Tạm bử qua những tranh cãi vử giá trị của đoạn thà nh cổ nà y (thuộc thời Lý - Trần hay thời Lê), một câu hửi được đặt ra: khu vực di tích nà y nên được xử lý ra sao để vừa cứu vãn được giá trị lịch sử văn hóa, vừa đảm bảo yêu cầu mở rộng mặt đường phục vụ giao thông đô thị?
Chúng tôi có cuộc trao đổi với PGS-TS Nguyễn Lân Cường (Phó Tổng thư ký Hội Khảo cổ học Việt Nam). à”ng cũng là một chuyên gia của Viện Khảo cổ học - đơn vị được UBND TP. Hà Nội giao trách nhiệm phối hợp nghiên cứu, đử xuất phương án giải quyết sự cố trên.
à”ng Cường cho biết: - Thật buồn lòng khi phải chấp nhận đây là việc đã rồi. Một đoạn tường rất dà i đã bị bạt đi, rất nhiửu đồ gốm và gạch cổ bị vỡ và thất thoát. Trong khi đó, theo tôi biết, dự án thi công nà y đã được phê duyệt rồi và việc thay đổi một dự án đã được phê duyệt luôn là điửu rất khó.
* Có nghĩa là ...?
- Một phần công việc bây giử là của giới khảo cổ. Kết thúc quá trình khảo sát thì các phương án giải quyết sẽ được đử xuất và đệ trình lên UBND TP.Hà Nội. Đó là việc của rất nhiửu chuyên gia. Cá nhân tôi nghĩ rằng đoạn đường trên vẫn sẽ tiếp tục được triển khai thôi, vì cũng cần đảm bảo nhu cầu dân sinh. Tất nhiên, triển khai theo hướng nà o, kết hợp xây đường với bảo tồn tới đâu thì còn phải bà n.
PGS Nguyễn Lân Cường tại hiện trường
Hiện nhiửu người cũng nhắc tới các phương án mở rộng khai quật, hoặc bảo tồn một phần và thi công tiếp. Trường hợp xấu nhất, dự án vẫn được giữ nguyên thì chúng tôi đà nh nhặt hết các di vật mang vử thôi.
Thời gian khảo sát theo ông dự kiến sẽ diễn ra trong bao lâu?
- Tôi nghĩ là nhanh thôi, có thể tính bằng tháng. Nhưng, nói vậy tuyệt đối không có nghĩa là bử qua yêu cầu tỉ mỉ, chính xác khi tiến hà nh khảo sát. Di tích đã trót xúc đổ rồi, bây giử lại khảo sát qua loa lấy lệ theo kiểu nhanh nhanh còn là m tiếp thì chẳng còn gì để nói. Rất nhiửu người đã nói vử trách nhiệm của các bên liên quan trong việc nà y, tôi không cần nhắc lại. Nhưng có một thắc mắc thế nà y: tại sao chúng ta cứ cố bám lấy lí do kịp chà o mừng đại lễ Thăng Long. Trước khi có quyết định của UBND TP. Hà Nội, chúng tôi có trao đổi với bên thi công. Họ đưa ý kiến: Tốt nhất là các anh cứ để bọn tôi là m, nhặt được di vật nà o chúng tôi sẽ trả lại bên khảo cổ đầy đủ. Tôi nói: Nếu vậy thì còn sinh ra ngà nh khảo cổ là m gì. Họ lại nói rằng phải là m gấp để kịp hoà n thà nh trước đại lễ. Nhưng tôi nói: Là m chậm lại mà bảo vệ được di tích thì nhân dân cám ơn chứ không ai oán các anh cả...
* Cuối cùng, ông hi vọng đợt khảo sát nà y sẽ mang lại kết quả gì?
- GS Phan Huy Lê và PGS Tống Trung Tín đã nói nhiửu vử giá trị của việc nghiên cứu và khảo sát đoạn thà nh cổ nà y rồi. Tôi chỉ muốn bổ sung, hi vọng chuyện xảy ra trên đường Hoà ng Hoa Thám vừa qua sẽ khiến thà nh phố lưu tâm hơn tới việc xây dựng một bản đồ quy hoạch khảo cổ trước mắt là cho nội thà nh Hà Nội. Năm 2002, anh Tín đã đưa ra đử án nà y và được thà nh phố đánh giá là rất xuất sắc nhưng sau đó lại rơi và o quên lãng. Nếu là m lại thì phải thay đổi nhiửu, nhưng tôi tin cũng không phải là quá lâu đâu, chừng một năm là cùng...
* Xin cám ơn ông vử cuộc trò chuyện nà y.
