Hội thảo quốc tế hướng tới xây dựng hồ sơ trình UNESCO ghi danh Lê Quý Đôn là Danh nhân Văn hóa Thế giới

Hội thảo quy tụ sự tham gia của nhiều nhà nghiên cứu, nhà quản lý văn hóa, Ủy ban quốc gia UNESCO Việt Nam, đại diện dòng họ Lê, nhà khoa học thuộc các viện nghiên cứu, cơ sở đào tạo, một số học giả đến từ Trung Quốc, Nhật Bản, Nga, Pháp, Áo.

Hội thảo khoa học quốc tế "Lê Quý Đôn: Cuộc đời và sự nghiệp" là hoạt động ý nghĩa hướng tới kỷ niệm 300 năm ngày sinh của danh nhân văn hóa Lê Quý Đôn (1726 - 2026), góp phần hoàn thiện hồ sơ trình UNESCO ghi danh ông là Danh nhân Văn hóa Thế giới.

Đại biểu tham dự hội thảo tại Khu tưởng niệm danh nhân văn hóa Lê Quý Đôn ở thôn Đồng Phú, xã Độc Lập, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình

Phát biểu tại hội thảo, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thái Bình Phạm Văn Nghiêm khẳng định, trải qua gần 1.000 năm khoa cử dưới thời phong kiến, Thái Bình có hơn 120 trí thức Nho học thi đỗ đại khoa, với các học vị từ Phó bảng đến Trạng nguyên, trong đó có Tam nguyên Bảng nhãn Lê Quý Đôn - được coi là biểu tượng sáng ngời về tinh thần, trí tuệ Việt Nam. Những công trình của ông có giá trị to lớn về mặt nghiên cứu, đồng thời là biểu hiện của sự kết nối giữa trí thức Việt Nam với các nền văn hóa khác, giúp làm giàu thêm kho tàng văn hóa nhân loại. Việc hoàn thiện hồ sơ ghi danh Lê Quý Đôn là Danh nhân văn hóa thế giới không chỉ là sự tôn vinh những đóng góp của cá nhân ông mà còn khẳng định vị thế của văn hóa Việt Nam, trí tuệ Việt Nam trên trường quốc tế. Đây còn là dịp để Đảng bộ, nhân dân Thái Bình nói riêng, những người quan tâm đến lịch sử Việt Nam nói chung có thêm cơ hội tiếp cận thành tựunghiên cứu khoa họcmới nhất về cuộc đời và sự nghiệp của danh nhân văn hóa, nhà bác học Lê Quý Đôn một cách toàn diện. Từ đó có trách nhiệm trong bảo tồn và phát huy những giá trị di sản mà ông để lại, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước cũng như truyền cảm hứng về tinh thần hiếu học cho thế hệ sau.

PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương - Viện trưởng Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia Việt Nam nhấn mạnh, trong lịch sử 300 năm qua, tài năng, tầm vóc của danh nhân văn hóa Lê Quý Đôn được khẳng định và nhận sự quan tâm của nhiều nhà khoa học, nhà nghiên cứu trong nước, nước ngoài, đồng thời cho thấy sự cần thiết giới thiệu rộng rãi hơn nữa di sản Lê Quý Đôn đến với thế giới.

PGS.TS Nina V.Grigoreva, Đại học HSE, St. Petersburg, Liên bang Nga nhận định, với những cống hiến và qua những trước tác của nhà bác học Lê Quý Đôn cho thấy ông là nhà khai sáng hàng đầu của Việt Nam.

“Lê Quý Đôn là vị quan, nhà trí thức và nhà bác học lớn thời Lê Trung hưng. Ông sống, hoạt động và sáng tác trong những thập niên giữa thế kỷ XVIII mà trong lịch sử thế giới được gọi là thế kỷ Khai sáng. Ông là người đương thời với những nhân vật văn hóa và khoa học vĩ đại như Montesquieu (Pháp), Voltaire (Pháp), Hume (Anh), Lomonosov (Nga), Rousseau (Thụy Sĩ-Pháp), Diderot (Pháp)...”. Bà Nina V.Grigoreva phân tích.

Còn GS.TS Shimizu Masaaki, Đại học Osaka, Nhật Bản trong tham luận của mình lại có sự so sánh rất thú vị giữa nhà bác học Lê Quý Đôn với nhà ngôn ngữ học nổi tiếng của Nhật Bản thế kỷ XVIII, nhà Quốc học tên là Motoori Norinaga (1730-1801). “Bài nghiên cứu này tôi phân tích nội dung phần “Âm tự” của Vân đài loại ngữ để xem xét nhận thức của Lê Quý Đôn đối với Việt ngữ như là một thứ tiếng khác với các phương ngữ tiếng Hán hoặc tiếng Trung Quốc. Sau đó chúng tôi so sánh với phương pháp nghiên cứu của một nhà Quốc học Nhật Bản là Motoori Norinaga quy ra các điểm chung và khác biệt giữa hai học giả cùng thời ở Việt Nam và Nhật Bản. Lê Quý Đôn là người Việt Nam đầu tiên đã coi ngôn ngữ, văn tự là đối tượng để suy nghĩ, nhận thức, ông là người đề xuất phương pháp nghiên cứu tiếng Việt đầu tiên trong lịch sử khoa học Việt Nam”.

Với 88 tham luận thể hiện sự quan tâm của giới học giả trong nước và quốc tế với những ý kiến tâm huyết, khách quan cùng những tư liệu phong phú về cuộc đời và sự nghiệp của danh nhân văn hóa Lê Quý Đôn thêm một lần nữa khẳng định công lao, tài năng và tôn vinh những đóng góp đặc biệt xuất sắc của nhà bác học Lê Quý Đôn đối với nền văn hóa Việt Nam, góp phần làm phong phú thêm nền văn hóa khu vực và quốc tế.

Với việc phân chia thành 4 tiểu ban, các tham luận tại hội thảo đã tiếp tục khẳng định những đóng góp to lớn của danh nhân văn hóa Lê Quý Đôn ở nhiều phương diện: tư tưởng, vǎn hoá, giáo dục và khoa học. Đồng thời khẳng định sự cần thiết của việc bảo vệ và phát huy các giá trị di sản văn hóa gắn với cuộc đời và sự nghiệp của danh nhân Lê Quý Đôn trong bối cảnh hiện nay.

Lê Quý Đôn (1726 - 1784) tên thật là Lê Danh Phương, tự Doãn Hậu, hiệu Quế Đường, sinh ra trong một gia đình nông dân tại làng Diên Hà, huyện Diên Hà, trấn Sơn Nam, nay thuộc xã Độc Lập, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình. Ông là một trong những danh nhân kiệt xuất của lịch sử Việt Nam, từng được vinh danh là nhà bác học lớn nhất Việt Nam thời phong kiến. Ông không chỉ giỏi trong các lĩnh vực triết học, lịch sử, địa lý, thiên văn mà còn là nhà văn, nhà ngoại giao xuất sắc.

Với những đóng góp của ông, ngày 31-3-1986, Bộ Văn hóa (nay là Bộ VH-TT&DL) cấp Bằng công nhận Khu lưu niệm danh nhân văn hóa Lê Quý Đôn tại xã Độc Lập, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình là Khu Di tích lịch sử văn hóa./.

Việt Thương