ra trước đó, Nghị quyết 15, Quyết định 51cũng đã góp phần đẩy mạnh mẽ việc IPO các doanh nghiệp nhà  nước lớn.

Trong năm 2014, hai sở giao dịch chứng khoán là  HOSE và  HNX đã tổ chức được 86 phiên đấu giá cổ phần với giá trị bán được đạt gần 11.000 tỷ đồng (tăng gấp hơn 4 lần so với năm 2013). Trong số đó, phải kể tới các đợt IPO của các ông lớn như: Vinatex, Vietnam Airlines, Công ty TNHH Một thà nh viên Phân bón dầu khí Cà  Mau, các tổng công ty lớn ngà nh giao thông, Sasco, Nasco... 

Tính đến 31/12/2013 cả nước đã thực hiện sắp xếp được 6.782 doanh nghiệp, trong đó cổ phần hóa 4.065 doanh nghiệp (bao gồm 3.650 doanh nghiệp và  415 bộ phận doanh nghiệp), còn lại 949 doanh nghiệp 100% vốn nhà  nước (chưa kể các nông, lâm trường quốc doanh). Trong 11 tháng đầu năm 2014, cả nước đã sắp xếp được 177 doanh nghiệp, trong đó cổ phần hóa 115 doanh nghiệp. 

Cũng trong 10 tháng năm 2014, giá trị các khoản đầu tư và o 5 lĩnh vực nhạy cảm (chứng khoán, tà i chính ngân hà ng, bảo hiểm, bất động sản, quử¹ đầu tư) và  ngoà i ngà nh nghử sản xuất kinh doanh chính theo đử án tái cơ cấu đã được phê duyệt của các tập đoà n, tổng công ty thoái vốn ước đạt 2.415 tỷ đồng, tăng gấp 2,5 lần so với thực hiện năm 2013 (965 tỷ đồng). 

Nợ công sát ngườ¡ng cho phép

Theo chiến lược quản lý nợ công đến năm 2020, tỷ lệ nợ công an toà n là  65% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) nhưng đến năm 2014 và  năm 2015, tỷ lệ nà y ước tính lần lượt là  60,3% GDP và  64% GDP. 

Аánh giá vử cách thức sử­ dụng tiửn Chính phủ đi vay, Bộ trưởng Bộ Tà i chính Аinh Tiến Dũng cho biết, việc sử­ dụng các khoản vốn vay ngắn hạn cho các đầu tư dà i hạn phát sinh rủi ro, là m cho nghĩa vụ trả nợ tăng nhanh, tạo áp lực cho bố trí nguồn trả nợ. 

Một số dự án vay lại nguồn vốn vay nước ngoà i của Chính phủ, dự án được Chính phủ bảo lãnh vay vốn nước ngoà i không hiệu quả, không trả được nợ, là m phát sinh nghĩa vụ nợ dự phòng hoặc phải cơ cấu lại tà i chính, chuyển sang cơ chế Nhà  nước đầu tư vốn. Аiửu nà y là m tăng nghĩa vụ chi trả nợ trực tiếp của Chính phủ.

Аộng thái đáng chú ý trong việc quản lý nợ công năm qua là  phát hà nh thà nh công 1 tỷ USD trái phiếu Chính phủ ra thị trường quốc tế hồi đầu tháng 11/2014 nhằm tái cơ cấu các khoản vay nước ngoà i lãi suất cao. Lô trái phiếu có mức lãi suất cố định 4,8% một năm, thấp hơn mức dự kiến là  5,125%, cũng như là  mức lãi suất thấp nhất từ trước đến nay. 

Trước đó, trái phiếu phát hà nh năm 2005 và  2010 mức lãi suất lần lượt là  6,875% và  6,755%. Tại hội nghị tổng kết năm 2014 và  triển khai nhiệm vụ năm 2015 của ngà nh tà i chính ngà y 24/12, người đứng đầu ngà nh tà i chính cho biết Việt Nam có thể tiếp tục phát hà nh 1 tỷ USD trái phiếu quốc tế nhưng thời điểm phát hà nh vẫn chưa được công bố.

Chống tham nhũng không có vùng cấm 

Năm 2014 là  năm ghi dấu vử sự tăng cường công khai, giám sát tà i sản cán bộ, công chức, đặc biệt là  tà i sản của cán bộ cấp cao, một khâu được xem là  hiệu quả nhất trong phòng tham nhũng nhưng nhiửu năm qua thực thi còn rất yếu.  

Theo đó, lần đầu tiên vi phạm vử nhà  đất của một vị, nguyên Ủy viên Trung ương Аảng, đứng đầu một cơ quan quan trọng của Chính phủ - được là m rõ, đưa ra xử­ lý, công khai trên báo chí. 

à”ng Trần Văn Truyửn, nguyên Ủy viên Trung ương Аảng, nguyên Tổng Thanh tra Chính phủ đã bị Ủy ban Kiểm tra Trung ương đử nghị Ban Bí thư xem xét thi hà nh kỷ luật bằng hình thức cảnh cáo. 

Năm 2014 cũng là  một năm xử­ nhiửu đại án, nhiửu cá nhân đã bị kết án trong các vụ án tham nhũng lớn đã phải nhận hình phạt thích đáng, nhất là  trong lĩnh vực tà i chính, ngân hà ng như Nguyễn Аức Kiên, Huử³nh Thị Huyửn Như và  nhiửu bị cáo khác... 

Sự cương quyết của Аảng, Nhà  nước và  các cơ quan thi hà nh pháp luật, đã có tác dụng tích cực để từng bước đẩy lùi tham nhũng, bước đầu củng cố lại niửm tin trong nhân dân.

Giá xăng dầu giảm mạnh

Năm 2014, thị trường xăng dầu thế giới giảm mạnh và  ở xu thế tụt dốc không phanh kể từ đầu tháng 7 đến nay. Mặc dù có độ trễ so với thị trường thế giới, giá xăng dầu trong nước cũng lùi bước đáng kể.  

Tính từ đầu năm, các mặt hà ng xăng dầu đã có khoảng 20 đợt điửu chỉnh giá. Riêng mặt hà ng xăng đã có 17 đợt điửu chỉnh giá. Từ đầu năm đến ngà y 7/7, mặt hà ng nà y có 5 đợt tăng giá liên tục. Sau đó, 12 đợt giảm liên tiếp với tổng mức giảm lên đến 7.760 đồng/lít. 

Tương tự, mặt hà ng dầu điêden có 23 đợt điửu chỉnh giá. Аặc biệt, từ ngà y 7/7 đến nay, có 14 đợt giảm giá liên tiếp với tổng mức giảm lên đến 5.830 đồng/lít. 

Kết quả là , trong năm 2014, mặt hà ng xăng đã chịu mức giảm lên đến 6.330 đồng/lít và  tổng mức giảm giá dầu diesel là  5.970 đồng/lít. Аáng chú ý, tính từ đầu năm đến nay, trên thị trường thế giới, giá xăng và  giá dầu đã giảm khoảng 40%. 

Trong khi đó, giá xăng RON 92 và  giá dầu điêden trong nước mới giảm được 26%. Аáng nói là , giá cước vận chuyển, vận tải và  các mặt hà ng có quan hệ với xăng dầu giảm chậm và  chưa tương ứng.

Chà o hà ng các dự án đường cao tốc

Năm 2014 là  một năm rất thà nh công của Bộ Giao thông Vận tải trong việc hút vốn đầu tư ngoà i ngà nh. Dự kiến, tổng số vốn giải ngân cả năm 2014 đạt tới 100.000 tỷ đồng. Trong khi nguồn vốn ngân sách hạn chế,vốn ODA dần cạn kiệt thì hướng đi xã hội hoá đầu tư đang được Bộ Giao thông Vận tải đặc biệt quan tâm. Аể là m được điửu nà y, Bộ Giao thông Vận tải đã có chủ trương mang tính đột phá với mục tiêu dùng hạ tầng đầu tư hạ tầng. 

Аó là  bán các dự án đường cao tốc, sau đó, dùng tiửn để tái đầu tư xây dựng các tuyến đường khác. Ngoà i tuyến cao tốc Hà  Nội - Hải Phòng dự định bán cho đối tác Ấn Аộ thì 5 tuyến cao tốc khác đang chà o hà ng gồm Nội Bà i - Là o Cai, Cầu Giẽ - Ninh Bình, Bến Lức - Long Thà nh, Tp.HCM - Long Thà nh,Đà  Nẵng - Quảng Ngãi.