NGƯT. TS Phạm Xuân Khánh: “Học nghề không phải lối rẽ, mà là con đường chính thống”

PV: Thưa thầy, trong một chia sẻ gần đây, thầy nhấn mạnh sự trăn trở khi xã hội vẫn xem học nghề là giải pháp cuối cùng nếu không đỗ đại học. Từ cương vị người đứng đầu một trường nghề chất lượng cao, thầy có thể chia sẻ rõ hơn cảm xúc và suy nghĩ của mình về định kiến này?

NGƯT. TS Phạm Xuân Khánh – Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Công nghệ cao Hà Nội:
Vâng, đúng là như vậy! Đó là điều tôi vẫn luôn day dứt. Gần 40 năm làm nghề giáo, tôi thấy xu thế chạy theo bằng cấp, chạy theo hình thức ngày càng rõ nét hơn.

Nhiều gia đình coi việc con đỗ đại học hay đi du học nước ngoài là niềm vinh dự, tự hào. Nếu học lực tốt thì học đại học là cần thiết. Nhưng không ít em lực học chưa đủ, bố mẹ vẫn bắt theo bằng được, chưa biết tương lai sẽ ra sao. Thậm chí nhiều gia đình khó khăn vẫn cố, thay vì chọn học nghề để sớm có việc làm, giảm bớt gánh nặng, rồi học tiếp sau.

Tôi từng gặp nhiều học sinh giỏi, đam mê công nghệ, thực hành xuất sắc nhưng bị chính người thân, thầy cô gây áp lực khi chọn học nghề. Có phụ huynh chia sẻ với tôi rằng, chỉ vì cho con vào trường nghề mà cả ngày phải tiếp hàng xóm, họ hàng đến hỏi han, thậm chí trách móc. Đó là áp lực không nhỏ, nhưng vẫn có những phụ huynh kiên định để con theo con đường mình thấy đúng.

Tôi cho rằng, xã hội ta đã bước sang thời kỳ mà giá trị không còn được đo bằng tấm bằng đại học mà bằng năng lực tạo ra giá trị thật. Thế nhưng, đâu đó vẫn còn tâm lý “không đỗ đại học mới học nghề” và điều này khiến hàng ngàn bạn trẻ đánh mất cơ hội phát triển sớm, làm chủ cuộc sống từ tuổi đôi mươi.

Từ góc độ người làm nghề, tôi thấy học nghề không phải là lối rẽ, mà là con đường chính thống, hiện đại, thiết thực và đầy triển vọng. Các quốc gia phát triển từ lâu đã xác lập điều đó trong hệ thống giáo dục quốc dân. Ở Việt Nam, chúng ta đang đi đúng hướng nhưng để thay đổi định kiến, không chỉ cần nỗ lực từ các trường nghề mà còn là trách nhiệm của toàn xã hội: từ truyền thông, giáo dục phổ thông đến chính sách sử dụng lao động.

Chúng tôi không muốn học sinh đến với trường nghề vì không còn lựa chọn nào khác. Chúng tôi mong các em đến vì hiểu rõ rằng: học nghề là để sống tốt, sống đúng và sống có trách nhiệm với tương lai của mình.

PV: Thầy vừa vui mừng chào đón tân thủ khoa HHT năm nay đạt 26 điểm – một con số ấn tượng. Rõ ràng, ngày càng nhiều học sinh giỏi đã chủ động chọn học nghề. Theo Thầy, điều gì ở HHT đã tạo nên sức hút đặc biệt với các em?

NGƯT. TS Phạm Xuân Khánh:
26 điểm trong Kỳ thi tốt nghiệp THPT Quốc gia năm 2025 không phải là con số ngẫu nhiên. Đó là kết quả của một quá trình học tập nghiêm túc, thể hiện tư duy logic, kỹ năng học thuật và năng lực vượt trội. Vì thế, việc một học sinh như vậy lựa chọn HHT thay vì Đại học đã khiến chúng tôi vô cùng xúc động và tự hào.

Sự lựa chọn ấy là một lời khẳng định mạnh mẽ: học nghề không phải là “giải pháp cuối cùng” mà đang ngày càng trở thành lựa chọn đầu tiên của những người trẻ biết mình muốn trở thành ai trong tương lai.

Tôi tin rằng: điều tạo nên sức hút của HHT chính là nằm ở chất lượng đào tạo gắn với thực tiễn, môi trường học hiện đại, chương trình học sát với doanh nghiệp và cam kết việc làm rõ ràng. Ở đây, các em không chỉ được học nghề mà được học để phát triển toàn diện: từ tư duy kỹ thuật, năng lực công nghệ đến kỹ năng mềm và tinh thần hội nhập.

Chúng tôi cũng xây dựng văn hóa trường học như một hệ sinh thái đổi mới: có không gian sáng tạo, có nghiên cứu khoa học sinh viên, có kết nối doanh nghiệp, có sân chơi khởi nghiệp, và đặc biệt là tinh thần “học để làm chủ chính mình”.

Những học sinh giỏi chọn HHT vì các em nhận thấy con đường ngắn hơn, thực tế hơn và bền vững hơn để vươn lên như cha ông ta vẫn thường nói: Nhất nghệ tinh - Nhất thân vinh, có tay nghề là có tương lai!

Và tôi tin, khi những bạn trẻ xuất sắc dám bước ra khỏi lối mòn và mở đường cho tư duy mới, thì xã hội sẽ sớm thay đổi cách nhìn về học nghề.

PV: Không chỉ chú trọng đào tạo, Thầy còn kêu gọi miễn giảm học phí, hỗ trợ ký túc xá cho học sinh khó khăn, đặc biệt là vùng cao. Điều gì thôi thúc Thầy dành trọn tâm huyết cho các em?

NGƯT. TS Phạm Xuân Khánh:

Tôi đã từng chứng kiến rất nhiều bạn bè từ ngày xưa và nhiều em học sinh, sinh viên học phải bỏ dở việc học vì điều kiện kinh tế. Những ký ức ấy theo tôi đến tận hôm nay, và có lẽ chính điều đó thôi thúc tôi luôn đặt câu hỏi: Làm sao để không một học sinh nào bị “đánh rơi” giấc mơ chỉ vì nghèo khó?

Làm giáo dục không chỉ là dạy kiến thức mà là trao cơ hội sống tử tế và có tương lai cho người học. Nhiều em từ vùng cao xuống Hà Nội mang theo ba lô đầy ắp hy vọng, nhưng lại thiếu thốn đủ điều: tiền học, tiền ăn, tiền trọ. Nếu nhà trường không giúp các em vượt qua rào cản ban đầu thì mọi lời nói về công bằng giáo dục hay phát triển bền vững đều trở nên sáo rỗng.

Với tôi, chính sách miễn giảm học phí, hỗ trợ ký túc xá, hay tìm các suất học bổng của doanh nghiệp cho sinh viên của mình không phải là “ưu tiên” mà là trách nhiệm. Bởi đằng sau mỗi gương mặt học trò là một gia đình, một vùng quê, một niềm tin được gửi gắm. Và tôi tin rằng: khi các em được học trong một môi trường biết lắng nghe, biết sẻ chia thì chính các em sẽ lớn lên bằng nghị lực, bằng tri thức và trở thành người có ích cho xã hội.

Tôi không làm điều đó một mình, cả tập thể Trường Cao đẳng Công nghệ cao Hà Nội đều đồng hành trên hành trình này vì chúng tôi tin rằng một trường Cao đẳng thực hành chất lượng cao không chỉ được “đo” bằng thiết bị hiện đại hay chương trình chuẩn quốc tế mà còn bằng trái tim dành cho từng người học, trách nhiệm đến cùng với người học.

PV: HHT luôn được biết đến là nơi "đào tạo gắn với giải quyết việc làm". Thầy có thể chia sẻ về chiến lược đào tạo, đặc biệt là việc kết nối doanh nghiệp, xây dựng chương trình học sát thực tiễn và phát triển kỹ năng nghề để sinh viên ra trường có việc làm tốt, thu nhập cao?

NGƯT. TS Phạm Xuân Khánh:
Chúng tôi xác định rất rõ: mục tiêu sau cùng của giáo dục nghề nghiệp không chỉ là đào tạo ra những người có bằng cấp, mà là đào tạo ra những người có năng lực làm việc thực sự, có thu nhập tốt và có thể thích nghi với môi trường nghề nghiệp đang thay đổi rất nhanh.

Thay vì chỉ đào tạo lý thuyết rồi mới kết nối doanh nghiệp khi sinh viên tốt nghiệp, HHT chủ động thiết kế chương trình học có sự tham gia của doanh nghiệp từ khâu xây dựng chuẩn đầu ra đến thực hành, đánh giá và tuyển dụng. Chúng tôi có các chương trình đào tạo kép (vừa học – vừa làm), mô hình đào tạo gắn với địa chỉ sử dụng lao động và nhiều trung tâm công nghệ trực thuộc doanh nghiệp đặt ngay trong trường đã ra đời.

Tại Trường Cao đẳng Công nghệ cao Hà Nội, chiến lược đào tạo của chúng tôi dựa trên 03 trụ cột chính: (1) - Doanh nghiệp tham gia ngay từ đầu; (2) - Chương trình học cập nhật thực tiễn; (3): Phát triển toàn diện kỹ năng nghề và kỹ năng mềm.

Ngoài kỹ năng chuyên môn, sinh viên được rèn luyện kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm, tư duy phản biện, khả năng học suốt đời và ngoại ngữ. Đây là những yếu tố giúp các em tự tin làm việc không chỉ trong nước mà còn ở thị trường quốc tế.

Kết quả là hơn 95% sinh viên HHT có việc làm ngay sau khi tốt nghiệp, đặc biệt ở các nhóm ngành như Công nghệ thông tin, Điện – Tự động hóa, Cơ khí hay Chăm sóc sắc đẹp.

Chúng tôi không nói “cam kết có việc làm” như một khẩu hiệu, mà biến nó thành chiến lược hành động cụ thể – gắn nhà trường với doanh nghiệp, gắn người học với thị trường, và gắn tri thức với thực tiễn.

PV: Cuối cùng, với tư cách là một nhà giáo và người dẫn dắt HHT, Thầy muốn nhắn gửi điều gì đến các phụ huynh và học sinh đang đứng trước ngưỡng lựa chọn nghề nghiệp trong giai đoạn quyết định tương lai!

NGƯT. TS Phạm Xuân Khánh:
Tôi hiểu rất rõ những băn khoăn, trăn trở của phụ huynh và học sinh khi đứng trước lựa chọn con đường học tập sau phổ thông. Đại học, du học hay học nghề? Lý tưởng hay thực tế? Danh tiếng hay cơ hội thật sự? Những câu hỏi đó không dễ có câu trả lời đúng nhưng lại cần câu trả lời phù hợp.

Là một nhà giáo đã từng giảng dạy cả đại học và dạy nghề gần 40 năm, tôi khuyên các em có năng lực học tốt, xuất sắc, các em nên lựa chọn học đại học để trở thành những nhà khoa học, nghiên cứu viên, những người tạo việc làm cho người khác, những người quản lý, điều hành trong các dây chuyên sản xuất…

Còn lại, các em nên lựa chọn học nghề, lựa chọn những nghề phù hợp với năng lực, sở trường của mình theo xu thế phát triển của xã hội. Điều tôi mong nhất không phải là các em học ở đâu, mà là các em được học đúng khả năng, đúng đam mê và được sống có giá trị bằng chính năng lực của mình. Trong thế giới đang thay đổi từng ngày, bằng cấp không còn là đích đến – mà là năng lực thực tiễn, khả năng học hỏi và thích ứng mới là hành trang bền vững.

Tôi mong các bậc cha mẹ hãy mạnh dạn tin vào con và tin rằng học nghề không phải là từ bỏ ước mơ, mà là bắt đầu bằng con đường nhan hơn, thực tế hơn, hiệu quả hơn. Còn các em học sinh – hãy dũng cảm bước đi theo con đường mình lựa chọn, dù đó là con đường chưa nhiều người đi. Vì chỉ khi được là chính mình, các em mới thực sự trưởng thành.

Trường Cao đẳng Công nghệ cao Hà Nội luôn mở rộng cánh cửa chào đón các em – không chỉ để dạy nghề, mà để cùng các em xây dựng tương lai bằng tri thức, kỹ năng, nhân cách và khát vọng vươn lên.

PV: Cảm ơn thầy về cuộc chia sẻ!