Nếp là ng Gà , đà n bà Tuấn Mậu là những mử¹ từ đầy mê hoặc mà người đời đã đúc kết lại để dà nh tặng cho người con gái bản Mậu (xã Tuấn Mậu, huyện Sơn Động, Bắc Giang).
Huyửn tích mử¹ nữ tiến vua
Theo lời giới thiệu của anh bạn vốn là trai bản xứ, bản Mậu nằm thu mình dưới chân đại ngà n Yên Tử. Từ đây, mất khoảng 2 giử đồng hồ leo núi đến đỉnh non thiêng chùa Đồng. Trên đường đi có Bà n cử tiên, thực chất là tảng đá phẳng lử³, người dân trong vùng vẫn truyửn tai nhau rằng, các tiên nữ trên trời thường hay hạ phà m, xuống đó đánh cử, múa hát và ngắm cảnh trần gian. Tại đây các cô tiên ăn trầu và nhả bã, quanh khu vực nà y mọc rất nhiửu lá trầu tiên, ăn cay cay, đặc biệt rất hữu dụng chữa một số bệnh hậu sản, bệnh đau bụng, đau xương, cảm cúm. Người dân nơi đây cũng kể lại, nguyên trước kia, tên cũ của bản là Tuấn Mẫu, nghĩa là người mẹ đẹp. Trải qua nhiửu đời, tên cũ bị đọc chệch đi thà nh Mậu - bản Mậu. Tương truyửn, đây là bản người Dao hiếm hoi được vua chúa xưa kia ngự thưởng lựa chọn cung tần, phi tử. Trưởng bản tuyển những cô gái đẹp nhất trong là ng xã là m danh sách tâu lên. Triửu đình sẽ tổ chức chọn lọc theo những tiêu chuẩn nhất định như thi hoa hậu ngà y nay, mà phần thưởng là được chung chăn gối với vua trên long sà ng.
Cây đa tình |
Dừng chân trước nhà văn hóa thôn, chúng tôi ngồi nhìn ra phía đường chính, miệng thở hổn hển, chốc chốc lại đưa tay lau mồ hôi ướt đẫm trên mặt. Viễn cảnh vử miửn đất hứa mà chúng tôi vẽ ra trong suốt cuộc hà nh trình thật khác xa so với cảnh tượng thực tế trước mắt. Nếp nhà sà n truyửn thống của bà con dân tộc Dao chỉ thưa thớt, thay và o đó là những căn nhà mái ngói, mái bằng mọc lên san sát dọc hai bên đường. Trang phục váy áo xúng xính của thiếu nữ Dao, những nụ cười rạng rỡ như tiên nữ, những gương mặt hút hồn... cho đến giử vẫn chỉ là sản phẩm trong trí tưởng tượng. Trước mắt chúng tôi là các cô gái người Dao bình thường như bao cô gái khác trong trang phục của người Kinh. Nhưng phải công nhận một điửu, các cô gái bản Mậu đửu có là n da trắng như trứng gà bóc, đôi mắt ướt đa tình là m nghiêng ngả cả trời chiửu sơn cước. Trò chuyện với chúng tôi, trưởng thôn Bà n Văn Thà nh cười hỉ hả khi biết mục đích chuyến đi của anh em. Cùng nhâm nhi chén rượu ngô do chính con gái trong bản là m, ông Thà nh nói: Bản gái đẹp chỉ là trong truyửn thuyết thôi. Chứ con gái trong bản cũng có người nọ người kia.
Theo chân trưởng thôn Bà n Văn Thà nh, chúng tôi đến thăm cụ Trịnh Tiến Hiện, bí thư chi bộ thôn Mậu. Cụ ông đã ngoà i 70 tuổi, tóc trắng như cước, râu dà i chớm ngực, mắt sáng như sao, sức vóc vẫn khửe mạnh như đôi mươi. Trò chuyện với chúng tôi, cụ Hiện kể: Hồi còn trẻ, tôi có nghe các cụ cao niên trong là ng kể lại sự tích vử là ng mử¹ nữ tiến vua. Hà ng ngà n năm nay, dân là ng vẫn truyửn miệng nhau câu chuyện vử vẻ đẹp của con gái bản Mậu. Chuyện kể rằng, ngà y xửa ngà y xưa, cạnh chỗ nhà sà n văn hóa của bản bây giử có cái giếng thần kử³. Nước trong vắt, ngọt lịm, con gái bản Mậu thường ra đây múc nước rửa mặt, tắm gội nên cô nà o cũng trắng trẻo. Tương truyửn, con gái nơi đây, dù tuổi đời mới chỉ 13, 14 tuổi, nhưng đã thuộc loại phong nhũ, phì đồn, nhan sắc mặn mà đến nghiêng nước, nghiêng thà nh. Dáng đi nhẹ nhà ng, uyển chuyển trên đôi gót hồng thoăn thoắt, giọng nói ấm áp nhưng có thể vang xa qua mười ngọn núi, chín dòng khe, lọt và o tai và con mắt xanh các quan mối. Cho nên thời ấy, vua chúa thường cho người đẹp lên kinh thà nh để hầu vua. Ngược lại, trai là ng ăn uống nước ở giếng ấy thì trở nên đen đủi và xấu xí, cụ Hiện sảng khoái kể lại.
Huyửn thoại cây đa tình
Trong khi các cô gái đẹp cứ thay nhau đi hầu vua, rồi lấy chồng thiên hạ, trai là ng tức khí liửn rủ nhau đập mảnh sà nh, lấy đá lấp giếng, rồi bắt một con chó đen tế lễ, thử không ai được ăn, được uống nước ở giếng đó nữa. Thật ra đó chỉ là một cái giếng là ng bình thường, người dân cứ tự thêu dệt lên những câu chuyện huyễn hoặc để lôi kéo sự hiếu kì của nhiửu người. Theo tôi nghĩ, con gái vùng cao đẹp là do khí hậu trong là nh, lại được sống giữa khí trời thiên nhiên, nên có là n da trắng hồng, mái tóc đen, ông Hiện cho biết. Vị bí thư chi bộ nà y cũng khẳng định: Chuyện cái giếng là có thật, nhưng giử đã bị lấp, cũng chẳng biết nguồn nước còn không? Trước đây cũng có người định đà o đá lên tìm nước thần, nhưng dù có đà o sâu hà ng chục mét cũng không gặp được dòng nước nà o. Qua thời gian, câu chuyện không rõ thực hư ấy cứ truyửn từ đời nọ đến đời kia, và người ta cứ mặc nhiên phong tặng cho bản Mậu cái mử¹ danh Bản gái đẹp dưới sườn Tây Yên Tử. Đó như một thương hiệu mà người đời trao cho bản là ng heo hút nà y, và nó là lí do khiến cánh trai trẻ chúng tôi tìm vử bản Mậu, để có cơ hội chiêm ngườ¡ng nhan sắc trời cho của thiếu nữ người Dao nằm lẩn khuất dưới chân đại ngà n Yên Tử linh thiêng, kử³ vĩ nà y.
Cũng theo lời kể của già là ng Trịnh Tiến Hiện, xung quanh huyửn thoại mử¹ nữ tiến vua của bản Mậu, vẫn còn biết bao câu chuyện kì bí mà người là ng còn truyửn tụng đến bây giử. Cây đa tình trên sườn núi hà ng nghìn năm tuổi, thân cao trăm trượng, tán rộng cả một vùng bao đời nay là một trong những huyửn thoại ấy. Truyửn thuyết kể rằng, có hai cặp trai gái yêu nhau. Cô gái đẹp như tiên giáng trần, nước da trắng như tuyết, môi đử như son, tóc đen mượt như mun; còn chà ng trai thì xấu xí. Mối tình của họ đã vượt qua mọi ranh giới và họ giấu tất cả bố mẹ, bà con dân bản. Cho đến một ngà y, cuộc tình của họ cũng bị phát hiện. Dù bố mẹ cô gái một mực ngăn cấm nhưng hai người vẫn quyết chí yêu nhau, thử non hẹn biển, sống chết bên nhau. Cuối cùng, do gia đình chia uyên rẽ thúy, cặp đôi quyết định quyết định tìm đến cái chết để giữ trọn lòng son. Và o một ngà y nọ, họ dắt tay nhau đi vử hướng Bắc, ôm nhau dưới gốc cây cổ thụ cho đến chết.
Người dân nơi đây kể lại, chỗ đôi trai gái chết đi mọc lên hai cây đa, bên trên 1 cây, bên dưới 1 cây. Hai cây đa tựa và o nhau, quấn quýt cà nh lá, tồn tại cho đến tận bây giử, rễ cây tua tủa cắm xuống mặt đất. Người ta đếm được có đến 200 tua rễ như thế. Dân bản gọi cây đa bên trên gọi là cây đực, cây đa bên dưới là cây cái. Ở cây đa đực, có một cà nh cây uốn cong như một cánh tay, ôm trọn lấy gốc cây bên dưới.
Vì thế dân bản mới đặt cho cây cái tên đầy lãng mạn Cây đa tình. Nghe kể vử huyửn tích đầy thê lương nhưng không kém phần lãng mạn nà y, chúng tôi bà y tử ý muốn được thấy tận mắt Cây đa tình. Xách con dao quắm đi rừng, ông Hiện phăm phăm dẫn chúng tôi băng rừng leo núi khi bóng chiửu đang dần dần đổ xuống. Phải mất gần 1 tiếng đồng hồ băng qua những con đường rừng sâu hun hút, chúng tôi mới đến được cây đa tình. Mồ hôi vã ra xối xả, chảy trà n và o hai hốc mắt cay xè. Trên diện tích bằng khoảng 4-5 manh chiếu ghép lại, hai cây đa hiện ra sừng sững giữa rừng. Quả thực là một kử³ quan nằm lặng lẽ nơi sườn núi Tây Yên Tử, mấy anh em trong đoà n thốt lên.