Hoà ng hậu Lê Ngọc Hân, quê ngoại tại là ng Phù Ninh, xã Ninh Hiệp, huyện Gia Lâm (Hà Nội). Bà là con gái vua Lê Hiển Tông và Chiêu nghi Nguyễn Thị Huyửn. Năm 16 tuổi, được vua Lê Hiển Tông gả cho Quang Trung với mục đích giao hoà . Lễ cưới được tổ chức linh đình và trang trọng tại Thăng Long năm 1786. Một tháng sau, hai vợ chồng chuyển vử Thuận Hoá.
Năm 1792, Quang Trung qua đời ở tuổi 44, lúc nà y Hoà ng hậu Ngọc Hân mới 22 tuổi, sinh được một hoà ng tử và công chúa. Trong 6 năm chung sống cùng Quang Trung, Ngọc Hân giúp đỡ chồng rất nhiửu công việc liên quan chính trị, nhất là việc phò Lê diệt Trịnh.
Sau khi Quang Trung mất, Hoà ng hậu Ngọc Hân đã viết bà i thơ khóc chồng Ai tư vãn nổi tiếng trong lịch sử VN. Bà i thơ có tư tưởng nghệ thuật, chính trị vượt tầm thời đại mà các nhà văn, thơ bấy giử không có được. Trong đó, câu thơ Giúp dân cứu nước biết bao công trình được các nhà văn, thơ đương thời đánh giá là có tư tưởng chính trị hiếm có. Bà xứng đáng để tôn vinh là một danh nhân văn hoá Thăng long.
Hiện trạng khu mộ Chiêu nghi Nguyễn Thị Huyửn và 3 mẹ con Hoà ng hậu Lê Ngọc Hân
Tà i hoa nhưng bạc phận, cuộc đời ngắn ngủi của bà phải chịu rất nhiửu oan khiên. Để tang chồng chưa đầy 10 năm, cả ba mẹ con Lê Ngọc Hân lần lượt qua đời, lúc đó bà mới bước sang tuổi 29. Năm 1804, hà i cốt của 3 mẹ con được bí mật đưa vử an táng tại là ng Phù Ninh, xã Ninh Hiệp - Gia Lâm. Chiêu nghi Nguyễn Thị Huyửn, thân mẫu của hoà ng hậu đã ngầm xây mộ, dựng đửn, khắc tên giả, đổi họ để là m mất dấu tích, do nhà Tây Sơn lúc nà y đã sụp đổ.
Đất mẹ đã âm thầm che chở, ôm ấp hà i cốt và vong hồn cả 3 mẹ con Hoà ng hậu Ngọc Hân. Đến năm 1842, do có người tố giác, vua thiệu trị triửu Nguyễn đã sai người huỷ đửn thử, đà o bử hà i cốt của Hoà ng hậu và hai con đổ xuống sông. Từ đó đến nay, nấm mồ nhử bé tượng trưng của bà được nhân dân xã Ninh Hiệp xây thử vong vẫn nằm hiu quạnh tại bãi cây đại, bên cạnh mộ thân mẫu Nguyễn Thị Huyửn.
Bản vẽ phối cảnh Đửn thử Hoà ng hậu Lê Ngọc Hân
à tưởng xây dựng một khu tưởng niệm Hoà ng hậu Lê Ngọc Hân được hội Bảo tồn di sản văn hoá Thăng Long - Hà Nội và UBND xã Ninh Hiệp bắt đầu từ năm 2007, khi có ý kiến của công luận vử việc tại sao miửn Bắc không có nơi thử cúng Hoà ng hậu Ngọc Hân, một người con gái Thăng Long tà i sắc.
Theo Tiến Sử¹ Lưu Minh Trị, chủ tịch hội Bảo tồn di sản văn hoá Thăng Long - Hà Nội thì đến nay, khu tưởng niệm Hoà ng hậu Lê Ngọc Hân đã được Hội và UBND xã Ninh Hiệp phối cảnh hoà n chỉnh. Theo dự toán, công trình khu tưởng niệm nà y cần kinh phí tới 13 tỷ đồng, với 2 hạng mục chính là khu đửn thử và khu mộ.
Khu tưởng niệm sẽ có Tiửn đường và Hậu cung theo qui tắc của đình đửn VN. Trong hậu cung có tượng thử Ngọc Hân ở chính giữa, phía trước là tượng Quang Trung, hai bên tả hữu là tượng 2 người con của Hoà ng hậu Ngọc Hân và bà i vị của vua Lê Hiển Tông cùng một số người liên quan tới Hoà ng hậu Ngọc Hân.
à”ng Minh Trị cho biết thêm, hiện tại đã có một doanh nghiệp ủng hộ 3 tỷ đồng. Lễ khởi công xây dựng sẽ bắt đầu thực hiện và o trung tuần tháng 8/2009, phấn đấu hoà n thà nh cơ bản khu tưởng niệm và o tháng 9 - 2010, đúng và o dịp chà o mừng Đại Lễ 1000 năm Thăng Long - Hà Nội.
.jpg "Tiếng hát trong vỏ ốc")
![[Infographic] Nhiều chương trình hấp dẫn tại Festival Thăng Long - Hà Nội 2025: Hành trình kết nối di sản, sáng tạo](https://nhn.1cdn.vn/thumbs/540x360/2025/11/01/trien-lam-noi-1620-x-1080-px-min.png "[Infographic] Nhiều chương trình hấp dẫn tại Festival Thăng Long - Hà Nội 2025: Hành trình kết nối di sản, sáng tạo")