Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội khóa XV: Chính sách đặc biệt phát triển đường sắt đô thị, bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia (Bài 3)
Nghị quyết “Thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để phát triển mạng lưới đường sắt đô thị tại Thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh”; “Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc biệt đầu tư xây dựng Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận” vừa được Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp bất thường lần thứ 9. Các chính sách đặc biệt của hai Nghị quyết này có ý nghĩa to lớn để phát triển đường sắt đô thị theo định hướng TOD, đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.
Gỡ “điểm nghẽn” để Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh hiện thực hóa mục tiêu phát triển mạng lưới đường sắt đô thị
Quốc hội khóa XV xem xét, thông qua Nghị quyết Thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để phát triển mạng lưới đường sắt đô thị tại Thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh để giải quyết “điểm nghẽn” về thể chế nhằm góp phần thực hiện mục tiêu đầu tư hoàn thành mạng lưới đường sắt đô thị tại hai thành phố, qua đó đáp ứng nhu cầu vận tải công cộng, góp phần tái cơ cấu các phương thức vận tải đô thị bền vững, hài hòa, hợp lý.
.jpg)
Theo Đề án phát triển hệ thống đường sắt đô thị TP. Hồ Chí Minh, từ nay đến 2035, thành phố tập trung đầu tư 7 tuyến metro với tổng chiều dài 355 km. Sau năm 2035, TP. Hồ Chí Minh xây thêm 3 tuyến metro dài 155 km, nâng tổng chiều dài mạng lưới lên 510 km.
Trong khi đó, theo Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội và Quy hoạch giao thông vận tải Thủ đô đến 2030 tầm nhìn đến 2050, hệ thống đường sắt đô thị có 10 tuyến với trên 410km. Thành phố Hà Nội đang điều chỉnh Quy hoạch chung, bổ sung 5 tuyến đường sắt dài 200km. Như vậy đến năm 2045 tầm nhìn đến 2065, Thủ đô Hà Nội sẽ có 15 tuyến đường sắt đô thị với tổng chiều dài 617km.
Nghị quyết gồm 11 điều, trong đó có một số nội dung như: Thủ tướng Chính phủ được quyết định mức tối đa bố trí cho mỗi thành phố từ kế hoạch đầu tư công trung hạn, hằng năm vốn ngân sách trung ương bổ sung có mục tiêu cho ngân sách địa phương, làm cơ sở quyết định đầu tư và thực hiện đầu tư các dự án; Dự án đường sắt đô thị, dự án đường sắt đô thị theo mô hình phát triển đô thị định hướng giao thông công cộng (TOD) được thực hiện ngay việc lập, thẩm định, quyết định đầu tư dự án mà không phải thực hiện thủ tục lập, thẩm định, quyết định chủ trương đầu tư và các thủ tục khác có liên quan đến quyết định chủ trương đầu tư theo quy định của pháp luật có liên quan.
Ngoài ra, căn cứ quy hoạch khu vực TOD được phê duyệt, Ủy ban Nhân dân hai thành phố được quyết định việc chuyển nhượng chỉ tiêu sử dụng đất quy hoạch giữa các dự án, công trình trong khu vực TOD. Quy định về việc khai thác khoáng sản nhóm IV và khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường thuộc khoáng sản nhóm III theo quy định của Luật Địa chất và khoáng sản. Quy định về bãi đổ chất thải rắn xây dựng và tầng đất mặt của đất chuyên trồng lúa nước phục vụ các dự án đường sắt đô thị, công trình dường sắt đô thị thuộc dự án đường sắt đô thị theo mô hình TOD...
Nghị quyết được đánh giá rất quan trọng, cần thiết và cấp bách, nhất là giải quyết điểm nghẽn về thể chế, huy động mọi nguồn lực hợp pháp, rút ngắn tối đa tiến độ thực hiện, khai thác có hiệu quả nguồn lực quỹ đất, phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh hiện thực hóa các Nghị quyết, Kết luận của Ban chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị.
Việc Quốc hội ban hành Nghị quyết thí điểm tạo cơ sở pháp lý cần thiết nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các thành phố trong thời gian qua để thực hiện thành công mục tiêu hoàn chỉnh mạng lưới đường sắt đô thị thành phố Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh vào năm 2035 theo Nghị quyết số 49-KL/TW ngày 28/2/2023 của Bộ Chính trị (về định hướng phát triển giao thông vận tải đường sắt Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045), giúp tạo lập hạ tầng giao thông đồng bộ, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.
Chính sách đặc biệt nhằm bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia
Cùng với Nghị quyết trên, Quốc hội khóa XV đã xem xét, thông qua Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc biệt đầu tư xây dựng Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận tại kỳ họp bất thường lần thứ 9, để khẩn trương thể chế hóa một số nhiệm vụ, giải pháp triển khai xây dựng dự án điện hạt nhân Ninh Thuận nhằm bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế 2 con số trong những năm tới, thực hiện mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.
Tại Hội nghị Trung ương Đảng khóa XIII (ngày 25/11/2024), Ban Chấp hành Trung ương thống nhất cao với chủ trương tái khởi động Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận và tiếp tục nghiên cứu chương trình phát triển điện hạt nhân tại Việt Nam. Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: “Đây là công việc quan trọng để phát triển hạ tầng năng lượng quốc gia, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước; công việc này cần được thực hiện khẩn trương, đáp ứng các yêu cầu cao nhất về đảm bảo an toàn và bảo vệ môi trường”.
Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc biệt đầu tư xây dựng Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận gồm 5 điều, quy định một số cơ chế, chính sách đặc biệt để đầu tư xây dựng Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận và một số cơ chế, chính sách đặc biệt áp dụng cho tỉnh Ninh Thuận để thực hiện Dự án.
Cụ thể như triển khai đồng thời việc đàm phán với đối tác song song quá trình phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư và phê duyệt dự án đầu tư. Lựa chọn nhà đầu tư và nhà thầu, trong đó áp dụng hình thức chỉ định thầu theo quy trình rút gọn đối với gói thầu chìa khóa trao tay xây dựng nhà máy chính với nhà thầu trong điều ước quốc tế; áp dụng các quy chuẩn, tiêu chuẩn, quy phạm và hướng dẫn kỹ thuật do đối tác thực hiện đề xuất áp dụng.
Đồng thời, Nghị quyết giao Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định việc cho phép áp dụng các định mức, đơn giá trên cơ sở đàm phán với đối tác thực hiện Dự án. Chủ đầu tư không phải thực hiện thủ tục trình cơ quan đại diện chủ sở hữu nhà nước để thông qua, phê duyệt nội dung liên quan. Không phải thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác. Không phải thực hiện thủ tục điều chỉnh khu vực dự trữ khoáng sản quốc gia và thời gian dự trữ khoáng sản quốc gia, khu vực quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng các loại khoáng sản...
Liên quan đến nội dung này, UBND tỉnh Ninh Thuận vừa có thông cáo báo chí về việc xây dựng Dự án điện hạt nhân trên địa bàn. Theo đó, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ “rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thời gian, rõ kết quả” và Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc biệt đầu tư xây dựng Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận vừa được Quốc hội khóa XV thông qua, chính quyền tỉnh Ninh Thuận cam kết đồng hành cùng các nhà đầu tư, tạo điều kiện thuận lợi để đẩy nhanh tiến độ dự án.
Các chính sách hỗ trợ đặc biệt, như thủ tục hành chính rút gọn, giúp các đơn vị thi công và chủ đầu tư dễ dàng thực hiện các bước tiếp theo. Đặc biệt, công tác bồi thường, tái định cư, đảm bảo an sinh xã hội cho người dân trong vùng dự án được chú trọng. UBND tỉnh Ninh Thuận đã có những kế hoạch cụ thể và lộ trình triển khai rõ ràng để bảo vệ quyền lợi của người dân, đồng thời giúp họ tham gia vào quá trình phát triển chung của địa phương.
UBND tỉnh Ninh Thuận nhấn mạnh, sự đoàn kết giữa Nhà nước và Nhân dân chính là yếu tố quan trọng để Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận đạt được những kết quả như kỳ vọng, đóng góp vào sự phát triển bền vững và bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia./.
Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận gồm 2 nhà máy, mỗi nhà máy có 2 tổ máy với tổng công suất 4.400 MW, dự kiến cung cấp 30 tỷ kWh điện/năm, chiếm hơn 10% tổng sản lượng điện quốc gia. Hai nhà máy này được xây dựng trên tổng diện tích 443 ha, trong đó Nhà máy Điện hạt nhân Ninh Thuận 1 đặt tại xã Phước Dinh, huyện Thuận Nam có công suất 2.200 MW, sử dụng công nghệ lò phản ứng nước áp lực đạt tiêu chuẩn an toàn quốc tế. Nhà máy Điện hạt nhân Ninh Thuận 2 xây dựng tại xã Vĩnh Hải, huyện Ninh Hải có công suất 2.200 MW, áp dụng công nghệ tiên tiến, có khả năng chịu động đất và sóng thần.
Theo kế hoạch, dự án sẽ hoàn thành vào năm 2035, giúp Việt Nam giảm đáng kể lượng khí thải CO₂, đồng thời đáp ứng nhu cầu điện năng ngày càng tăng trong bối cảnh kinh tế phát triển nhanh chóng.
(Còn nữa...)