Theo quy định hiện hà nh (Nghị định 87/2001), việc vi phạm chế độ một vợ một chồng bị xử phạt từ 100.000 đến 500.000 đồng. Mức phạt nà y không đủ sức răn đe nên dự thảo Nghị định xử phạt hà nh chính trong lĩnh vực tư pháp đang được lấy ý kiến góp ý nâng mức phạt hà nh vi nà y lên từ 200.000 đến 1 triệu đồng.
ThưÌ£c têÌ cho thâÌy tiÌ€nh traÌ£ng ngoaÌ£i tiÌ€nh đang phổ biêÌn, traÌ€n lan vaÌ€ laÌ€ nguy cơ tan vỡ haÌ£nh phuÌc nhiêÌ€u gia điÌ€nh, quy điÌ£nh xử phaÌ£t haÌ€nh vi naÌ€y vêÌ€ hiÌ€nh sưÌ£, haÌ€nh chiÌnh đêÌ€u coÌ đủ, tuy nhiên hiêÌm coÌ trươÌ€ng hơÌ£p naÌ€o biÌ£ xử phaÌ£t.
Chị Diệu, quê Tây Ninh có hai con, chồng là m cán bộ công an huyện. Chị cho biết, mấy năm nay chồng ngoại tình với người phụ nữ khác, thuê nhà ăn ở chung. Có lần, chị bắt gặp chồng ăn nằm với nhân tình nên khuyên nhủ, thậm chí gửi đơn cho cơ quan ông nà y nhử đoà n thể can thiệp. Tuy nhiên, vừa gửi đơn hôm trước, hôm sau ông chồng vử chửi đánh, còn dọa quen hết cả tỉnh nên gửi đơn cũng không là m được gì. Chị tức tối: LuâÌ£t lêÌ£ phải bảo vêÌ£ gia điÌ€nh, bảo vêÌ£ phuÌ£ nữ sao đoÌ chưÌ. Chẳng lẽ ngươÌ€i coÌ gia điÌ€nh cưÌ ngang nhiên ăn ở với người khác, nêÌu coÌ khiêÌu naÌ£i thiÌ€ chỉ ly hôn rồi ra đi mà không bị gì cả? Tôi khủng hoảng suốt mấy năm trời cuối cùng chịu trắng tay.
Người rơi và o tình trạng như chị Diệu không phải hiếm. Luật sư Nguyễn Sơn, Chủ nhiệm Đoà n Luật sư tỉnh Quảng Nam, cho biết ông cũng đang tư vấn cho một trường hợp là người thứ ba. Luật sư Sơn kể: Anh kia đã có vợ con, chung sống như vợ chồng với một phụ nữ nhiửu năm nay. Khi người tình có thai, anh nà y dụ dỗ, ép buộc chị phá thai rồi lặn mất tăm. Chị nà y nhử nhiửu luật sư tư vâÌn để xử anh nà y vử hà nh vi vi phạm chế độ một vợ một chồng nhưng không được. Chứng cứ đâu? Giử thai đã phá, là m sao chứng minh được đứa con trong bụng là của anh ta để mà xử phạt?
Hiện, mức phạt với người đã có gia đình mà chung sống như vợ chồng với người khác chỉ tưÌ€ 100.000 đồng đến 500.000 đồng. Tuy nhiên, việc xaÌc điÌ£nh chung sôÌng như vơÌ£ chôÌ€ng vơÌi ngươÌ€i khaÌc thiÌ€ không phải dễ. Theo Thông tư liên tịch 01/2001, việc chung sống như vợ chồng phải được chứng minh bằng việc có con chung, được hà ng xóm và xã hội xung quanh coi như vợ chồng, có tà i sản chung, đã được gia đình, cơ quan, đoà n thể giáo dục mà vẫn tiếp tục duy trì quan hệ đó. Theo luật sư Nguyễn Sơn, trường hợp của chị Diệu dù có bắt tại trận cũng chịu thua nếu họ không có con chung, không có tà i sản chung, không có ai xác nhận rằng họ ăn ở với nhau như vợ chồng, không có cơ quan đoà n thể nà o giáo dục trước đó.
Theo tiến sĩ Nguyễn Văn Tiến, Trưởng bộ môn Luật hôn nhân và gia đình, ĐH Luật TP HCM, hươÌng dẫn của Thông tư liên tịch 1/2001 coÌ€n mơ hôÌ€ vaÌ€ khoÌ thể thưÌ£c hiêÌ£n. Bằng biện pháp nà o để hà ng xóm và xã hội xung quanh thể hiêÌ£n laÌ€ coi đôi tình nhân đó như là vợ chồng? Ký nhận và o một biên bản hay bử phiếu kín? Biên bản do ai lập?... Tất cả chi tiết nà y luật hiện hà nh không nói rõ.
MăÌ£t khaÌc, có những người ngoại tình cả chục năm trời mà nếu họ và tình nhân không có con chung, không chứng minh được giữa họ có tà i sản chung thì cũng đà nh chà o thua. Tức là không thể chứng minh được yếu tố chung sống như vợ chồng mặc dù trên thực tế là có, tiến sĩ Tiến nói.
Theo luật sư Nguyễn Sơn, xử lý hà nh chính đã khó, xử lý hình sự vử tội vi phạm chế độ một vợ một chồng theo Điửu 147 Bộ luật hình sự cà ng khó. Để xử lý hình sự được vử tội nà y thì phải có một trong hai điửu kiện: Một là đã xử lý hà nh chính vử hà nh vi nà y rồi mà còn vi phạm. Hai là chưa bị xử lý hà nh chính vử hà nh vi nà y nhưng gây hậu quả nghiêm trọng.
Theo Thông tư 01/2001, gây hậu quả nghiêm trọng là là m cho gia đình của một hoặc hai bên tan vỡ dẫn đến ly hôn, vợ hoặc chồng, con vì thế mà tự sát. Do đó, nếu gia đình có người ngoại tình mà không dẫn đến ly hôn, không có tự sát thì khó có thể xử lý hình sự được. Trong khi đó, trên thực tế không ít những người vợ (chồng) đã phải sống trong héo mòn, trầm cảm vì người kia ngoại tình nhưng vì nhiửu nguyên nhân mà không thể chọn giải pháp ly hôn.
Theo ông Trình Minh Hùng, Chánh án TAND huyện Phú Ninh, Quảng Nam, nhiửu án ly hôn do ngoại tiÌ€nh nhưng hiêÌm khi đươÌ£c ghi vaÌ€o hôÌ€ sơ. Trong quá trình hòa giải, một bên tố bên kia ngoại tình, bên biÌ£ tôÌ hiếm khi thừa nhận. Nếu cả hai bên thừa nhận ngoại tình thì hồ sơ lưu của tòa mới ghi là ly hôn do vi phạm chế độ một vợ một chồng. Vì vậy thực tế nguyên nhân ly hôn do ngoại tình thì khá nhiửu nhưng trong hồ sơ lưu của tòa án huyện Phú Ninh chỉ có khoảng 6%. "Còn vử xử phạt hà nh chính vử hà nh vi nà y thì tôi chưa từng thấy trường hợp nà o cả, ông Hùng nói.