“Sách thánh hiền - Lễ”: Gợi mở những suy nghĩ về việc vận dụng chữ "Lễ" trong xã hội
Nho giáo - triết học Nho giáo là thành tựu phong phú và rực rỡ không chỉ của nền văn minh phương Đông mà của cả nhân loại. Triết học Nho giáo nhấn mạnh sự tu dưỡng đạo đức và quy phạm làm người; “đạo trung dung” và các đức tính nhân, lễ, nghĩa,… Để giúp bạn đọc có điều kiện nghiên cứu, tham khảo sâu hơn các giá trị đạo đức của Nho giáo, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật tái bản, chỉnh sửa ba cuốn “Sách thánh hiền – Nhân”, “Sách thánh hiền - Lễ”, “Sách thánh hiền – Nghĩa”. Bộ sách được Nhà Xuất bản Văn nghệ Trường Giang (Trung Quốc) phát hành năm 2011.
Hai cuốn “Sách thánh hiền – Trí”, “Sách thánh hiền – Tín” đang được tổ chức biên dịch, xuất bản và sẽ sớm ra mắt bạn đọc, còn "Sách Thánh Hiền - Lễ" vừa được giới thiệu tới độc giả. Cuốn sách do hai tác giả Hạng Cửu Vũ và Chiêm Dạt Thiên chủ biên, mang đến một cái nhìn sâu rộng về vai trò và ảnh hưởng của "Lễ" trong việc tu dưỡng phẩm chất cá nhân, quy chuẩn cách đối nhân xử thế, và xây dựng mối quan hệ gắn kết giữa con người.
Từ lâu, Trung Quốc đã coi trọng “Lễ” như nền tảng của xã hội. Ban đầu, “Lễ” chỉ các nghi thức cúng tế, sau được hệ thống hóa thành các quy tắc về chính trị và xã hội. Khổng Tử mở rộng khái niệm “Lễ” thành ba yếu tố quan trọng: lễ pháp, lễ nghĩa và lễ nghi. Lễ pháp là các quy tắc về chính trị và xã hội, phân biệt đẳng cấp. Lễ nghĩa là chuẩn mực đạo đức, giúp tu dưỡng nhân cách. Lễ nghi thể hiện qua các nghi thức trong mối quan hệ giữa người với người.
Học thuyết của Nho gia về “Lễ” có ảnh hưởng sâu rộng đối với xã hội cổ đại và hiện đại. Khổng Tử nhấn mạnh rằng, không hiểu “Lễ” sẽ không thể đối nhân xử thế đúng đắn. “Lễ” giúp xây dựng uy tín và hiệu quả công việc, đồng thời là cơ sở để tu dưỡng đạo đức cá nhân và tạo dựng mối quan hệ tốt đẹp trong xã hội. Tuân Tử cho rằng, lễ là nền tảng của một quốc gia thịnh vượng.
Cuốn sách dày hơn 400 trang, gồm 6 phần: “Bất học lễ, vô dĩ lập - Dùng lễ để tu thân, chú trọng tu dưỡng đạo đức cá nhân”; “Lễ dĩ quan đức, đức dĩ xử sự - Dùng lễ để xử lý công việc, giải quyết việc khó trong thiên hạ”; “Lễ chi dụng, hòa vi quý - Dựa vào lễ để giao kết bạn bè, áp dụng đạo trung dung trong các mối quan hệ giao tiếp”; “Hiếu, lễ chi thủy dã - Tất cả mọi lễ tiết trong thiên hạ đều bắt đầu từ đạo hiếu trong gia đình”; “Đạo chi dĩ đức, tề chi dĩ lễ - Dùng đạo đức để dẫn dắt bách tính, dùng lễ chế để cảm hóa dân chúng: Phát huy và giữ gìn lễ pháp, người quản lý phải học lễ, hiểu lễ”; “Bất dĩ quy củ, bất năng thành phương viên - Ở chốn quan trường, người hiểu lễ sẽ có được thiên hạ”.
Được xây dựng trên nền tảng triết lý Nho gia, "Sách thánh hiền - Lễ" không chỉ dừng lại ở những giá trị lịch sử mà còn gợi mở những suy nghĩ về việc vận dụng chữ "Lễ" trong xã hội hiện đại: từ cách xây dựng mối quan hệ gia đình, ứng xử trong công việc đến việc duy trì môi trường sống hòa hữu và có trách nhiệm./.