Tấm lòng của Bác Hồ với Thủ đô Hà Nội

Kể từ Cách mạng tháng Tám thà nh công, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn gắn bó với mảnh đất Hà Nội. Ngà y 26/8/1945, Người từ chiến khu Việt Bắc vử Hà Nội. Tại căn nhà 48 phố Hà ng Ngang, Người soạn thảo bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (nay là nước CHXHCN Việt Nam).

Ngôi nhà 48 phố Hà ng Ngang, nơi Bác Hồ soạn thảo Tuyên ngôn Độc lập. Ảnh tư liệu

Cách mạng tháng Tám thà nh công đập tan gông xiửng của thực dân phong kiến, nhân dân ta bắt đầu thực sự được là m chủ cuộc đời.

Ngà y 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, Người thay mặt Chính phủ lâm thời nước Việt Nam đọc Tuyên ngôn Độc lập trước quốc dân đồng bà o. Sau đó không lâu, thực dân Pháp bội ước, nhân dân Việt Nam không còn cách nà o khác phải đứng lên là m cuộc kháng chiến trường kử³ hưởng ứng Lời kêu gọi toà n quốc kháng chiến ngà y 19/12/1946 của Người.

Năm 1954, sau chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, nhân dân ta vừa bắt tay và o công cuộc khôi phục kinh tế ở miửn Bắc và tiếp tục cuộc đấu tranh thống nhất nước nhà thì đế quốc Mử¹ leo thang ném bom phá hoại miửn Bắc XHCN ngà y cà ng ác liệt, nhằm ngăn cản sự chi viện của tiửn tuyến lớn miửn Bắc cho hậu phương lớn miửn Nam.

Ngà y 17/7/1966, từ Thủ đô Hà Nội, Đà i Tiếng nói Việt Nam phát đi vang vọng Lời kêu gọi đồng bà o và chiến sử¹ cả nước của Hồ Chủ tịch, trong đó có đoạn: Chiến tranh có thể kéo dà i 5 năm, 10 năm, 20 năm hoặc lâu hơn nữa. Hà Nội, Hải Phòng và một số thà nh phố, xí nghiệp có thể bị tà n phá, song nhân dân Việt Nam quyết không sợ. Không có gì quý hơn độc lập tự do. Đến ngà y thắng lợi, nhân dân ta sẽ xây dựng lại đất nước ta đà ng hoà ng hơn, to đẹp hơn. Cũng từ đó, câu nói: Không có gì quý hơn độc lập, tự do của Người đã trở thà nh chân lý của thời đại.

Ngay trong những tháng năm chiến tranh ác liệt dưới bom đạn Mử¹, Bác Hồ kính yêu vẫn hà ng ngà y chăm cá, chăm cây, vui với đà n cháu nhử và bà n việc nước bên ngôi nhà sà n giản dị trong vườn cây trái xum xuê ở giữa lòng Thủ đô yêu dấu... Rồi cũng ở Hà Nội, Bác Hồ đã viết những dòng Di chúc trước lúc đi xa, để lại muôn và n tình thương yêu cho đồng bà o, đồng chí, cho dân tộc Việt Nam. Những ngà y đầu tháng 9/1969 trời Hà Nội mưa tầm tã như hòa cùng nỗi đau của người dân Việt Nam từ nay vắng hình bóng Bác...

Như vậy, có thể nói, tư tưởng và sự nghiệp vĩ đại của Chủ tịch Hồ Chí Minh hầu hết được thể hiện ở mảnh đất kinh đô ngà n năm văn vật. Và không chỉ có vậy, Bác Hồ còn thể hiện tấm lòng trân trọng biết ơn, mối quan tâm sâu sắc đầy tình nhân ái và những mong muốn thiết tha vử Hà Nội, với Hà Nội.

Kể từ khi giữ cương vị Chủ tịch nước, Người đã có 73 bà i viết riêng vử Hà Nội, vử nhân dân Hà Nội (theo sách Hồ Chí Minh với Thủ đô Hà Nội - NXB Chính trị quốc gia, 2004. Các trích dẫn dưới đây đửu ở cuốn sách nà y).

Nhà thơ Tố Hữu đã nói rất đúng vử cách ứng xử rất mực tình người của Bác Hồ: Giọng của Người không phải sấm trên cao/ Thấm từng tiếng ấm và o lòng mong ước.

Thật vậy, suốt cuộc đời cách mạng, Bác Hồ đã luôn thể hiện là vị công bộc tận tụy của dân. Mọi việc là m, từ lời nói đến hà nh động ở Người đửu thể hiện là người đầy tớ thật trung thà nh của nhân dân. Điửu ấy thể hiện trước hết ở tấm lòng biết ơn dân.

Tấm lòng của Bác Hồ với Thủ đô Hà Nội

Ngà y 2/9/1945, Hố Chủ tịch đọc Tuyên ngôn Độc lập tại Quảng trường Ba Đình. Ảnh tư liệu

Ngay ở kử³ Tổng tuyển cử đầu tiên của nước Việt Nam mới (năm 1946), với sự tín nhiệm tuyệt đối của cử tri, một số đồng bà o ta đử nghị Hồ Chí Minh không phải ứng cử. Người đã viết thư cảm ơn: Tôi rất cảm động thấy toà n thể đồng bà o ngoại thà nh Hà Nội đã có lòng quá yêu tôi, mà quyết nghị tôi không phải ứng cử trong kử³ Tổng tuyển cử sắp tới.

Sau 9 năm kháng chiến, chúng ta vử lại Hà Nội, Người đã có lời cảm ơn thật chí tình: Tôi thay mặt Chính phủ cảm ơn đồng bà o Thủ đô và bộ đội hôm nay long trọng và thân mật chà o mừng Chính phủ. Trong lần Tổng tuyển cử Quốc hội khóa II, Người cũng viết thư cảm ơn đồng bà o Thủ đô đã đử nghị Người ứng cử ở khu vực Hà Nội.

Ở một lá thư khác, Người viết:

Thưa đồng bà o thân mến
Sáng nay, một đồng chí cán bộ mời tôi đi ra mắt cử tri. Tôi trả lời: Đã bao nhiêu năm lòng tôi luôn luôn ở cạnh đồng bà o và tôi tin rằng lòng đồng bà o cũng luôn ở cạnh tôi. Xa lạ gì mà phải ra mắt? Nói thế nà y mới đúng: Tôi đến đây để cảm ơn đồng bà o đã nhất trí yêu cầu tôi và các vị khác ra ứng cử và o Quốc hội khóa II ở Thủ đô yêu quý của chúng ta.

Có lẽ không cần bình luận gì thêm mà mượn một ý của cổ nhân khi nói vử thơ hay để nói vử những dòng chữ đầy ân tình nà y của Bác: Thơ (văn) hay là thứ thơ (văn) mà khi đọc lên người ta không còn thấy câu chữ mà chỉ thấy tình người.

Chủ tịch Hồ Chí Minh có mối quan tâm đặc biệt với nhân dân Hà Nội. Người thường xuyên gửi thư tới các cụ phụ lão, chị em phụ nữ, tới nông dân, công nhân, trí thức... Nhưng Người đặc biệt quan tâm tới tầng lớp thanh thiếu niên, nhi đồng Hà Nội.

Tấm lòng của Bác Hồ với Thủ đô Hà Nội

Bác Hồ với các cháu học sinh Trường Trưng Vương, Hà Nội, năm 1956. Ảnh: GDTTGDTĐ

Khi Hà Nội mới được giải phóng, những tà n dư văn hóa thực dân còn rơi rớt lại thì Người đã ân cần chỉ ra khuyết điểm của số ít thanh niên Hà Nội: thanh niên Hà Thà nh vốn giữ tính kiêu căng, biệt phái... và chỉ ra cách khắc phục: Phải là m sao cho tổ chức thanh niên Hà Nội phải thà nh một khối thanh niên khuôn mẫu cho thanh niên toà n xứ và toà n quốc.

Trong 10 lá thư, bà i viết, bà i phát biểu vử thanh niên, thiếu niên, sinh viên Hà Nội, Bác Hồ đửu khuyên thanh thiếu niên Thủ đô đoà n kết thân ái và chăm chỉ học tập phát huy sáng kiến để thanh thiếu niên cả nước học tập, Người nói: thanh niên Thủ đô phải là m gương mẫu cho thanh niên cả nước.

Vử mối quan tâm đặc biệt của Chủ tịch Hồ Chí Minh với nhân dân Hà Nội, có một điửu đặc biệt là Bác Hồ rất chú ý tới nhân dân ngoại thà nh Hà Nội. Người đã có 4 bức thư, bà i viết riêng vử nhân dân khu vực ngoại thà nh:

- Gửi đồng bà o ngoại thà nh Hà Nội
- Nói chuyện tại Hội nghị cán bộ là m công tác sửa sai trong cải cách ruộng đất ở ngoại thà nh Hà Nội.
- Bà i nói chuyện với cán bộ và nhân dân xã Mễ Trì, huyện Từ Liêm.
- Bà i phát biểu tại Hội nghị sơ kết cuộc vận động xây dựng chi bộ, đảng bộ bốn tốt ở khu vực ngoại thà nh Hà Nội.

Có thể là khi đó người dân ngoại thà nh Hà Nội còn vất vả nên Người dà nh mối quan tâm sâu sắc hơn. Người động viên: Ngoại thà nh cũng là Thủ đô. Mà thủ là đầu, phải đi đầu... và mong muốn: Các đảng bộ, chi bộ ở ngoại thà nh cần lãnh đạo đưa phong trà o ngoại thà nh tiến lên mạnh mẽ hơn nữa, là m cho ngoại thà nh thật sự trở thà nh và nh đai đử của Thủ đô xã hội chủ nghĩa.

Người xác định vị trí đầu tà u, gương mẫu của Hà Nội mà cả nước nhìn vử Thủ đô ta. Thế giới trông và o Thủ đô ta nên Người mong muốn là m sao để cho Hà Nội thà nh một Thủ đô bình yên tươi đẹp, mạnh khửe cả vử vật chất và tinh thần. Hồi mới giải phóng, Người xác định nhiệm vụ trung tâm cho Hà Nội là giữ gìn trật tự an ninh, là ổn định sinh hoạt, là vệ sinh sạch sẽ là phòng bệnh. Muốn thế mọi người dân Thủ đô phải đoà n kết, tăng năng suất công tác, phải học tập, phải giữ vững và phát triển thuần phong mử¹ tục.

Sau nà y, trong những lời phát biểu, những bà i nói chuyện tại các kử³ Hội nghị Đảng bộ Hà Nội, các đại hội đại biểu nhân dân Hà Nội..., Người rất chú ý tới vấn đử xây dựng và phát triển Thủ đô vững mạnh toà n diện, mà trước hết là phát triển Đảng: Hà Nội cần phải củng cố và phát triển Đảng, Đoà n Thanh niên Lao động và công đoà n. Đảng bộ Hà Nội cần phát triển thêm thà nh phần công nhân, nông dân, lao động trí óc và phụ nữ và o Đảng. Người căn dặn Đảng bộ Hà Nội phải luôn không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, trước hết là nhân dân lao động.

Đó cũng là một biểu hiện tư tưởng vì con người hết sức cao đẹp của Bác Hồ kính yêu.

Hà Nội hôm nay ngà y cà ng đổi mới, phát triển để xứng đáng là trái tim của cả nước thì cà ng phải thấm nhuần lời dạy của Bác Hồ: Thà nh phố Hà Nội phải là m thế nà o để trở thà nh một thủ đô xã hội chủ nghĩa. Muốn như thế thì mỗi một xí nghiệp, mỗi một đơn vị bộ đội, mỗi một trường học, mỗi một đường phố, mỗi một cơ quan và mỗi một nông thôn ở ngoại thà nh phải thà nh một pháo đà i của chủ nghĩa xã hội.

Lời dạy và cũng là mong muốn của Bác Hồ sẽ mãi mãi là động lực thôi thúc nhân dân Hà Nội sát cánh cùng cả nước xây dựng Thủ đô, xây dựng đất nước già u mạnh trong thời đại mới.