Hương mùa cốm thương

Thu về trên quê hương tôi thật đẹp, hoa cúc nở vàng giống nghìn con mắt mở nhìn trời êm. Dọc ven đường hai bên là những thảm hoa sặc sỡ. Nhè nhẹ heo may vờn trên sóng lúa rờn xanh, những chú chuồn chuồn ngơ ngẩn bay tìm nắng, vài làn mây mỏng mảnh trôi trong chiều. Hồn hậu dậy lên mùi hương của nắng gió, của cỏ cây, cũng là lúc lòng người xốn xang đợi hương cốm mới.

Đã bao năm xa quê, mỗi độ thu về lòng tôi nhớ thương vị cốm. Hương cốm đã cùng tôi lớn lên, cùng tôi đi suốt chiều dài tuổi thơ. Tôi rất nhớ lúc lúa nếp đồng quê ửng màu sắp chín, là khi heo may bắt đầu trở gió, tìm chút nắng sải dài trong chiều nhẹ. Tôi muốn quay về với ngày xưa thơ bé, muốn được hít hà, muốn được chạm tay nhúm ngọt lành cốm thơm. Nhớ những ngày rủ nhau tuốt lúa, rủ nhau bắc chảo lên rang, cùng nhau thầm thì nhóm lửa. Thơm lừng mãi trong tôi tuổi thơ ngọt ngào hương cốm. Nhớ thoảng hương lúa nếp len lỏi lan ra từ ngõ nhỏ, nếp như những hạt ngọc xanh non mà đất trời ban tặng.

Những người đi xa thường hay mang nặng nỗi niềm nhớ nhung hương cốm. Tôi không biết đối với người khác thế nào, hương cốm đã ngấm vào lòng tôi thành thứ vị rất riêng, tôi gọi đó là vị thu. Tôi nhớ mùa thu Hà Nội. Thu Hà Nội đã rất đẹp, nhưng nếu thiếu đi hương cốm, âm sắc cốm, sẽ thiếu đi sự tròn trịa của mùa thu. Cốm đã là một phần không thể thiếu của mùa thu Hà Nội. Nhớ lúc hương đồng nội quyện vào nơi phố phường, thấy ngát hương sen Tây Hồ, tinh khôi của hoa sữa trắng. Vỡ lịm đi khi thấy cốm xanh bọc lá sen già, đắm chìm trong hương vị ngọt ngào yêu thương. Không biết mùa thu gọi hương cốm mới, hay cốm gọi thu về riêng cho Hà Nội. Hương cốm thoảng trong gió, hương cốm lặng lẽ tỏa mùi thơm, hương cốm mang nặng nắng sương khiến ta ngơ ngẩn như nhớ thương mối tình đầu.

Nhớ những cây hoa sữa khẳng khiu trổ bông nơi cuối phố vẫn còn e ấp chút hương thầm trong nắng sớm. Giọt ban mai tinh nghịch nhảy nhót họa hình lên mẹt cốm cô bán hàng cùng bó lá sen còn đọng phấn trên bề mặt. Đây đó, những mẹt hồng đỏ lựng cùng trái na mở mắt. Cô bán hàng đon đả tươi cười trút những hạt cốm xanh non như ngọc bích vào lòng tấm lá. Mùa thu Hà Nội xoè đôi cánh màu lục bảo đánh thức phố nhỏ bằng tiếng cười chào, bằng tiếng rao, bằng âm thanh, bằng hình ảnh đa màu, đa sắc như thế. Sắc vàng của lá, sắc trắng của hoa, sắc xanh non của cốm, tất cả tạo nên bức tranh thu tuyệt đẹp với đầy đủ hương vị. Cứ thế âm thầm gieo vào lòng người nhiều nỗi niềm bâng khuâng khó tả.

Tôi thầm biết ơn hương cốm, có lẽ nhờ cốm tôi mới có mặt trong cuộc đời này. Bà ngoại kể rằng, ngày ông bà quen biết nhau khi hai người cùng ra học ở Hà Nội. Bà yêu mùa thu Hà Nội chính là yêu qua hương cốm. Không có cốm làng Vòng ngày ấy, ông bà sẽ chỉ như hai người dưng đi qua đời nhau, dù sinh ra và lớn lên ở Huế. Ngày bà gặp ông cũng là ngày ông đi mua cốm cho mình. Bà tôi là người rất yêu văn chương, bà viết lách mỗi ngày và đã làm tròn sự nghiệp với niềm đam mê của mình. Bà truyền lửa, truyền yêu thương văn chương, dạy dỗ kiến thức cho tôi. Ông tôi là người yêu toán, say mê toán, sau này ông trở thành người thành đạt trong kinh doanh. Ông từng nói với bà “Anh luôn làm đúng những phép cộng trừ, nhưng khi gặp em rồi lại không sao ra kết quả”. Cảm mến ông là người học giỏi, hiểu biết sâu rộng, rất sâu sắc với văn chương. Bà đã chép tặng ông nhiều bài thơ, trong đó có bài của Nguyên Sa viết về cốm mà bà rất thích.

Trời sinh ra cốm vì trên đời có lá sen xanh để cốm tỏa hương, trời sinh lá sen ấp ủ bao bọc cốm dẻo thơm trong lòng mình. Cốm và sen dường như là đôi tình nhân quấn quýt yêu thương nhau từ nghìn năm trước vậy. Và cứ thế ông dùng toán để hỏi, bà dùng văn chương trả lời. “Nếu em là cốm, em có chấp nhận anh là lá sen để bao bọc em cả đời không?” Bà mỉm cười trao tặng ông gói cốm bọc lá sen xanh đang lặng thầm tỏa mùi thơm. Ông nói với bà “Anh thầm cảm ơn mùa thu Hà Nội, cảm ơn hương cốm đã cho anh gặp em. Nếu ngày đó không có mùa thu cùng hương cốm mãi mãi anh sẽ không có được em trong cuộc đời này.” Tôi thấy mình may mắn khi sinh ra ở Hà Nội, càng may mắn hơn được là con cháu của ông bà. Lúc tôi 14 tuổi, bà kể tôi nghe mối tình đầu tiên của ông bà bén duyên kết tinh trong hương cốm dịu ngọt thanh khiết. Và mẹ tôi được sinh ra vào cuối thu trong khoảnh khắc giao mùa, khi vẫn còn thơm lừng mùi cốm, nồng nàn hương hoa sữa. Tình yêu thủy chung của ông bà được nảy nở đơm hoa kết trái qua những mùa, những tháng viên mãn suốt ngày sau…

Hơn 40 năm trôi qua, tuy bây giờ tôi không sống ở Hà Nội, nhưng chẳng bao giờ tôi quên đi hương vị rất đỗi ngọt ngào đã in hình trong trí nhớ như cốm qua suốt những tháng ngày mùa Hạ, len lỏi đến mùa Thu. Hương cốm, màu cốm, vị cốm, tình người làm cốm khiến lòng tôi khôn nguôi vương vấn mãi. Phải chăng tôi là một trong số người thích những gì cũ kỹ, khi nhắc đến mùa thu Hà Nội lòng lại nôn nao nhớ hoài mùa cốm, muốn được mỗi năm trở về với vị thu xưa. Cốm là thức quà đặc sản của Hà Nội, thức quà có xuất xứ từ làng Vòng. Sau biết bao nhiêu năm, trải qua bao thăng trầm cốm luôn làm nên hương nên hoa cho đất Kinh kỳ, làng Vòng mãi thơm mùi hương cốm.

Như một sự bất biến trước thời gian, cốm gói trong lá sen mềm buộc chặt bằng sợi rơm để mùi sữa lúa nếp được cộng hưởng hương thơm nồng nàn tạo nên vị thu tròn trịa. Có lẽ chính bởi sự thanh khiết nhẹ nhàng khi lá sen nâng niu ôm lấy hạt ngọc của đất, vô hình trung đã tạo nên món cốm thật tinh tế, thanh tao. Tôi lại muốn ngồi ở vỉa hè được nhâm nhi cốc nước sấu, một chút cốm với chuối chín vàng vị thơm dân dã, hay ăn hồng cùng cốm để đạt được sự thăng hoa vị giác. Cứ như thế, thứ giản dị thanh khiết, thứ ngọt lử vỡ oà giống như cặp trai tài gái sắc xứng đôi. Ngày thu sang, tôi ngẩn ngơ hoài niệm nhớ về mùa cốm, ngỡ như được ngồi trên ngày tháng, gối đầu vào thời gian cảm nhận được sự thầm lặng, ngọt ngào đi qua những mùa thương có hình bóng của ông bà, cha mẹ và những người thân yêu của mình. Không biết mùa thu gọi hương cốm mới, hay cốm gọi thu về riêng cho Hà Nội, nhưng tôi tin cốm đã là mối tình đầu của mùa thu.

Ta muốn ăn mùa thu vào tâm khảm, ăn vào lòng để trọn kiếp yêu thương. Ơi mùa thu trong veo như tâm hồn thiếu nữ, thanh sạch thơm tho, không vướng chút bụi trần. Ta thấy mùa thu trong hương cốm mới, rất đỗi dịu dàng, ngọt dẻo cả thu xưa. Hương cốm thoảng trong gió, hương cốm lặng lẽ tỏa mùi thơm, hương cốm mang nặng nắng sương khiến ta ngơ ngẩn như nhớ thương mối tình đầu…

Lê Minh