Trong số 5 di cảo của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận là Bảo vật Quốc gia năm 2012 bao gồm (Đường Kách mệnh, Ngục trung nhật ký (Nhật ký trong tù), Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến, Lời kêu gọi đồng bào và chiến sĩ cả nước, Bản Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh) thì Bảo tàng Lịch sử Quốc gia đang lưu giữ di cảo Đường Kách mệnh, Ngục trung nhật ký và Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến. 

Sách “Đường Kách mệnh” của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, xuất bản tại Quảng Châu (Trung Quốc), năm 1927.

“Đường Kách mệnh” tập hợp các bài giảng của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc dùng để đào tạo đội ngũ cán bộ cho cách mạng Việt Nam những năm 1925 - 1927 ở Quảng Châu (Trung Quốc). Đây là một trong những tác phẩm có giá trị to lớn cả ở phương diện lý luận và thực tiễn cách mạng. Trong tác phẩm, Nguyễn Ái Quốc đã trình bày những điều cốt lõi của học thuyết cách mạng Mác - Lênin và phương hướng phát triển cơ bản của cách mạng Việt Nam một cách dễ hiểu nhất. Tác phẩm đóng vai trò quan trọng trong việc truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin về Việt Nam cuối những năm 1920. Như nhận xét của cố Đại tướng Võ Nguyên Giáp, thì: “Đường Kách mệnh là tác phẩm lý luận cách mạng đầu tiên ở Việt Nam của lãnh tụ vĩ đại Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh. Tư tưởng và đạo đức của Người không những là ngọn cờ lãnh đạo nhân dân ta giành thắng lợi trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, mà còn mãi mãi dẫn đường nhân dân ta tiến lên xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội, dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh, sánh vai cùng các nước trên thế giới”

“Đường Kách mệnh” xuất bản năm 1927 ở Quảng Châu (Trung Quốc) dưới dạng in thạch. Những bản in đầu tiên được bí mật chuyển về nước từ trước năm 1930. Dưới ánh sáng của “Đường Kách mệnh”, lớp học trò đầu tiên đã về nước hoạt động cùng Người chuẩn bị cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam năm 1930, lãnh đạo Tổng khởi nghĩa Cách mạng tháng Tám 1945 thành công, thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, mở ra một kỷ nguyên mới trong lịch sử dân tộc.

Trang đầu tiên tác phẩm “Đường Kách mệnh” của Nguyễn Ái Quốc

Cùng với việc giới thiệu bản gốc tác phẩm “Đường Kách mệnh” (một trong số ít những bản gốc in năm 1927 và đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận là Bảo vật Quốc gia đợt đầu tiên năm 2012), trong trưng bày lần này Bảo tàng Lịch sử Quốc gia cũng đã chọn hơn 150 hiện vật, tài liệu, hình ảnh liên quan đến cuốn “Đường Kách mệnh” để chuyển tải ý nghĩa lớn lao của cuốn “Đường Kách mệnh” cũng như đóng góp to lớn của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc và thế hệ những “hạt giống đỏ”. Đó là nhóm báo chí cách mạng xuất bản công khai thời kỳ đấu tranh dân chủ 1936 - 1939, những tài liệu, văn bản nguyên gốc đặc biệt như: Luận cương chính trị của Đảng Cộng sản Đông Dương do đồng chí Trần Phú soạn thảo được Hội nghị lần thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng thông qua, tháng 10/1930... Đó là những kỷ vật gắn với cuộc đời hoạt động của các đồng chí thuộc thế hệ đầu tiên của cách mạng Việt Nam như: Đôi lọ lục bình được đưa về Hải Phòng bằng đường biển trên một chiếc tàu Pháp năm 1932. Trong lọ đựng tài liệu, sách báo bí mật của Đảng, chuyển từ nước ngoài về. Đồng chí Nguyễn Lương Bằng nhận và giao cho các cơ sở bí mật của Đảng; Đèn tọa đăng của gia đình Ngô Gia Tự, kỳ bộ Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên Bắc kỳ đã dùng trong cuộc họp tháng 9/1928 ở Từ Sơn, Bắc Ninh; Đồng hồ của Nguyễn Đức Cảnh dùng trong những năm 1928 - 1932; Áo gối, Nguyễn Thị Minh Khai làm từ vải áo tù để gửi tặng mẹ trong thời gian bị giam ở Khám Lớn, Sài Gòn, năm 1940; Tráp (hòm) của Hà Huy Tập sử dụng khi ở Vinh, Nghệ An, năm 1939; Đĩa sứ của Nguyễn Văn Cừ đã dùng trong những năm 1936 - 1937; Ống cắm bút, các đồng chí Trường Chinh, Hoàng Văn Thụ, Hoàng Quốc Việt đã dùng trong thời gian ở nhà cụ Nguyễn Duy Lại, xã Đại Đồng huyện Tiên Du, Bắc Ninh, những năm 1941 - 1943; Bật lửa, đồng chí Võ Nguyên Giáp đã dùng trong thời gian hoạt động ở vùng Hoàng Hoa Thám, huyện Nguyên Bình, Cao Bằng, năm 1944; Chiếc va li của Bùi Ngọc Thành, đựng tư trang dự lớp huấn luyện chính trị ở Quảng Châu (Trung Quốc); Máy chữ, Tô Hiệu và Lương Khánh Thiện đã sử dụng khi hoạt động cách mạng, năm 1936; Mõ, đồng chí Văn Tiến Dũng dùng cải trang thành nhà sư ở chùa Bột Xuyên, Hà Đông, trong thời gian hoạt động cách mạng, năm 1936; Bát, đồng chí Văn Tiến Dũng, Hoàng Quốc Việt dùng những năm 1937 - 1938; Hộp, đồng chí Võ Nguyên Hiến, xứ ủy Trung kỳ làm trong nhà tù Buôn Ma Thuột, năm 1944… Đặc biệt những câu chuyện thú vị liên quan đến sự ra đời, quá trình sưu tầm ấn phẩm “Đường Kách mệnh” của Bảo tàng Cách mạng Việt Nam (trước đây) vào năm 1958 cũng được thể hiện trong trưng bày.

Đôi lọ lục bình đựng tài liệu của Đảng, trong đó có cuốn “Đường Kách mệnh” chuyển từ nước ngoài về Hải Phòng bằng đường biển. 

Ông Nguyễn Văn Cường, Giám đốc Bảo tàng Lịch sử Quốc gia nhấn mạnh: “Qua trưng bày “Ánh sáng từ Đường Kách mệnh”, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia mong muốn sẽ giúp công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ hiểu biết sâu sắc hơn về cống hiến to lớn của lớp thanh niên trong những năm tháng đầu tiên của cách mạng vô sản ở Việt Nam cũng như tư tưởng vĩ đại, tầm nhìn và phương pháp cách mạng của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc từ đó góp phần khơi dậy lòng yêu nước, niềm tự hào về lịch sử dân tộc, cố gắng đóng góp tâm sức, trí tuệ vào công cuộc bảo vệ và dựng xây đất nước hôm nay”.