Và o giữa thế kỷ 15, cả triửu đình và dân chúng kinh thà nh Thăng Long phải trải qua một phen náo động. Mấy tháng trước Nghi Dân phản loạn giết chết mẹ con Lê Nhân Tông và cướp lấy ngôi. Các vị đại thần trung thà nh rất bất bình, đã bí mật tổ chức lực lượng xông và o cung cấm, giết chết Nghi Dân để trừng trị kẻ phản nghịch. Cần phải lập ngay vua mới để an lòng thiên hạ và để cai trị đất nước nhưng các hoà ng tử hiện có trong cung còn nhử nên việc lựa chọn vua mới là vô cùng khó khăn.
Bà n bạc trong triửu, có người nhớ ra rằng vua Thái Tông trước đây còn có một người con trai nữa. Người ấy là con bà Ngô Thị Ngọc Dao tên là Lê Tư Thà nh.
Nguyên là trước đây vua Lê Thái Tông có nhiửu vợ song lại chậm có con. Trong số các bà vợ của vua, có bà Ngô Thị Ngọc Dao là có mang sớm hơn cả. Một bà phi khác thấy vậy, sợ rằng Ngọc Dao đẻ con trai trước sẽ được nối ngôi, con mình đẻ sau sẽ không có địa vị gì, mà mình cũng mất ngôi quốc mẫu.
Ban thử trong chùa Dục Khánh
Bà Phi liửn tìm cách đổ tội cho bà Ngọc Dao khiến nhà vua đầy bà Ngọc Dao ra tận An Quảng. Nguyễn Trãi do có thân tình với họ Ngô nên tìm cách giúp đỡ, ông nói với Nguyễn Thị Lộ và o xin với vua không bắt bà Ngọc Dao đi đầy mà chỉ bắt rời khửi cung cấm. Nhử người giúp, bà đêm khuya trốn ra và nương náu ở chùa Dục Khánh thuộc là ng Huy Văn cổ. Ngô Thị Ngọc Dao sinh con ở đó và cậu bé được đặt tên là Lê Tư Thà nh, chính là vua Lê Thánh Tông sau nà y. Có cả một giai thoại vử tà i năng của Lê Tư Thà nh khi được mời vử cung để lên ngôi.
Trong một thời gian dà i ít được mọi người biết đến, Lê Tư Thà nh chỉ sống loanh quanh trong chùa đồng thời vẫn phải đử phòng những kẻ có âm mưu ám hại. Đã có không ít người nghi hoặc vử nguồn gốc cũng như tà i năng của Tư Thà nh.
Mấy vị đại thần được cử đến chùa Dục Khánh để đón Tư Thà nh đã nghĩ ra một mẹo để xem chà ng thanh niên nà y có dáng là m vua không. Đến chùa Dục Khánh mời Tư Thà nh ra, có người chỉ ngay và o một con cóc bên xó tường và yêu cầu hoà ng tử là m bà i thơ vịnh. Lê Tư Thà nh không cần suy nghĩ, ung dung đọc ngay:
Điện Huy Văn
Bác mẹ sinh ra vốn áo sồi/Chốn nghiêm thăm thẳm một mình ngồi/Tắc lườ¡i đôi ba con kiến gió/Nghiến răng chuyển động bốn phương trời.
Không biết cậu có ý định đọc thêm nữa không. Chỉ nghe nói các vị đại thần mới chỉ nghe đến bốn câu đó thôi đã... quử³ cả xuống trầm trồ:
- Thật là khẩu khí của bậc đế vương. Xin kính mời điện hạ vử cung ngay để lên ngôi hoà ng đế. Sau khi lên ngôi, vua Thánh Tông cho sửa chùa Dục Khánh để ghi nhớ nơi mình sinh trưởng.
Năm 1496, sau khi Thái Hậu mất, vua Lê Thánh Tông đã tôn thân mẫu là m Quang Thục Hoà ng thái hậu và cho tạc tượng, đúc chuông thử tại điện Huy Văn. Tượng và chuông sau nà y bị kẻ gian lấy mất. Đến năm Vĩnh Trị thứ 3, thứ 4 (1678 “ 1679), nhà chùa đứng ra khuyến hóa đúc được tượng và chuông khác.
Trải qua thời gian, cuối Lê, rồi đầu Nguyễn, chùa bị hư hại nhiửu. Những người dòng dõi nhà Lê có góp tiửn của sửa chùa năm Minh Mệnh thứ 4 (1823). Đến năm Tự Đức thứ 17 (1864) chùa lại được tu sửa. Pho tượng của vua Lê Thánh Tông, nguyên trước đặt ở chùa Khán Sơn (trong khu Bách Thảo ngà y nay), đến cuối triửu Lê, khi quân Tây Sơn ra Thăng Long, có toán loạn quân phá chùa Khán Sơn, người ta mới rước vử nơi đây để thử.
Hiện nay trong điện Huy Văn có ba khán thử tượng vua Lê Thánh Tông (chính giữa), Thái hậu Quang Thục (bên phải) và hoà ng hậu Trường Lạc (vợ của vua Lê Thánh Tông ở bên trái).
Ngay trước cổng chùa Dục Khánh, còn có một tấm bia đá đử Trùng tu Huy Văn điện bi ký dựng năm 1823. Xưa kia, cứ đến ngà y vua băng hà , là ng Văn Chương tổ chức tưởng niệm trọng thể, rước kiệu lên đửn vua ở phố Hà ng Hà nh. Ngà y 26 tháng 2 âm lịch hà ng năm, ngà y mất của Quang Thục Hoà ng Thái hậu, là ng lại tổ chức cúng lễ rất linh đình.
Sự tồn tại của chùa Dục Khánh và điện Huy Văn, mặc dù có sự biến đổi theo thời gian nhưng chính trên mảnh đất nà y đã sinh ra và nuôi dườ¡ng một trong những vị vua tà i hoa bậc nhất của nước Đại Việt ta xưa kia. Quần thể di tích nà y đáng được coi trọng và phát huy giá trị lịch sử của nó nhân dịp kỷ niệm 1000 năm Thăng Long “ Hà Nội.
.jpg "Sẵn sàng cho phiên khai mạc Đại hội Đảng bộ Thủ đô lần thứ XVIII")
