Nghề the lụa La Khê: Bao giờ hết thăng trầm?

HNM| 04/03/2011 10:43

(NHN) Là ng La Khê có lịch sử­ từ thế kỷ thứ V, nghử trồng dâu, nuôi tằm, là m the lụa một thời đã khiến đất nà y nức tiếng gần xa. Mấy chục năm qua, với bao biến cố, thăng trầm có lúc the La Khê tưởng như đã chìm và o dĩ vãng. Giử đây dòng sản phẩm nà y đang được phục hồi, nhưng để phát triển xem ra còn là  cả một chặng đường dà i.

Nghề the lụa La Khê: Bao giờ hết thăng trầm?
Xưởng sản xuất the ở là ng La Khê.

Vang bóng một thời

Theo những bậc cao niên trong là ng, và o thời hoà ng kim, hầu hết dân là ng đửu sống bằng nghử canh cử­i. Năm 1823, triửu đình nhà  Nguyễn đã ban đặc ân để La Khê trở thà nh một xưởng dệt cho kinh thà nh Huế, cả là ng được miễn đi lính để lo là m nghử. Và o đầu thế kỷ XX, các nghệ nhân là ng nghử còn được phong hà m, tước cử­u phẩm, bá hộ và  the là ng La được mang triển lãm ở Paris...

Cuộc sống hiện đại đòi hửi sự tiện lợi, các loại trang phục cũng thay đổi cho thích ứng, nghử dệt the của là ng mai một dần, có cơ rơi và o quên lãng... Cho đến năm 2002, từ chính sách khuyến khích khôi phục là ng nghử truyửn thống của Nhà  nước, chính quyửn địa phương, Ban chủ nhiệm hợp tác xã (HTX) La Khê và  những nghệ nhân trong là ng đã bử ra nhiửu công sức quyết tâm phục hồi nghử Tổ, tìm lại sức sống cho nghử the lụa. Hiện ở La Khê còn cụ Nguyễn Công Toà n là  nghệ nhân duy nhất dệt the.

 Trong số học trò của cụ có anh Lê Аăng Toản - người có "duyên" với the La Khê đã tiếp thu rất nhanh nhạy kinh nghiệm là m nghử. Theo cụ Nguyễn Công Toà n, the La Khê có họa tiết, hoa văn tinh xảo. So với sồi, đũi, hà ng the, sa mửng và  nhẹ hơn nhưng bửn, đẹp, được dùng để may trang phục cho vua chúa xưa... Công sức không phụ lòng người, đến nay, những người thợ dệt the La Khê đã sáng tạo ra hơn 20 mẫu hoa văn, dệt thà nh những tấm vải the hoa, trong đó có không ít mẫu cầu kử³, với họa tiết cách điệu những hình tượng văn hóa dân gian như "tứ linh" (long, ly, quy, phượng), "tứ quý" (tùng, cúc, trúc, mai) hay song hạc, hoa sen, chữ thọ...

Nhọc nhằn giữ nghử

Dù khẳng định nghử dệt the cổ truyửn của địa phương đã "sống" lại nhử những người thợ trẻ, song người La Khê không khửi lo lắng vử tương lai là ng nghử. Mặc dù sản phẩm the lụa có nhiửu ưu điểm như mửm mại, thoáng mát, điửu hòa thân nhiệt tốt, không bị nhăn, bị xô, rạn, nhưng rõ rà ng chưa cạnh tranh được với các sản phẩm sợi tổng hợp, may công nghiệp. The lụa La Khê được sản xuất từ sợi tơ tằm chất lượng cao, dệt thủ công, cho nên giá thà nh tương đối cao.

HTX dệt the La Khê đã được thà nh lập song hầu như chỉ sản xuất theo hợp đồng, còn hà ng bán ra thị trường rất ít. Аến HTX La Khê, dù đã hẹn trước nhưng cũng phải tới hơn 6h tối, tôi mới gặp được chị Bạch Hồng à‚n, Phó Chủ nhiệm HTX. Khi được hửi vử tình hình khôi phục, phát triển nghử dệt the, chị à‚n cho biết: "Không có doanh nghiệp nà o liên doanh, liên kết, HTX tự bơi khó quá. Nhân công thì không có, sản phẩm là m ra tiêu thụ chậm, thu nhập không bảo đảm...

Trong vòng luẩn quẩn ấy, để giữ thôi cũng đã khó huống chi là  phát triển". Ngay cả anh Lê Аăng Toản, người được cụ Nguyễn Công Toà n truyửn dạy lại cho kử¹ thuật là m the giử cũng đang muốn xin HTX cho ra là m bảo vệ ở khu chợ mới xây. Cụ Nguyễn Công Toà n là  người thiết kế mẫu chính cho HTX từ những ngà y đầu khôi phục, giử đã xấp xỉ tuổi 90. Cử­a hà ng bán và  giới thiệu sản phẩm của HTX dệt La Khê nằm ngay bên cạnh Khu di tích lịch sử­ Bia Bà , rất thưa vắng khách xem và  mua hà ng. Khu xưởng dệt rộng hơn 300m2 với hơn chục máy dệt, chỉ có một và i khung hoạt động. Chị Bạch Hồng à‚n cho biết thêm, từ năm 2008, HTXNN La Khê đã chuyển 100% đất nông nghiệp (NN) sang dịch vụ, giao thông, đô thị. Cứ tưởng mất hết đất NN thì nghử the lụa là  cứu tinh.

Nhưng rồi lớp trẻ thì đi học đại học, học nghử, và o là m ở các cơ quan, xí nghiệp gần hết, lớp trung tuổi chạy chợ, buôn bán lặt vặt, già  hơn thì ở nhà  trông cháu... việc tuyển lao động và o là m nghử the hết sức khó khăn. Giử chỉ dăm ba người còn ở lại bên khung cử­i, so với và i chục người những ngà y đầu khôi phục. HTX muốn đi chà o bán, giới thiệu sản phẩm ở các nơi xa, kinh phí chẳng biết hạch toán thế nà o. Xã viên thấy nghử chưa đem lại lợi nhuận thì không mấy mặn mà .

Cái khó bó cái khôn, HTX không thể mạnh dạn mở rộng marketting. Nhiửu lần HTX thông báo tuyển công nhân nhưng chẳng ai hưởng ứng. Chị à‚n nói: Có những hợp đồng lớn đặt là m ba, bốn nghìn mét vải trong thời gian ngắn mà  HTX không dám nhận vì biết không thể hoà n thà nh hợp đồng. Tôi rời HTX La Khê khi cơn mưa xuân đã đậm hơn, đủ các loại ô tô, xe máy nô nức vử lễ đửn Bia Bà  đầu năm. Giá như the La Khê sống lại phồn thịnh, trở thà nh điểm du lịch là ng nghử kết hợp với điểm du lịch tâm linh đửn Bia Bà  thì hay biết mấy.

(0) Bình luận
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • 160 hiện vật, tài liệu kể chuyện Bình dân học vụ
    Nhân dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, sáng ngày 22/8/2025, tại Bảo tàng Lịch sử Quốc gia đã diễn ra lễ khai mạc trưng bày chuyên đề “Bình dân học vụ – Thắp sáng tương lai”. Đây là cơ hội để công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ, hiểu sâu sắc hơn về ý nghĩa lịch sử của phong trào Bình dân học vụ – một biểu tượng cho ý chí vượt khó và khát vọng vươn lên bằng tri thức của dân tộc Việt Nam. Đồng thời, nhấn mạnh vai trò học tập suốt đời trong xây dựng một xã hội tri thức.
  • Hiểu thêm những trang sử hào hùng của dân tộc qua ấn phẩm của NXB Kim Đồng
    Nhân dịp kỉ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công (19/8/1945 – 19/8/2025) và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (02/9/1945 – 02/9/2025), NXB Kim Đồng ra mắt nhiều ấn phẩm tôn vinh những người con ưu tú của dân tộc, ngợi ca vẻ đẹp quê hương đất nước, tình đoàn kết các dân tộc anh em; qua đó giúp bạn đọc hiểu thêm về những trang sử hào hùng và hành trình giành độc lập dưới ngọn cờ của Đảng và Bác Hồ kính yêu.
  • Trung tâm Văn hóa và Thư viện Hà Nội lan tỏa hào khí cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9
    Kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9, Trung tâm Văn hóa và Thư viện Hà Nội (cơ sở 1, phố Trần Hưng Đạo, phường Cửa Nam) tổ chức hoạt động trưng bày, phòng đọc chuyên đề lan tỏa sự kiện lịch sử trọng đại của dân tộc.
  • Xây dựng phường Bồ Đề phát triển toàn diện bền vững, văn minh, hiện đại
    Chiều 22/8, Đại hội đại biểu Đảng bộ phường Bồ Đề lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 diễn ra trong không khí trang trọng, dân chủ, trách nhiệm. Khẳng định quyết tâm xây dựng phường ngày càng hiện đại, giàu bản sắc, đáng sống ở phía Đông Thủ đô.
  • DPR IAN thả tim, tương tác nhiệt tình ngay khi đến Việt Nam, sẵn sàng cháy hết mình cho 8Wonder
    Tiếp sau The Kid LAROI, “chàng trai khiến cả sân Mỹ Đình phát cuồng” DPR IAN cũng vừa hạ cánh sân bay Nội Bài để góp mặt tại đại nhạc hội 8Wonder 2025: Momments of Wonder, sự kiện do Tập đoàn Vingroup tổ chức.
Đừng bỏ lỡ
  • Chương trình nghệ thuật đặc biệt “Hà Nội - Sáng mãi khát vọng Việt Nam”
    Chương trình là lời tri ân sâu sắc tới các thế hệ đi trước - những người đã hiến dâng tuổi trẻ và xương máu cho nền độc lập, tự do của Tổ quốc. Đồng thời, tôn vinh những thành tựu nổi bật, toàn diện và bền vững mà đất nước nói chung và Thủ đô Hà Nội nói riêng đã đạt được, đặc biệt sau 40 năm đổi mới.
  • "Nhà tôi có treo một lá cờ" - MV mới của Hà Anh Tuấn rợp sắc cờ đỏ, gợi niềm tự hào Việt Nam
    Ca khúc "Nhà tôi có treo một lá cờ" là bài hát trong MV mới của ca sĩ Hà Anh Tuấn. Ca khúc chứa chan tình yêu dành cho Quốc kỳ của người Việt Nam. Đồng thời là lời tri ân đến các thế hệ cha anh đã hy sinh vì độc lập, tự do; đồng thời gửi gắm thông điệp về niềm tự hào và trách nhiệm của thế hệ hôm nay trong hành trình dựng xây đất nước.
  • [Podcast] Cổng trại bảo an binh – Dấu ấn ngày toàn thắng
    Mùa thu năm 1945, Hà Nội rợp cờ đỏ sao vàng, khắp phố phường vạn người như một cùng cất tiếng hô vang “Độc lập – Tự do”, đánh dấu thắng lợi vĩ đại của Cách mạng tháng Tám. Trải qua tám thập kỷ, nhiều di tích từ mùa thu năm ấy vẫn còn hiện hữu giữa đời sống hôm nay, kể lại câu chuyện của một Thủ đô Anh hùng của đất nước Việt Nam anh hùng. Trong dòng chảy ấy, Cổng Trại Bảo An binh chính là dấu tích của cuộc Tổng khởi nghĩa Cách mạng tháng Tám năm 1945 - một sự kiện lịch sử trọng đại của đất nước.
  • "Hạt giống hạnh phúc" - Phim tài liệu đặc biệt về tình hữu nghị Việt Nam và Cuba phát sóng tối 2/9
    Bộ phim tài liệu với tên gọi "Hạt giống hạnh phúc" sẽ được phát sóng vào 20h10 tối 2-9-2025 trên kênh VTV1. Cùng thời điểm này, Truyền hình Quốc gia Cuba - Cubavisión cũng phát sóng bộ phim đặc biệt này, mở ra một dấu mốc hiếm có trong lịch sử hợp tác truyền hình giữa hai nước.
  • [Video] Triển lãm “Mùa Xuân độc lập”: Tôn vinh khát vọng tự do và hòa bình qua lăng kính hội họa
    Với phong cách kết hợp giữa chất liệu sơn mài truyền thống và tư duy tạo hình đương đại, các tác phẩm được trưng bày trong triển lãm “Mùa Xuân độc lập” tại Bảo tàng Hồ Chí Minh nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng 8 thành công và 80 năm Quốc khánh 2/9, mỗi bức tranh của họa sỹ trẻ Chu Nhật Quang mang đến cảm nhận về chiều sâu thẩm mỹ mới mẻ, tôn vinh khát vọng độc lập, tự do và hòa bình của dân tộc Việt Nam.
  • Hà Nội rực rỡ cờ hoa – Tự hào 80 năm mùa Thu cách mạng
    Tháng Tám lịch sử lại về, mang theo ký ức hào hùng của dân tộc. Tròn 80 năm kể từ Cách mạng tháng Tám 1945, Hà Nội hôm nay khoác lên mình chiếc áo rực rỡ trong những ngày chuẩn bị cho Quốc khánh 2/9. Trên từng góc phố, nẻo đường, Thủ đô vừa cổ kính vừa hiện đại như sống lại khí thế mùa Thu cách mạng, đồng thời thể hiện khát vọng vươn lên của đất nước trong kỷ nguyên mới.
  • Kiện toàn Ban Chỉ đạo xây dựng, bảo tồn và phát huy giá trị khu di tích chùa Hương
    UBND Thành phố Hà Nội đã ban hành Quyết định số 4248/QĐ-UBND ngày 14/8/2025 về kiện toàn Ban Chỉ đạo xây dựng, hoàn thiện Đề án đổi mới mô hình tổ chức, phương thức quản lý, bảo tồn, phát huy giá trị khu di tích quốc gia đặc biệt lịch sử và danh lam thắng cảnh quần thể Hương Sơn (chùa Hương), thành phố Hà Nội.
  • Phát triển phường Từ Liêm thành đô thị văn minh tiêu biểu từ giá trị văn hóa truyền thống
    Sáng 19/8, Đảng bộ phường Từ Liêm (Hà Nội) đã long trọng tổ chức Đại hội đại biểu Đảng bộ phường Từ Liêm lần thứ I nhiệm kỳ 2025 - 2030 với tinh thần “Đoàn kết – Dân chủ - Kỷ cương – Đột phá – Phát triển”.
  • Khám phá 54 sắc màu văn hóa trong "Chung một ngôi nhà"
    Nhân kỷ niệm 80 năm Quốc khánh (2/9/1945 – 2/9/2025), Nhà xuất bản Kim Đồng giới thiệu ấn phẩm đặc biệt “Chung một ngôi nhà – Atlas 54 dân tộc Việt Nam” do tác giả Võ Thị Mai Chi biên soạn, họa sĩ Hồ Quốc Cường minh họa. Cuốn sách mang đến cho độc giả cái nhìn sinh động về văn hóa và đời sống tinh thần phong phú của 54 dân tộc, đồng thời là hành trang tinh thần giúp thế hệ trẻ gìn giữ bản sắc, nuôi dưỡng tình yêu quê hương và tự tin hội nhập quốc tế.
  • [Infographic] Lộ trình của các khối diễu binh, diễu hành dịp Quốc khánh 2/9
    Sáng 2/9, tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, (Hà Nội) sẽ long trọng diễn ra Lễ diễu binh, diễu hành kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, bắt đầu từ 6h30 và kết thúc lúc 10h. Dự kiến, sau khi đi qua lễ đài tại Quảng trường Ba Đình, các khối diễu binh, diễu hành sẽ chia làm 7 hướng, đi qua các tuyến phố trung tâm Thành phố Hà Nội.
Nghề the lụa La Khê: Bao giờ hết thăng trầm?
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO