Cổng là ng Cựu kiến trúc cầu kử³, có lối lên xuống, có tầng, có mái. Leo lên tầng cao của cổng, phóng tầm mắt ra xa, là ng Cựu hiện lên với hà ng chục ngôi biệt thự cổ nằm rải rác khắp là ng. Những ngôi biệt thự bử thế còn lại ở là ng là dấu tích của một thời thịnh vượng. Xưa, là ng Cựu đồng chiêm trũng, quanh năm cấy một vụ trăm bử khó khăn. Năm 1921, hửa hoạn xảy ra thiêu trụi nửa là ng. Không cam chịu ngồi không bó gối, những người nông dân khăn gói tửa đi tứ xứ tìm kế sinh nhai, mưu sinh kiếm sống. Dân là ng Cựu phất lên từ nghử may.
Anh em ông Phúc Mử¹, Phúc Hưng, hai người đầu tiên và o nghử may trở thà nh thợ may đệ nhất xứ Hà Thà nh. Những đôi bà n tay chai sạm cuốc cà y vốn chỉ quen việc đồng áng bỗng một ngà y trở thà nh đôi tay và ng cầm kéo cắt may nên những bộ vét, bộ đầm tân thời cho người Pháp và lớp người già u có ở Hà Nội. Vì thế mà dân là ng Cựu chẳng mấy chốc nổi tiếng với nghử may đồ Tây. Nhiửu người là m ăn khấm khá, có của ăn của để nên đổ vử là ng xây nhà cao cửa rộng.
Cổng là ng Cựu rêu phong, bử thế.
Cổng nhà thử tổ họ Trần ở là ng Cựu.
Những hoa văn trang trí mang đậm nét kiến trúc phương Tây trên ngôi nhà cổ xây từ năm 1929 của cụ Phó Du.
Thời đó, kiến trúc Pháp đang thịnh hà nh ở các thà nh phố lớn như Hà Nội, Hải Phòng. Vì thế, dân là ng Cựu cũng đem theo lối kiến trúc ấy vử là ng. Chẳng thế mà nhiửu tòa nhà ở là ng Cựu thời đó đửu mang dáng dấp của những ngôi biệt thự kiểu Pháp. Ở là ng có ngôi nhà của cụ Phó Du xây và o 1929, tức thuộc loại có sớm nhất là ng, nổi tiếng với hình con tôm đắp nổi rất đẹp ở trước cổng.
Còn nhà ông Xã Vinh lại nổi tiếng có lối kiến trúc cầu kử³ với ngõ và o thênh thang lát đá tảng xanh, cổng trang trí kiểu sơn thủy hữu tình, trên có hình hoa đà o, hoa sói, tôm hùm, lân, phượng, câu đối khắc chữ Nho. Giữa hai tòa nhà , phía trên cao còn có cả một chiếc cầu cong be bé xinh xinh nối liửn.
Ngay như ngôi nhà thử họ Trần, tuy được xây theo lối thuần Việt nhưng cũng thấp thoáng có nét phương Tây bởi sự bử thế và quy mô của nó. Nhìn chung, biệt thự nà o cũng treo hoà nh phi, câu đối. Trước cửa nhà thường có đắp nổi bức cuốn thư có hình thanh kiếm và ngọn bút lông ở hai bên. Điửu thú vị là dường như phong cách kiến trúc và lối bà i trí ở các ngôi biệt thự còn thể hiện cả nét tính cách riêng của từng gia đình hoặc dòng họ.
Theo lời các bậc cao niên trong là ng kể lại, thời trước, người già u có là ng Cựu xây nhà công phu lắm. Có những ngôi biệt thự, riêng phần cửa, thợ giửi phải thay nhau chạm trổ cả năm trời mới xong. Dạo quanh là ng Cựu, ghé thăm từng ngôi biệt thự cổ và những ngõ xóm lát gạch nghiêng uốn lượn quanh co bỗng thấy lòng bồi hồi như được trở vử với một thời xưa cũ đầy ắp kỷ niệm. Ở đó có cảnh bình yên của một ngôi là ng già u có thuở xa xưa.
Ngà y nay, là ng Cựu vẫn còn đó những ngôi biệt thự cổ nhuốm mà u thời gian, những mảng tường rêu xanh qua năm tháng, những ngõ lát đá xanh vuông vức ngả bóng thời gian...
Du khách phương xa nếu có dịp vử thăm là ng Cựu sẽ nhớ mãi những hình ảnh khó quên vử một ngôi là ng đặc biệt ven đô Hà Nội. Thời gian đã phủ bóng rêu phong lên từng ngôi biệt thự nhưng hình ảnh vử là ng Cựu và ng son thuở nà o thì dường như vẫn còn đọng mãi qua từng đường nét kiến trúc tinh tế của mỗi ngôi nhà ./.
.jpg "Hà Nội tuyên dương 80 gia đình văn hóa tiêu biểu")
