Cận cảnh xe tăng lưu giữ những dấu tích lịch sử và di tích Lô cốt - Nhà ga Đông Hà
Khuôn viên di tích Lô cốt và nhà ga Đông Hà (TP Đông Hà, tỉnh Quảng Trị) trưng bày hai chiếc xe tăng thu được trên chiến trường Quảng Trị năm 1972 để lưu giữ những dấu tích lịch sử của quân và dân Đông Hà.
Di tích Lô cốt và nhà ga Đông Hà hiện nay nằm ở điểm giao nhau đường Hùng Vương - Trần Hưng Đạo - Lê Quý Đôn (TP Đông Hà). Trước đây, đầu thế kỷ XX sau khi đã khống chế được các phong trào yêu nước và cơ bản ổn định bộ máy thống trị nên thực dân Pháp bắt tay vào việc khai thác thuộc địa lần thứ 2 hòng vơ vét tài nguyên, của cải đất nước ta… bằng việc xây dựng và đưa vào vận hành các cơ sở hạ tầng như nhà cửa, đường sá, cầu cống...
Tại Quảng Trị, ngày 2/10/1908 thực dân Pháp cho xây dựng tuyến đường sắt Huế - Đông Hà dài 70km đi vào vận hành khai thác và đến năm 1927 tuyến đường sắt Đông Hà - Đồng Hới được hoàn thành. Từ đây, Đông Hà trở thành ngã ba giao lưu hàng hóa và hội tụ hành khách của cả một vùng dân cư rộng lớn, nhà ga Đông Hà là đầu mối giao thông quan trọng, tạo điều kiện dễ dàng đi đến các tỉnh thành trong cả nước và ngược lại (theo thống kê từ năm 1927 – 1928 ở ga Đông Hà đã có đến 33.600 hành khách đi tàu hỏa).
Để phục vụ cho mục đích quân sự, canh phòng bảo vệ nhà ga và án ngữ ở tuyến đường 9, thực dân Pháp cho xây dựng bên cạnh nhà ga một lô cốt khá lớn theo kiểu tháp canh và luôn có một trung đội lính Âu Phi thường xuyên chốt giữ. Sau năm 1954, chính quyền Sài Gòn vẫn sử dụng lô cốt và luôn có một trung đội lính thường xuyên túc trực, sẵn sàng bảo vệ và ứng chiến khi cần thiết....
Trong cao trào đấu tranh đòi dân sinh và dân chủ (1936 - 1939), nhà ga Đông Hà là địa điểm nhân dân Đông Hà, Cam Lộ tập trung đón Gaudart (đặc phái viên của Mặt trận Bình dân Pháp sang thăm Việt Nam) để đưa bản dân nguyện đòi quyền dân sinh dân chủ và tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng về cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc đến với các tầng lớp nhân dân. Ngày 25/8/1945, nhân dân trong các phường của thị trấn Đông Hà từ các ngã đường tập trung về khu vực nhà ga để thống nhất lực lượng trước khi kéo về sân vận động mít tinh giành chính quyền cách mạng.
Hưởng ứng lời kêu gọi của Chủ Tịch Hồ Chí Minh, các phong trào “Nam tiến” và “Tây tiến” đã lan rộng khắp các tiểu khu, ngày 26/9/1945 tại ga Đông Hà có hàng trăm người đã tiễn đưa con em mình vào miền Nam chiến đấu để bảo vệ tổ quốc. Sau năm 1954, khu vực Nhà ga và Lô cốt Đông Hà là một trong những nơi tập trung các phong trào đấu tranh của nhân dân như “đòi hiệp thương tổng tuyển cử”, “lên án khủng bố và đàn áp các phong trào cách mạng”.
Ngày 28/4/1972 trong chiến dịch tiến công giải phóng Quảng Trị năm 1972, quân và dân ta đã đập tan hoàn toàn hệ thống phòng ngự Đông Hà, chặt đứt một mắt xích quan trọng trong tuyến phòng ngự chiến lược của Mỹ - ngụy ở Quảng Trị, giải phóng Đông Hà. Từ đó đến năm 1975, nhà ga Đông Hà không còn sử dụng nữa và lô cốt đã trở thành hoang phế.
Sau ngày đất nước thống nhất (năm 1976), ga Đông Hà được chuyển sang xây dựng chỗ khác và năm 1993 lô cốt Đông Hà bị phá bỏ để mở rộng ngã tư nối đường Trần Hưng Đạo - Lê Quý Đôn - Hùng Vương. Hiện nay, Lô cốt và nhà ga Đông Hà (TP Đông Hà) là di tích cấp tỉnh Quảng Trị và UBND TP Đông Hà đã xây dựng khuôn viên, dựng bia biển trưng bày hai chiếc xe tăng để lưu giữ những dấu tích lịch sử làm minh chứng cho một thời kỳ chiến tranh bi hùng trong hai cuộc kháng chiến của quân và dân Đông Hà.
Những hình ảnh PV Tạp chí Người Hà Nội ghi nhận tại di tích Lô cốt và nhà ga Đông Hà.
