Người dân phải bảo tồn nguyên trạng
Theo quy định của UBND thị xã Sơn tây, chúng tôi cấp phép cho việc xây dựng và sửa chữa nhà tại là ng cổ Đường Lâm với những loại vật liệu xây dựng truyửn thống gần gũi với kiến trúc cũ của là ng: đá ong, gạch, ngói mũi hà i, ngói vẩy, gạch Bát Trà ng và gạch Giếng Đáy, rơm rạ, tre gỗ... Viên thanh tra xây dựng của thị xã Sơn Tây vừa lúi húi đọc đơn xin phép của người dân vừa nói. Các loại nguyên, vật liệu khác như sắt, thép, xi măng, bê tông, mái tôn đửu không được phép xây dựng trong là ng. Để có được giấy phép xây dựng hoặc sửa chữa nhà trong khu vực là ng cổ, người dân phải là m đơn, xin xác nhận của trưởng thôn, chính quyửn xã rồi BQL di tích để cấp giấy xác nhận mới được phép khởi công.
Thậm chí, đến cả đường đi, ngõ xóm cũng được quy định lát gạch chỉ nghiêng cho hòa hợp với không gian kiến trúc cũ. Nếu có gì không đúng với quy định chúng tôi sẽ phạt ngay. Đã rất nhiửu gia đình bị cườ¡ng chế phải đập bử tầng 2. Cụ thể, năm 2010 đã tổ chức cườ¡ng chế phá bử tầng 2 của gia đình bà Hà Thị Khanh. Đó là lời khẳng định của ông phó chủ tịch xã Đường Lâm Phan Văn Hòa.
Thế nhưng, ngay trước cửa UBND xã, gần đửn Mông Phụ, một con đường bê tông còn mới tinh có chiửu rộng 5,5m kéo dà i đến chợ Mông Phụ vừa được hoà n thà nh và đưa và o sử dụng. Hai bên đường, những tấm đan là m nắp cống cả cũ và mới đang lần lượt để và o vị trí. Gần chợ, từng đống cát sửi lẫn phế thải xây dựng chiếm hết cả đường đi.
Bên con đường bê tông mới nổi bật hẳn lên so với sắc nâu trầm quen thuộc của những bức tường đá ong, từng tốp thợ thi công cống rãnh hai bên đường vẫn tích cực mở rộng chiếc cống cũ. Vét hết lớp bùn đen, láng bê tông dưới đáy rồi xây gạch và nắp tấm đan bê tông cốt thép là xong.
Một người phụ nữ dừng lại nhìn công nhân xây dựng đang xúc từng viên gạch đá ong, gạch chỉ lên đống phế thải đen sì thì bảo: Trước, tuy là đường đất nhưng trước cửa mỗi nhà nhiửu người cũng đã tự lát gạch đoạn ở nhà mình rồi. Tuy không phải toà n bộ bằng gạch nhưng phía dưới lớp nửn đường bê tông vẫn còn rất nhiửu những viên gạch bị chôn lấp.
Họ là m rất nhanh, tất cả đửu bằng máy hết. Trước khi là m họ chỉ thông báo với những người dân sống gần đường dọn dẹp trả lại mặt bằng thôi còn dân cư trong là ng thì không được biết. Một người dân đi sửa vô tuyến đã nói như vậy.
Đường của địa phương thì cứ thế là m thôi!
Một điửu khá vô lý là là ng Đường Lâm có hà ng trăm ngôi nhà được coi là nhà cổ và 12 căn nhà cùng cụm 7 di tích: chùa, đình, đửn... khác được công nhận là di tích quốc gia. Là ng cổ nà y có hẳn một BQL di tích tổ chức bán vé ngay tại cổng là ng. BQL di tích là ng cổ Đường Lâm không chỉ có chức năng quản lý những ngôi nhà cổ mà còn giám sát việc xây dựng, cấp phép sửa sang nhà cửa, đường là ng ngõ xóm cho các thôn trong khu vực là ng cổ. Thế nhưng...
Cát sửi, bùn đất trên con đường bê tông mới ở đường Lâm
à”ng Phan Văn Hòa, phó chủ tịch UBND xã Đường Lâm, một người lớn lên từ Đường Lâm cho biết: Theo các cụ kể lại, các con đường lát gạch nghiêng trong thôn phần lớn do các nhà già u tự bử tiửn ra là m. Sau nà y, nhiửu người dân đóng góp thêm nên các đường trong xóm đửu được lát gạch chỉ. Tuy nhiên, khi được hửi vử con đường bê tông mới tinh vừa hoà n thà nh ông Hòa nói: Chính quyửn không sai!
Theo ông Hòa, dự án là m đường nà y đã được phê duyệt từ trước đó, lứa lãnh đạo hiện nay của xã Đường Lâm hầu hết là mới nên chúng tôi chẳng quyết định được gì đối với những dự án cũ. Thế nhưng khi hửi ông Hòa vử cảm nhận cá nhân khi giữa ngôi là ng cổ có một con đường bê tông mới thì ông Hòa cũng thừa nhận: Nếu là m bằng vật liệu khác như lát gạch thì sẽ hòa hợp hơn với ngôi là ng cổ!
Để chứng mình, ông Hòa chìa ra quyết định số 290 của UBND thị xã Sơn Tây do chủ tịch Nguyễn Quang Mạnh ký ngà y 9-4-2010 phê duyệt báo cáo kinh tế kĩ thuật dự án là m đường Mông Phụ- Chùa Mía: Chúng tôi chỉ tiếp thu những dự án từ những năm trước để lại bởi con đường cũ quá nát, cần phải sửa sang để phục vụ nhu cầu đi lại của bà con. Và để trả lời cho câu hửi: Khi là m đường, chủ đầu tư dự án là UBND xã Đường Lâm có xin phép Cục di sản hay không, ông Hòa nói: Chúng tôi không biết quy định là phải xin phép vì chúng tôi nghĩ đường của địa phương thì cứ thế là m thôi. Vả lại dự án được cơ quan cấp trên phê duyệt chứ không phải chúng tôi tự quyết định.
Quay ngược lại BQL di tích thị xã Sơn Tây thì câu trả lời lại là : dự án là m đường gạch! à”ng Nguyễn Trọng An, phó BQL di tích là ng cổ Đường Lâm cho rằng: Khi thị xã Sơn Tây lập dự án xin phép là m đường BQL dự án có biết nhưng lại tưởng là là m đường gạch. Mà họ xây dựng nhanh quá, đến khi chúng tôi phát hiện ra thì 800m đường từ đình Mông Phụ đến chợ đã hoà n thà nh. Trước mắt chúng tôi tạm dừng dự án để báo cáo lên cấp trên.
Nói vử giải pháp có thể khắc phục thì ông An cho rằng có lẽ chử UBND Tp Hà Nội phê duyệt quy hoạch chi tiết là ng cổ Đường Lâm thì BQL di tích mới có giải pháp. Và giải pháp theo đử xuất của ông An thì chỉ còn cách tôn tạo lại con đường bằng gạch.
Hộ gia đình bà Hà Thị Khanh, khi xây dựng không theo quy định của BQL di tích thì ngay lập tức bị cườ¡ng chế, đập bử toà n bộ tầng 2 ngôi nhà . Vậy một con đường, dù không nhận được sự đồng thuận của nhân dân, nó đi ngược lại với những quy định của UBND thị xã Sơn Tây và vi phạm Luật di sản thì còn phải chử. Phải chăng tiửn của dân thì không phải là tiửn? Và khi chủ đầu tư là UBND xã thì sẽ được ưu ái hơn những hộ dân bé nhử?
