Chùa Huyửn Thiên được khởi dựng và o thời Lý. Xưa kia, chùa là một trong tứ quán của kinh thà nh Thăng Long, bao gồm: Trấn Vũ (Quán Thánh), Huyửn Thiên, Đồng Thiên (đửn Kim Cổ) và Đế Thích (chùa Vua). Đất chùa trước đây nằm trên một bán đảo có hình và nh khuyên, được bao quanh bởi hồ Tay Ngai, tạo thà nh thế quy xà hội tụ.
Trên bán đảo có hai giếng Tiên rất đẹp. Tục truyửn có lần Huyửn Thiên đại đế qua đây, thấy cảnh đẹp nên đã dừng lại tắm ở giếng nà y và phù trợ cho dân trong vùng. Sau đấy, dân lập quán thử ngà i. Quán Huyửn Thiên cũng được gọi là chùa bởi nơi đây vừa thử Thần, vừa thử Phật và thử Mẫu. Điửu nà y thể hiện tinh thần tam giáo đồng nguyên của người Việt.
Chùa Huyửn Thiên là một danh lam thắng cảnh tuyệt vời của Thăng Long “ Hà Nội xưa. Tiếc rằng và o thời Pháp đô hộ, chính quyửn thuộc địa đã cho lấp hồ Tay Ngai để mở mang phố xá, là m mất đi vẻ đẹp thơ mộng của chùa. Ngà y nay, chùa Huyửn Thiên toạ lạc ở số 54, phố Hà ng Khoai, quận Hoà n Kiếm, Hà Nội.
Lọt thửm trong khu dân cư đông đúc của phố cổ, chùa nằm đối diện với chợ Đồng Xuân, một khu chợ có lịch sử lâu đời và cũng là trung tâm buôn bán lớn của Hà Nội. Nhìn từ phía ngoà i, chùa Huyửn Thiên như bị chìm lấp bởi cảnh chợ búa tấp nập, huyên náo. Nhưng bước và o bên trong chùa, khách thập phương có thể sẽ ngạc nhiên trước một khoảng không gian hoà n toà n trái ngược, mang vẻ đẹp thanh tịnh của thắng tích một thời...
Dưới đây là một số ghi nhận của PV:
 |
| Thoạt nhìn, chùa Huyửn Thiên như bị lấn át bởi cảnh chợ búa nhộn nhịp. |
 |
Thậm chí, hai cửa phụ của cổng tam quan đã bị chiếm dụng là m cửa hà ng từ nhiửu thập niên trước. |
 |
Nhưng bước qua cổng chùa, một không gian yên tĩnh, trà n ngập mà u xanh của cây cối hiện ra. |
 |
Sau nhiửu biển động của lịch sử, chùa vẫn giữ được những đường nét kiến trúc mang dấu ấn của thời Lê và một hệ thống văn bia đồ sộ. |
 |
Trên tam quan của chùa vẫn còn quả chuông đồng nặng 500kg, cao 1,6m, đúc từ thời Cảnh Thịnh đại nguyên niên (triửu đại Tây Sơn, năm 1793). |
 |
| Vẻ rêu phong cổ kính... |
 |
| ...cùng sự yên tĩnh bao trùm lên không gian của chùa. |
 |
| Bước và o sân chùa, những ưu tư trong cuộc sống thường nhật như tan biến... |
 |
| ... và nhường chỗ cho sự bình yên trong tâm hồn. |
 |
| Các khóa lễ trong chùa diễn ra đửu đặn trong không khí tôn nghiêm, thà nh kính. |
 |
Đối lập với chốn tĩnh tâm ấy là một cuộc sống sôi động, ồn ã, đổi thay không ngừng. |
 |
Với nhiửu người Việt Nam, cửa chùa là nơi để tìm lại sự cân bằng vử tinh thần trong cuộc sống. |
 |
Có thể cảm nhận sâu sắc điửu nà y khi ghé thăm chùa Huyửn Thiên - chốn tĩnh lặng bên chợ Đồng Xuân. |
