Những ngôi nhà tranh đơn sơ tạm bợ đã không còn nhiửu nữa mà nhường chỗ cho những ngôi nhà sà n, nhà xây kiên cố và cả trụ sở UBND xã, trạm y tế, trường học cũng đã khang trang, đầy đủ hơn. Có được như vậy là nhử sự quan tâm, chỉ đạo, vận động nhân dân của các cấp, chính quyửn địa phương, sự phối hợp với các ban ngà nh đoà n thể thực hiện tốt việc xây dựng nông thôn mới và lồng ghép với các chương trình, dự án... nhất là dự án của công ty cổ phần đầu tư phát triển Nông nghiệp Napaga với mô hình trồng cây Chanh leo.
Là xã có diện tích rộng nhất nhì của huyện Quế Phong với 33 thôn bản với 9.537 khẩu, tổng diện tích 205,97 ha. Điửu kiện thuận lợi đó tạo điửu kiện cho xã trồng và mở rộng nhiửu cho diện tích cây Chanh leo, tăng sản lượng một cách tốt nhất. Thực tế cho thấy diện tích trồng cây Chanh leo ngà y cà ng được mở rộng, nhận được sự quan tâm của người dân. Vì thế diện tích mô hình nà y ngà y cà ng mở rộng. Nếu như năm 2010 - 2013 (năm 2010 bắt đầu trồng Chanh leo) diện tích trồng chỉ mới 28 ha thì đến năm 2014 diện tích cây Chanh leo của người dân đã là 60 ha và cả diện tích Chanh leo của công ty là 120 ha, với năng suất khoảng từ 35 đến 50 ha/năm. Giá thu mua của công ty và thương lái hiện nay là từ 10 đến 15.000đ/kg, mang vử lợi nhuận khoảng từ 350.000.000đ đến hơn 500.000.000đ/ha/năm.
Bên cạnh đó, thực hiện mô hình nà y còn có những thuận lợi nhất định khi công ty cổ phần phát triển Nông nghiệp Napaga vử đóng tại địa bà n xã, cung cấp, hỗ trợ cây giống, kử¹ thuật, phân bón cho người dân. Cùng với đó, công ty cũng là người thu mua, bao tiêu sản phẩm cho người dân. Chính vì thế đã tạo điửu kiện, niửm tin cho người dân yên tâm tham gia sản xuất, đầu ra và ngà y cà ng thu hút được sự quan tâm, tham gia của người dân. Trao đổi với chúng tôi, chủ tịch xã ông Lô Xuân Thu cho biết: hiện nay tất cả các thôn bản đửu có kiến nghị, mong muốn được tham gia, mở rộng diện tích trồng cây Chanh leo.
Để hiểu rõ hơn vử cây Chanh leo từ việc chăm sóc cho đến thu hoạch, chúng tôi có ghé thăm gia đình anh Lữ Văn Chiến ở Bản Xan, một trong những hộ gia đình tiêu biểu trong việc thực hiện trồng cây Chanh leo của xã. Chia sẻ với chúng tôi, anh Chiến cho biết; cây Chanh leo từ khi trồng đến khi thu hoạch nếu chăm sóc tốt, đúng kử¹ thuật là khoảng 4 tháng. Việc ra hoa kết trái của cây cũng rất đặc biệt, không giống như những loại cây khác là ra hoa kết trái chỉ trong một mùa một lần nhất định. Cây Chanh leo không như vậy mà ra hoa kết trái liên tục trong khoảng 10 tháng, luôn cho thu hoạch. Nhưng 3- 4 năm phải trồng lại cây.
Mô hình nhà anh Chiến có diện tích 1,8 ha, với số lượng cây trên diện tích hiện có mỗi năm gia đình anh Chiến thu nhập hơn 700 triệu đồng. Cũng như gia đình anh Chiến, rất nhiửu hộ gia đình ở Tri Lễ đã thay đổi cuộc sống nhử trồng cây Chanh leo.
Có thể nói, mô hình trồng cây Chanh leo đã là m thay đổi cuộc sống của người dân ở Tri Lễ, góp phần đưa xã phát triển hơn. Tuy nhiên vẫn còn đó những khó khăn nhất định của xã cần được sự quan tâm hơn nữa của các cấp chính quyửn. Những khó khăn đó là hiện nay xã vẫn còn một số bản chưa có điện, đường, tỉ lệ nghèo đói vẫn còn cao (57%)... bà y tử nguyện vọng của mình, đại diện UBND xã ông Lô xuân Thu mong muốn các ban ngà nh quan tâm hơn nữa tới xã, tăng cường hỗ trợ cơ sở vật chất, kinh phí, tăng cường cán bộ 30A cho xã, hỗ trợ phát triển mô hình trồng cây Chanh leo... để tạo điửu kiện cho xã cà ng phát triển hơn nữa./.