Chợ xưa, đồ cũ - nơi thời gian đọng lại

Có biết bao điều nhỏ bé đã níu giữ tâm tình của một kẻ nỡ nặng lòng với chốn nghìn năm. Rồi bỗng được dành tặng một bất ngờ, đáng yêu - là khi lần đầu đặt chân đến một khu chợ xưa - một ngôi chợ nhỏ bé, lặng thầm mà làm sống dậy biết bao thương nhớ: chợ đồ cũ Hoàng Hoa Thám.

Tôi đã từng bao lần đi trên con đường nhỏ nhắn mà sôi động ấy, để chọn hoa, ngắm đồ và mê mải với những thứ trang trí nhỏ xinh, linh động nhưng không ngờ, phía dưới một con ngõ lại có ngôi chợ đặc biệt đến thế.

Sáng mùa đông, nắng tràn trên những bảng biểu nơi cửa hàng, cửa hiệu, trên những mắt lá của vài chậu cây bên đường còn ngái ngủ. Bước xuống những bậc thềm, tưởng lạc vào sân một khu tập thể cũ kĩ khi thấy một khoảng rộng rãi giữa những bức tường, lô xô nhà cửa. Nhưng đích thị là chợ - bởi những gian hàng biện đủ thứ đồ thập cẩm. Chỗ này là quần áo, tư trang của bộ đội, chỗ kia lại những đồ lặt vặt: tẩu xì gà, bật lửa, đồng hồ, dây chuyền, lắc tay, bát đĩa…với đủ hình dáng, màu sắc, thương hiệu và đều in dấu thời gian. Những người bán hàng thảnh thơi, lơ đãng, những người mua hàng cũng chậm rãi ngắm nghía, xem xét. Tất cả như đang cùng dạo một bản đàn êm dịu, nhẹ nhàng để cùng níu lại nhịp thời gian. Thoáng bóng một người phụ nữ bưng cái thúng nhỏ lẫn vào. Là chị hàng cốm. Ngó sang bảo chị cân cho một ít. Cốm xanh mộc thoảng hương nấn ná, không rờn biếc như cốm nhuộm màu gặp đâu đó. Nên dù chỉ được gói bằng chiếc lá khoai ráy non, không còn lá sen bao bọc thì vẫn cứ nâng niu, chi chút. Hỏi thăm quê chị ở đâu, chị bảo Mễ Trì. Chắc cả Hà Nội giờ chỉ còn làng chị làm cốm. Cầm gói lá nhỏ trên tay - gói cốm tươi mùa đông, tự nhiên thấy rưng rưng; chỉ sợ sau này khó mà bắt gặp. Sợi rơm vàng ánh lên trong nắng, vị cốm dẻo bùi ngòn ngọt vương mãi theo những bước chân khi khám phá tiếp khu chợ. Đây gian hàng âm thanh dặt dìu các bản nhạc xưa, đủ các loại loa, đài, đĩa, thiết bị cùng các hình ảnh đã xa lơ, xa lắc. Chợt nhớ chiếc đài băng ngày xưa của bố, những bài nhạc vàng réo rắt còn ngân mãi không tan; những vở cải lương mùi mẫn, bào xé tâm can với giọng những Bạch Tuyết, Minh Vương, Lệ Thủy… tưởng còn văng vẳng bên lòng. Vài ba người đang đứng lặng, thi thoảng nhịp theo lời hát phát ra từ chiếc máy quay đĩa.

Sao cảm giác những người đến khu chợ này cũng có điều gì thật gần gũi, thú vị. Phải chăng là nét đồng điệu mơ hồ chưa thể gọi tên? Là sự lưu luyến những gì xưa cũ - những thứ đã lâu rồi vắng mặt và một ngày bắt gặp chợt thấy lạ lẫm, bâng khuâng. Mới thấy từng giọt thời gian lọt qua kẽ tay lặng thầm mà vô tình đến thế!

Nhìn xung quanh, các gian hàng hầu như không theo quy củ, đến những đồ vật cũng sắp xếp hồn nhiên, ngẫu hứng nhưng lại mang nét đáng yêu riêng. Người mua có thể săm soi, tìm kiếm, nhấc lên, đặt xuống, thử xem, hỏi han thoải mái. Những người bán hàng ở đây cũng nhẹ nhàng, lịch sự chứ không khó tính, lắm điều, bắt ne, bắt nẹt như ở những khu chợ bán hàng mới. Cái lành lạnh giữa đông dường như tan ra, lấp loáng…

Lạc đến gian hàng đá trang sức, ngắm nghía không chán mắt. Những chiếc lắc tay, vòng cổ, mặt đá phơi mình lặng lẽ, một đôi khuyên đá ngọc bích hình bông hoa được nhấc lên, dù vương bụi nhưng xinh xẻo và lấp lánh đến mềm lòng. Chiếc móc bạc không sáng loáng nhưng khá tinh xảo và chắc chắn. Có lẽ, khó mà tìm được ở đâu những đồ vật đáng yêu và độc đáo như ở chốn này. Góc nào đó, có người đang hớn hở vì kiếm được chiếc đồng hồ giống hệt chiếc đồng hồ mình đã mất từ lâu mà giờ không còn sản xuất. Một nhóm trao nhau xem chiếc tẩu lạ mắt, ưng ý; niềm chộn rộn hòa trong tiếng cười sảng khoái, tiếng chuyện trò râm ran, hồ hởi.

Tầm giờ ngọ là lúc chợ sắp tan, đã thấy lác đác những gian hàng thu dọn dần đồ đạc. Những cuộc trao đổi cuối cùng xạc xào cùng tiếng gió. Nắng nhảy nhót trên những chiếc lư đồng đốt trầm hay ngó nghiêng cây sáo sứ trầm ngầm nơi góc bàn đợi tay người nhặt lên, ướm thử.

Rồi chợ cũng tàn nhưng không xao xác, chỉ vương lại ánh nhìn và chút luyến lưu một khoảng không gian thân mật, đáng yêu.

Bước chân lên khỏi những bậc thềm cũ kĩ, nhịp sống sôi động trên đường lại đập ngay vào mắt, vào tai. Tưởng vừa đánh rơi bầu thân thương phía dưới- nơi có bóng cây ngập ngừng đón nắng và những mảnh thời gian đọng lại trong từng nét, dáng đơn sơ.

Chợ xưa, đồ cũ Hoàng Hoa Thám- nhỏ bé thôi mà ẩn chứa nét gì thật Hà Nội, thật thân thương. Để đến rồi càng thêm yêu, thêm mến đất thủ đô, cho xa xôi nối lại gụi gần.

Và lòng cứ rưng rưng, man mác!

Tác phẩm tham dự cuộc thi viết "Hà Nội và tôi" của tác giả Nhất Mạt Hương. Thông tin về cuộc thi xem tại đây.

Nhất Mạt Hương