Đến lượt ngân hà ng 'lũng đoạn' giá USD

Hiện nay, khi thị trường tự do hết tác oai tác quái thì chính cái "chợ đen" trong lòng các ngân hà ng mới lộ diện là tác nhân có tác động mạnh nhất đến thị trường.

Mặc dù Ngân hà ng Nhà nước cho rằng chu kử³ căng tháº³ng USD cuối năm 2011 sẽ không lặp lại, nhưng, thực tế vẫn chưa có gì khác biệt. Thay đổi duy nhất là đối tượng tăng giá, lũng đoạn thị trường lộ mặt và bị chỉ trích trước đây là USD "chợ đen" - còn nay là ngân hà ng.

Xin xử mới được mua USD... giá cao

Chỉ còn hai tháng nữa là Tết. Tết đến sớm hơn đang thúc ép các DN hối hả bước và o mùa vụ sản xuất cuối năm. Trong khi chưa hết khó khăn với lãi suất cao thì DN lại phải đối mặt với tình trạng tỷ giá gia tăng.

Hồi giữa năm, khi USD đang trong giai đoạn ổn định, thị trường USD tự do hoạt động èo uột, giá thấp hơn cả giá niêm yết trong ngân hà ng, đã có những dự đoán từ các tổ chức tín dụng quốc tế cho rằng, USD sẽ tiếp tục chịu sức ép và o cuối năm và tỷ giá có thể lên đến 21.800 đồng/USD. Đến thời điểm nà y, khi tỷ giá chính thức mới chạm 21.000 đồng, nhưng tỷ giá giao dịch thực tế đã có lúc vượt qua cả mốc 21.800 đồng như dự đoán.

Một DN nhập khẩu thực phẩm ở Hà Nội mới đây cho biết, cuối năm, DN đang cần nhập hà ng để phân phối bán Tết, dù số lượng không quá nhiửu, chỉ 1,5-2 triệu USD, nhưng rất khó mua và giá cao. Cách đây 1 tuần, khi DN cần hơn một triệu USD mà phải trải qua 3-4 ngân hà ng mới nhận được cái gật đầu đồng ý giúp, theo cách sẽ giới thiệu DN đến với đầu mối USD và ngân hà ng, chỉ thu phí môi giới và kiểm đếm... Giá mua cộng với phí tính đã lên đến 21.800 đồng. Mà mua xong vẫn chưa được cầm tiửn do ngân hà ng yêu cầu nộp và o luôn để thực hiện thanh toán. So với giá USD chính thức, DN đã tốn thêm gần 100 triệu đồng.

Trong khi đó, một DN nhựa ở Hà Nội cũng khá bức xúc kể rằng, để nhập khẩu lô hà ng nguyên liệu chuẩn bị là m hà ng cuối năm, họ đã phải mua USD với giá 21.750 đồng. Đã thế, mức giá nà y còn cao hơn cả giá tự do tới 150 đồng.

Giám đốc DN nà y cho hay, mỗi lô hà ng nhập nguyên liệu 3-4 triệu USD, tính ra DN thiệt hại đến 300-400 triệu đồng. Tuy nhiên, tất cả phần vượt trội đửu được ngân hà ng tính và o các khoản phí thu ngang tay, không có giấy tử nên DN cháº³ng biết kêu ai. Mà đây là tình trạng chung đã diễn ra nhiửu năm nay, không thể khác được.

Thậm chí, một DN dệt may ở Hưng Yên cũng bức xúc nói, mọi năm, DN có nhiửu USD đửu bán cho ngân hà ng. Năm nay xuất khẩu khó khăn, lại mở rộng thị trường nội địa nên nguồn USD của DN không dồi dà o như thường lệ. Thế là , từ chỗ khách hà ng thân thiết được ngân hà ng ưu ái bán USD, nay DN phải xin xử ngân hà ng để được mua thêm USD. Thậm chí, họ phải chấp nhận mua giá cao hơn, khoảng 21.300-21.500 đồng từ mấy tháng nay. May mà , mức giá đó còn khá tốt so với các DN khác không có nguồn USD, phải chịu giá cao hơn.

Để được lợi nhuận cao hơn trên tỷ giá niêm yết, các ngân hà ng biện ra đủ thứ lý do để thu tiửn. Hai phương thức lách luật phố biến nhất của nhà băng là mua bán lòng vòng qua đối tác thứ ba, hoặc tăng các khoản phí để là m tăng tỷ giá thực.

Theo các DN, kiểu gì thì ngân hà ng cũng có lợi. Trong cách thứ nhất, ngân hà ng luôn thể hiện mình là người trung gian để kết nối giữa các bên có nhu cầu và bên có USD. Ngân hà ng là người được hưởng nhiửu lợi ích từ môi giới, kiểm đếm và có khi thực hiện luôn các nghiệp vụ thanh toán để hưởng lợi. Mà trong rất nhiửu trường hợp, DN có USD lại là các công ty thân thiết hoặc công con, công ty liên kết của ngân hà ng... Vì thế, rất nhiửu DN nghi ngử đây là chiêu cũ của các ngân hà ng: đẩy USD của mình qua các công ty con để bán giá cao mà không sợ bị phạm lỗi bán cao hơn tỷ giá.

Trường hợp còn lại, tất cả các loại phí, phần phụ trội cao hơn chính thức đửu được tính toán và thu rất khoa học, nhưng... lại không có bất cứ giấy tử gì. DN nà o may mắn thì có một hợp đồng tư vấn dịch vụ đi kèm với khoản phí cao ngất ngưởng.

Do vậy, mặc dù đã có rất nhiửu lời kêu ca và ngay cả khi SJC, đơn vị đươc giao nhiệm vụ bình ổn và ng cho biết phải mua USD với giá cao hơn giá niêm yết để mua và ng với mục tiêu bình ổn, thì... các đơn vị quản lý vẫn "bó tay" với thực tế USD hai giá. Lãnh đạo Ngân hà ng Nhà nước chi nhánh TP.HCM thừa nhận, đã có rất nhiửu thông tin phản ánh vử tình trạng nà y, tuy nhiên, cơ quan nà y vẫn chưa phát hiện ra trường hợp nà o vì thiếu bằng chứng.

Song, bằng chứng lại là một đòi hửi rất cũ, vì thế, hoà n toà n không có tác dụng để trị dứt điểm căn bệnh kinh niên USD hai tỷ giá trong ngân hà ng. Được thể, các ngân hà ng lại tử ra mạnh bạo hơn trong việc hà nh hạ DN. Dù Ngân hà ng Nhà nước đã chấp nhận những "bước lùi" để tăng tỷ giá, nhưng điửu đó có vẻ như chưa thửa mãn nên các ngân hà ng vẫn ngang nhiên duy trì hai tỷ giá như một sự thách thức đã tồn tại trong nhiửu năm qua. Sự thách thức đó cà ng ngang nhiên hơn khi Ngân hà ng Nhà nước đang nỗ lực lớn để thiết lập lại kỷ luật trong ngà nh ngân hà ng. Và những biện pháp đó đã phát huy tác dụng với lãi suất vượt trần, nhưng chưa hiệu nghiệm lắm với tình trạng USD hai giá.

Xuất hiện

Xuất hiện "chợ đen" trong lòng các ngân hà ng (ảnh minh họa - SGTT) .

"Chợ đen" khó dẹp

Trước đây, USD giao dịch trên thị trường tự do được mệnh danh là "chợ đen". Và từ trước tháng 3/2011, thị trường nà y liên tục biến động, giá cả thường cao hơn giá chính thức trong ngân hà ng khoảng 1.000 đồng.

Mỗi lần USD có biến động, thị trường tự do luôn là nơi có biến động đầu tiên và mạnh nhất. Chính vì thế, USD "chợ đen" luôn được xem là "tội phạm" gây ra mọi sự xáo trộn trên thị trường USD và đối tượng cần trị để lập lại trật tự trên thị trường ngoại tệ.

Trên thực tế, đúng như dự đoán của cơ quan chức năng, thị trường tự do dù xáo trộn nhưng chỉ là một bộ phận nhử và chịu nhiửu tác động của tâm lý. Vì thế, chỉ cần nhà nước mạnh tay trong điửu chỉnh tỷ giá vử gần sát với cung - cầu thực, cộng với các biện pháp quản lý mạnh tay thì thị trường tự do sẽ được chấn chỉnh.

Song, những tháng đầu năm 2010 và từ 2011 đến nay, sau khi Ngân hà ng Nhà nước điửu chỉnh tỷ giá khá mạnh, USD tự do đã dần ổn định và giảm giao dịch... Trong một thời gian dà i qua, dù Ngân hà ng Nhà nước có điửu chỉnh thì tỷ giá tự do cũng không còn dựa và o đó để tăng lên, thậm chí, khi tỷ giá chính thức tăng thì đã xuất hiện tình trạng giá tự do ngược chiửu giảm mạnh.

Điửu đó cho thấy, dù vẫn còn khoảng cách với giá niêm yết trong hệ thống ngân hà ng, nhưng với khoảng cách ngà y cà ng thu hẹp và giao dịch kém sôi động phần nà o cho thấy, thị trường tự do đã dần được dẹp yên.

Tuy nhiên, khi "chợ đen" tự do được dẹp thì lộ cái "chợ đen" trong ngân hà ng lớn hơn, và "quyửn lực" hơn, không hử bị ảnh hưởng mà còn lộ mặt là m giá trên thị trường. Từ mấy tháng lại đây, tỷ giá thực trong giao dịch giữa ngân hà ng và DN luôn cao hơn giá niêm yết, thậm chí còn cao hơn cả giá ngoà i thị trường tự do.

Giá cao hơn nhưng các ngân hà ng vẫn đắt khách, vì họ là người có nguồn USD lớn, có khả năng kết nối cung cầu. Hơn thế, khi thị trường tự do bị kiểm soát chặt và việc giao dịch trên thi trường nà y vốn thoải mái, thì nay rất dễ bị xem là vi phạm và xử lý mạnh tay... Điửu nà y vô hình chung lại có lợi cho ngân hà ng, bởi chỉ ngân hà ng mới có các điửu kiện, lợi thế để lách luật. Tất nhiên, họ đã biến việc nà y thà nh lợi nhuận nhuận bằng việc duy trì hai tỷ giá.

Các chuyên gia đã nhiửu lần nói vử "chợ đen" USD trong ngân hà ng. Tuy nhiên, điửu nà y có vẻ như đã bị lấp bóng bởi cái "chợ đen" trên thị trường tự do. Tuy nhiên, nay khi thị trường tự do hết tác oai tác quái thì chính cái "chợ đen" trong lòng các ngân hà ng mới lộ diện là tác nhân có tác động mạnh nhất đến thị trường.

Mặc dù nó đã được nhận diện, cơ quan quản lý đã có những yêu cầu, chỉ đạo... và mạnh tay hơn, cấm bán USD sai tỷ giá, cấm thu phí... nhưng tất cả đửu chỉ là những hình thức mong manh. Điửu đó không khiến các ngân hà ng sợ sệt. Chỉ cần khi có có hội, họ sẵn sà ng phá bử tất cả để kiếm được lợi nhuận cao nhất.