Ra Hà Nội, đãi bạn món canh cá ngạnh “lờ và lờ vờ”

Để tôi kể cho bạn nghe về món canh vờ nhé. Bởi tôi biết còn nhiều bạn chưa từng ăn món này đâu, với riêng tôi thì canh vờ ngon thật tuyệt, xứng đáng là món thiết đãi bạn hiền ghé thăm Thủ đô.

Nói đến vờ, nhiều người sẽ nghĩ đó là một tính từ trong từ “vật vờ”, “lờ và lờ vờ” nhưng thực tế đó là một sinh vật sống trên triền đê các dòng sông giàu phù sa. Có lẽ từ tập tính bay lờ và lờ vờ của con vờ nên người ta đặt luôn tên cho nó và gọi tắt là con vờ.

Rồi từ đó, món canh vờ cá ngạnh mang đậm hồn quê đã xuất hiện ở nhiều làng quê, trong đó nổi bật đặc sản là ở làng Xâm Dương (xã Ninh Sở, Thường Tín).

Vờ như thứ “lộc trời” ban cho cư dân dọc đê sông Hồng, tuy nhiên không phải nơi đâu dọc triền đê cũng biết biến vờ thành món đặc sản. Từ xưa, người làng Xâm Dương đã nắm được tập tính của vờ để có thể bắt được chúng, đó là từ tháng Giêng cho đến tháng tư, đặc biệt là lúc hoa gạo nở đỏ rực vùng trời là lúc vờ hoạt động mạnh nhất.

Nhiều người có lẽ chưa biết con vờ trông hình dạng như nào, để tôi mô tả một chút nhé. Vờ trắng muốt, mỏng manh và rất mềm, có hai chiếc râu dài trên đầu, bụng như bụng sâu, cuối bụng mọc ra ba cái lông đuôi, hai mắt đen lồi to, trông qua chúng giống như dế choắt.

Cánh của vờ rất mỏng, mỏng đến nỗi nhìn xuyên thấu. Chúng chỉ có thể sống được vài tiếng sau khi tham gia “lễ hội tình yêu”. Kể cả lúc mới ngoi lên khỏi mặt đất chúng cũng chỉ bay kiểu lờ và lờ vờ.

Khi lúc mặt trời ló rạng, vờ trở nên yếu dần, chúng sà thấp xuống rồi rớt xuống đất một cách tự nhiên. Mỗi năm vờ chỉ sinh sản một lần, ban đầu từ ấu trùng rồi lớn lên ngang con chuồn chuồn, lột xác bay ra rồi lại tạm biệt dương thế, xác nổi trên mặt sông, thế là hết một đời vờ.

Vờ là loài ưa sống sạch, môi trường ô nhiễm thì chúng không thể tồn tại ngay lập tức nên ở đâu nhiều vờ chứng tỏ môi trường ở đó trong lành. Giá một cân vờ bình quân cũng bốn năm trăm nghìn, có mùa lên đến cả triệu đồng, cũng bõ cái công người dân dậy sớm, chịu sương lạnh để bắt chúng.

Canh vờ là món ăn rất phổ biến của người Xâm Dương, có thể ăn hàng ngày như nấu với rau hoặc canh cá. Tuy nhiên, để đưa canh vờ lên “đỉnh” thì phải đi với cá ngạnh, cũng là một loài cá đặc sản của cư dân sông Hồng. Hơn nữa, cá ngạnh lại kén cá tự nhiên chứ cá nuôi thì nhẽo thịt như ăn cá nheo, cá trê.

Cá ngạnh làm sạch rồi ướp muối, nghệ, tỏi, mẻ khoảng 20 phút cho gia vị thấm vào thịt rồi xào lên. Vờ được ướp tương tự rồi xào với thịt ba chỉ cho vàng ruộm. Rồi mang cả vờ và cá ngạnh trộn cùng một nồi, cho nước sôi vào đun, thêm chút dọc mùng, cà chua, hành lá ngon tới bến.

Mùi thơm của riềng, vị nghệ chan chát, độ béo của cá ngạnh và nhất là độ bùi của vờ hội tụ đủ trong bát canh vờ cá ngạnh. Rau sống thì chẳng thể thiếu tía tô, lá lốt và húng quế cho trọn vị. Còn nếu ăn dạng lẩu thì có thể thêm hoa chuối, rau ngải cứu, rau bầu tròn. Vờ nổi khắp nồi, ngậm hết mỡ lợn béo ngậy. Vờ nấu lá me, xào với rau muốn, rang tỏi, chả vờ hay sốt cà chua là các món thiên biến từ thứ lộc trời này.

Chỉ vậy thôi mà làm cậu bạn tôi “nghiện” canh vờ cá ngạnh và nghiện luôn cái lạnh Hà Nội và luôn tìm “cớ” ra thăm tôi để được tôi dẫn đi thưởng thức.

Ghé thăm Hà Nội, nhớ đừng quên món canh vờ cá ngạnh và thưởng gió phù sa sông Hồng nhé bạn tôi ơi!

Tác phẩm tham dự cuộc thi viết "Hà Nội và tôi" của tác giả Nguyễn Văn Công. Thông tin về cuộc thi xem tại đây.

Nguyễn Văn Công