10 sự kiện kinh tế - xã hội năm 2014
Tin tức - Ngày đăng : 12:34, 31/12/2014
Năm 2014 cũng là một năm xử nhiửu đại án, nhiửu cá nhân đã bị kết án trong các vụ án tham nhũng lớn đã phải nhận hình phạt thích đáng, nhất là trong lĩnh vực tà i chính, ngân hà ng như Nguyễn Đức Kiên và nhiửu bị cáo khác...
Lạm phát thấp nhất trong 10 năm
Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng cuối năm 2014 chỉ tăng 1,84% so với tháng 12 năm 2013. CPI bình quân năm 2014 so với năm 2013 tăng 4,09%. Cả hai chỉ số nà y đửu ở mức tăng thấp nhất trong 10 năm qua với tác động trực tiếp và gián tiếp từ các đợt giảm giá xăng dầu trên thị trường.
Các đợt giảm giá xăng dầu trong năm qua đã kéo theo chỉ số giá nhóm hà ng nhà ở và vật liệu xây dựng và giao thông giảm mạnh. Bên cạnh đó, nguồn cung vử lương thực, thực phẩm trong nước dồi dà o nên chỉ số giá nhóm hà ng ăn và dịch vụ ăn uống chỉ tăng nhẹ.
Mặt khác, mức độ điửu chỉnh giá của nhóm hà ng do Nhà nước quản lý như dịch vụ giáo dục, dịch vụ y tế thấp hơn so với năm trước. Năm 2014 chỉ còn 4 tỉnh điửu chỉnh giá dịch vụ y tế theo Thông tư số 04/2012/TTLT-BYT-BTC và năm 2014 là năm cuối của chu kử³ điửu chỉnh giá dịch vụ giáo dục theo Nghị định số 49/2010/NĐ-CP nên mức độ điửu chỉnh thấp hơn nhiửu so với những năm trước.
Quốc hội thông qua hà ng loạt dự án luật
Năm 2014, Quốc hội thông qua 29 luật và nghị quyết nhằm tiếp tục hoà n thiện hệ thống pháp luật, thể chế hóa các nội dung của Hiến pháp 2013 vử tổ chức bộ máy Nhà nước, quyửn con người, quyửn và nghĩa vụ cơ bản của công dân, cải cách hà nh chính, cải cách tư pháp, bảo đảm an sinh xã hội, đổi mới giáo dục đà o tạo, giáo dục nghử nghiệp, khoa học, công nghệ và môi trường, củng cố quốc phòng, an ninh, trật tự an toà n xã hội và đẩy mạnh hội nhập quốc tế...
Trong đó, riêng tại Kử³ họp thứ 8, Kử³ họp Quốc hội cuối cùng của năm 2014, đã thông qua một loạt dự án luật có tính chất bom tấn mở đường cho một thời kử³ phát triển mới của nửn kinh tế như Luật Đầu tư (sửa đổi); Luật Doanh nghiệp (sửa đổi); Luật Quản lý, sử dụng vốn Nhà nước đầu tư và o sản xuất, kinh doanh...
Đây cũng là kử³ họp có số lượng các dự án luật, nghị quyết được Quốc hội thông qua và cho ý kiến nhiửu nhất từ đầu nhiệm kử³ Quốc hội Khóa XIII đến nay.
Nhiửu hiệp định FTA kết thúc đà m phán
Ngà y 15/12 ghi cột mốc cuối cùng trong chuỗi đà m phán các Hiệp định thương mại tự do (FTA) quan trọng của Việt Nam trong năm 2013 với các đối tác lớn khi Tuyên bố chung kết thúc đà m phán FTA giữa Việt Nam và Liên minh Hải quan Nga-Belarus-Kazakhstan (VCUFTA) đã được ký kết tại Trung tâm Hội nghị tổ chức các sự kiện của tỉnh Kiên Giang, huyện đảo Phú Quốc dưới sự chứng kiến của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng.
Trước đó 5 ngà y, một thửa thuận kết thúc đà m phán FTA giữa Việt Nam và Hà n Quốc cũng đã được ký tại Busan, Hà n Quốc.
Xa hơn nữa, ngà y 13/10, nhân chuyến thăm chính thức châu à‚u của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, Tuyên bố chung Việt Nam-EU vử định hướng kết thúc đà m phán Hiệp định thương mại tự do Việt Nam-EU (EVFTA) là m cơ sở quan trọng nhằm hướng tới kết thúc đà m phán trong một và i tháng tới cũng đã được thông qua.
Cùng với đó, quá trình đà m phán Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) cũng đang có nhiửu tín hiệu khả quan.
Tất cả các FTA nà y hứa hẹn sẽ được ký kết trong năm 2015. Vì vậy, năm 2014 được xem là năm của các FTA và là năm mở ra các cơ hội kinh tế mới khi 8 FTA đã có bắt đầu bước và o giai đoạn giảm thuế quan sâu.
Biển Đông dậy sóng
Ngà y 1/5, biển Đông bắt đầu nóng khi Trung Quốc đưa già n khoan Hải Dương 981 cùng 100 tà u hộ vệ di chuyển và o vùng biển Việt Nam và hạ đặt già n khoan thăm dò trên vùng biển Việt Nam.
Trước hà nh vi vi phạm chủ quyửn nghiêm trọng của Trung Quốc, liên tiếp những ngà y sau đó, các tà u kiểm ngư, cảnh sát biển của Việt Nam đã tiến hà nh tuyên truyửn, ngăn cản, xua đuổi. Cùng với đó là hà ng loạt các cuộc điện đà m, gặp gỡ là m việc giữa lãnh đạo cấp cao hai nước.
Bất chấp những phản đối mạnh mẽ của Việt Nam, Trung Quốc vẫn ngang nhiên xâm phạm vùng biển Việt Nam. Thậm chí, Trung Quốc nhiửu lần hung hăng, chủ động dùng vòi rồng tấn công tà u kiểm ngư cũng như tà u đánh cá của Việt Nam gây tổn thất vử người và tà i sản.
Sự hung hăng, vi phạm nghiêm trọng chủ quyửn cũng như quyửn tà i phán của Việt Nam và vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế của Trung Quốc đã tạo nên là n sóng phản đối Trung Quốc ở trong nước cũng như trên thế giới.
Với phương châm cương quyết bảo vệ chủ quyửn biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc, vừa kiên quyết, vừa mửn dẻo không bị mắc mưu dẫn đến bạo động, Đảng và Nhà nước đã lãnh đạo toà n quân, toà n dân kiên định đấu tranh cả trên thực địa lẫn trên mặt trận ngoại giao.
Kết quả, cộng đồng quốc tế đã đồng thanh ủng hộ Việt Nam, nhân dân trong nước sục sôi lòng yêu nước. Kết quả là đầu tháng 8, Trung Quốc buộc phải kéo già n khoan Hải Dương 981 ra khửi thửm lục địa Việt Nam.
Xuất siêu đạt mức cao nhất
2 tỷ USD là con số xuất siêu mà Việt Nam đạt được trong năm 2014. Đây là con số thặng dư thương mại hà ng hóa cao nhất từ nhiửu năm trở lại đây song dù là mức xuất siêu cao nhất nhưng hiệu quả mang lại cho nửn kinh tế từ hoạt động xuất nhập khẩu hà ng hóa chưa cao.
Điửu nà y thể hiện rõ qua giá trị gia tăng hà ng xuất khẩu của khu vực có vốn đầu tư nước ngoà i thấp với chủ yếu là hà ng gia công, chế biến; trong khi khu vực trong nước vẫn nhập siêu mạnh, chứng tử sự phụ thuộc và o thị trường nước ngoà i của sản xuất và tiêu dùng trong nước chưa vươn lên để gia tăng tỷ lệ nội địa hóa của sản phẩm.
Minh chứng rõ rà ng là trong năm 2014, khu vực có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoà i (FDI) tiếp tục xuất siêu 17 tỷ USD (so với 13,7 tỷ USD của năm trước) trong khi khu vực kinh tế trong nước nhập siêu 15 tỷ USD (so với mức 13,7 tỷ USD của năm 2013). Trung Quốc vẫn là thị trường nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch ước tính đạt 43,7 tỷ USD, tăng 18,2 % so với năm 2013.
IPO các ông lớn và đẩy mạnh cải cách doanh nghiệp nhà nước
Quyết tâm đẩy mạnh tiến trình cổ phần hóa 432 doanh nghiệp nhà nước lần đầu tiên được Thủ tướng Chính phủ phát đi trong hội nghị triển khai nhiệm vụ tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước diễn ra ngà y 18/2/2014. Sự quyết tâm nà y được hiện thực bằng Nghị quyết 15/NQ-CP vử một số giải pháp để thúc đẩy, đẩy nhanh tiến độ thoái vốn, thúc đẩy cổ phần hóa, sắp xếp đổi mới doanh nghiệp nhà nước (ngà y 6/3/2014).
Tiếp theo, ngà y 15/9/2014, Thủ tướng Chính phủ ký ban hà nh Quyết định 51/2014/QĐ-TTg (Quyết định 51) thể chế hóa Nghị quyết 15 với nội dung vử thoái vốn, bán cổ phần và đăng ký giao dịch, niêm yết trên thị trường chứng khoán của doanh nghiệp nhà nước. Cùng với những giải pháp, kế hoạch đưa ra trước đó, Nghị quyết 15, Quyết định 51cũng đã góp phần đẩy mạnh mẽ việc IPO các doanh nghiệp nhà nước lớn.
Trong năm 2014, hai sở giao dịch chứng khoán là HOSE và HNX đã tổ chức được 86 phiên đấu giá cổ phần với giá trị bán được đạt gần 11.000 tỷ đồng (tăng gấp hơn 4 lần so với năm 2013). Trong số đó, phải kể tới các đợt IPO của các ông lớn như: Vinatex, Vietnam Airlines, Công ty TNHH Một thà nh viên Phân bón dầu khí Cà Mau, các tổng công ty lớn ngà nh giao thông, Sasco, Nasco...
Tính đến 31/12/2013 cả nước đã thực hiện sắp xếp được 6.782 doanh nghiệp, trong đó cổ phần hóa 4.065 doanh nghiệp (bao gồm 3.650 doanh nghiệp và 415 bộ phận doanh nghiệp), còn lại 949 doanh nghiệp 100% vốn nhà nước (chưa kể các nông, lâm trường quốc doanh). Trong 11 tháng đầu năm 2014, cả nước đã sắp xếp được 177 doanh nghiệp, trong đó cổ phần hóa 115 doanh nghiệp.
Cũng trong 10 tháng năm 2014, giá trị các khoản đầu tư và o 5 lĩnh vực nhạy cảm (chứng khoán, tà i chính ngân hà ng, bảo hiểm, bất động sản, quử¹ đầu tư) và ngoà i ngà nh nghử sản xuất kinh doanh chính theo đử án tái cơ cấu đã được phê duyệt của các tập đoà n, tổng công ty thoái vốn ước đạt 2.415 tỷ đồng, tăng gấp 2,5 lần so với thực hiện năm 2013 (965 tỷ đồng).
Nợ công sát ngườ¡ng cho phép
Theo chiến lược quản lý nợ công đến năm 2020, tỷ lệ nợ công an toà n là 65% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) nhưng đến năm 2014 và năm 2015, tỷ lệ nà y ước tính lần lượt là 60,3% GDP và 64% GDP.
Đánh giá vử cách thức sử dụng tiửn Chính phủ đi vay, Bộ trưởng Bộ Tà i chính Đinh Tiến Dũng cho biết, việc sử dụng các khoản vốn vay ngắn hạn cho các đầu tư dà i hạn phát sinh rủi ro, là m cho nghĩa vụ trả nợ tăng nhanh, tạo áp lực cho bố trí nguồn trả nợ.
Một số dự án vay lại nguồn vốn vay nước ngoà i của Chính phủ, dự án được Chính phủ bảo lãnh vay vốn nước ngoà i không hiệu quả, không trả được nợ, là m phát sinh nghĩa vụ nợ dự phòng hoặc phải cơ cấu lại tà i chính, chuyển sang cơ chế Nhà nước đầu tư vốn. Điửu nà y là m tăng nghĩa vụ chi trả nợ trực tiếp của Chính phủ.
Động thái đáng chú ý trong việc quản lý nợ công năm qua là phát hà nh thà nh công 1 tỷ USD trái phiếu Chính phủ ra thị trường quốc tế hồi đầu tháng 11/2014 nhằm tái cơ cấu các khoản vay nước ngoà i lãi suất cao. Lô trái phiếu có mức lãi suất cố định 4,8% một năm, thấp hơn mức dự kiến là 5,125%, cũng như là mức lãi suất thấp nhất từ trước đến nay.
Trước đó, trái phiếu phát hà nh năm 2005 và 2010 mức lãi suất lần lượt là 6,875% và 6,755%. Tại hội nghị tổng kết năm 2014 và triển khai nhiệm vụ năm 2015 của ngà nh tà i chính ngà y 24/12, người đứng đầu ngà nh tà i chính cho biết Việt Nam có thể tiếp tục phát hà nh 1 tỷ USD trái phiếu quốc tế nhưng thời điểm phát hà nh vẫn chưa được công bố.
Chống tham nhũng không có vùng cấm
Năm 2014 là năm ghi dấu vử sự tăng cường công khai, giám sát tà i sản cán bộ, công chức, đặc biệt là tà i sản của cán bộ cấp cao, một khâu được xem là hiệu quả nhất trong phòng tham nhũng nhưng nhiửu năm qua thực thi còn rất yếu.
Theo đó, lần đầu tiên vi phạm vử nhà đất của một vị, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, đứng đầu một cơ quan quan trọng của Chính phủ - được là m rõ, đưa ra xử lý, công khai trên báo chí.
à”ng Trần Văn Truyửn, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Tổng Thanh tra Chính phủ đã bị Ủy ban Kiểm tra Trung ương đử nghị Ban Bí thư xem xét thi hà nh kỷ luật bằng hình thức cảnh cáo.
Năm 2014 cũng là một năm xử nhiửu đại án, nhiửu cá nhân đã bị kết án trong các vụ án tham nhũng lớn đã phải nhận hình phạt thích đáng, nhất là trong lĩnh vực tà i chính, ngân hà ng như Nguyễn Đức Kiên, Huử³nh Thị Huyửn Như và nhiửu bị cáo khác...
Sự cương quyết của Đảng, Nhà nước và các cơ quan thi hà nh pháp luật, đã có tác dụng tích cực để từng bước đẩy lùi tham nhũng, bước đầu củng cố lại niửm tin trong nhân dân.
Giá xăng dầu giảm mạnh
Năm 2014, thị trường xăng dầu thế giới giảm mạnh và ở xu thế tụt dốc không phanh kể từ đầu tháng 7 đến nay. Mặc dù có độ trễ so với thị trường thế giới, giá xăng dầu trong nước cũng lùi bước đáng kể.
Tính từ đầu năm, các mặt hà ng xăng dầu đã có khoảng 20 đợt điửu chỉnh giá. Riêng mặt hà ng xăng đã có 17 đợt điửu chỉnh giá. Từ đầu năm đến ngà y 7/7, mặt hà ng nà y có 5 đợt tăng giá liên tục. Sau đó, 12 đợt giảm liên tiếp với tổng mức giảm lên đến 7.760 đồng/lít.
Tương tự, mặt hà ng dầu điêden có 23 đợt điửu chỉnh giá. Đặc biệt, từ ngà y 7/7 đến nay, có 14 đợt giảm giá liên tiếp với tổng mức giảm lên đến 5.830 đồng/lít.
Kết quả là , trong năm 2014, mặt hà ng xăng đã chịu mức giảm lên đến 6.330 đồng/lít và tổng mức giảm giá dầu diesel là 5.970 đồng/lít. Đáng chú ý, tính từ đầu năm đến nay, trên thị trường thế giới, giá xăng và giá dầu đã giảm khoảng 40%.
Trong khi đó, giá xăng RON 92 và giá dầu điêden trong nước mới giảm được 26%. Đáng nói là , giá cước vận chuyển, vận tải và các mặt hà ng có quan hệ với xăng dầu giảm chậm và chưa tương ứng.
Chà o hà ng các dự án đường cao tốc
Năm 2014 là một năm rất thà nh công của Bộ Giao thông Vận tải trong việc hút vốn đầu tư ngoà i ngà nh. Dự kiến, tổng số vốn giải ngân cả năm 2014 đạt tới 100.000 tỷ đồng. Trong khi nguồn vốn ngân sách hạn chế,vốn ODA dần cạn kiệt thì hướng đi xã hội hoá đầu tư đang được Bộ Giao thông Vận tải đặc biệt quan tâm. Để là m được điửu nà y, Bộ Giao thông Vận tải đã có chủ trương mang tính đột phá với mục tiêu dùng hạ tầng đầu tư hạ tầng.
Đó là bán các dự án đường cao tốc, sau đó, dùng tiửn để tái đầu tư xây dựng các tuyến đường khác. Ngoà i tuyến cao tốc Hà Nội - Hải Phòng dự định bán cho đối tác Ấn Độ thì 5 tuyến cao tốc khác đang chà o hà ng gồm Nội Bà i - Là o Cai, Cầu Giẽ - Ninh Bình, Bến Lức - Long Thà nh, Tp.HCM - Long Thà nh,Đà Nẵng - Quảng Ngãi.