Đất thôn An Trạch vốn thuộc tổng Yên Thành, huyện Thọ Xương cũ. Ông đỗ cử nhân năm 1894 nhưng không ra làm quan. Năm 1859, thực dân Pháp đánh chiếm Gia Định, một số nhà nho yếu hèn đã ra làm tay sai cho giặc (như Tôn Thọ Tường, Phan Hiển Đạt...). Phan Văn Trị lui về Tân An, dạy học tại làng Bính Cách. Sau lại dời về Cần Thơ, ở làng Phong Điền, tự mình cày cuốc mà sinh sống, bất hợp tác với thực dân Pháp. Ông là bạn của Nguyễn Đình Chiểu và có làm thơ lên án bọn phong kiến đầu hàng giặc. Tiêu biểu nhất là một số loạt bài ông họa nguyên văn những bài thơ của Tôn Thọ Tường, tên tay sai đắc lực của thực dân Pháp trong những ngày đầu chúng xâm lược Nam Bộ.
