Mở xưởng Gốm Mường tại Hà Nội
Trong hai ngày 17 và 18/8/2024, tại địa chỉ 85 Nhật Chiêu, quận Tây Hồ, Hà Nội, xưởng Gốm Mường chính thức mở cửa đón công chúng. Trong lần ra mắt xưởng Gốm Mường tại Hà Nội sẽ có hơn 130 tác phẩm gốm Mường được trưng bày. Đây là các tác phẩm gốm độc bản của nhiều nghệ sỹ - tác giả đã tham gia sáng tác từ 10 năm nay tại xưởng gốm Mường Studio.
Năm 2007, Bảo tàng Không gian Văn hóa Mường được chính thức thành lập (tại số 202 đường Tây Tiến, thuộc phường Thái Bình, thành phố Hòa Bình, tỉnh Hòa Bình). Đây là bảo tàng tư nhân đầu tiên có mong muốn bảo tồn, giới thiệu không gian văn hóa dân tộc Mường tại Việt Nam. Với những nỗ lực tôn vinh văn hóa Mường truyền thống nói chung, gắn với những hoạt động tổ chức sáng tạo nghệ thuật đương đại nói riêng hàng năm, địa chỉ này đã được đón nhận Giải thưởng Phan Châu Trinh về Văn hóa – Giáo dục (2013); Giải thưởng quốc tế Jeonju International Awards 2020 (Hàn Quốc)…
Trong các hoạt động tổ chức sáng tác của Bảo tàng, có một mảng rất thú vị, đã ra đời cách đây đúng 10 năm, là việc mở xưởng gốm của Mường Studio (từ tháng 9/2014), dành cho các nghệ sỹ trong và ngoài nước tới sáng tác.
Vào tháng 12/2014, Bảo tàng Không gian Văn hóa Mường đã phối hợp với Module 7 (83 Xuân Diệu, Hà Nội) tổ chức triển lãm gốm mang tên “Mường Ceramic” giới thiệu những thành phẩm gốm đầu tiên được sáng tạo tại Mường Studio được kết hợp trưng bày với những thiết kế nội thất lấy cảm hứng từ tinh thần cô đọng tối giản, đậm chất triết lý Á Đông. Thương hiệu Gốm Mường cũng được chính thức khẳng định từ đó.
Theo họa sĩ, nhà nghiên cứu Vũ Huy Thông, gốm Mường có một sắc thái riêng, mang dấu ấn cá nhân rõ nét của Vũ Đức Hiếu. Đáng nói, gốm của “Hiếu Mường” đã khai thác tốt cảm hứng, tình yêu trong hành trình ngót hai thập kỷ nỗ lực bảo tồn, quảng bá văn hóa Mường của cá nhân ông.
“Thẩm mỹ riêng của gốm Mường nằm ở phom (form) dáng độc đáo, như Vũ Đức Hiếu chia sẻ, chính thế giới đồ vật của người Mường mà ông dày công sưu tầm trong nhiều năm đã dẫn dắt tư duy tạo hình, như một mạch nguồn cảm xúc tự nhiên, vừa có bóng dáng đồ vật, giàu tính biểu hiện phồn thực của cấu trúc sinh học, vừa gợi liên tưởng tới các totem nguyên thủy xa xôi.
Gốm Mường chủ yếu có bề mặt thô ráp, có các gam màu nâu, vàng, chàm, xanh lá, đôi khi được vẽ thêm các họa tiết kỷ hà đặc trưng của mỹ thuật truyền thống người Mường, người vùng cao, gần với thẩm mỹ các sắc dân cổ vùng Đông Nam Á và Mỹ Latinh. Có được các hòa sắc đó là quá trình dài nghiên cứu, thể nghiệm các công thức men pha trộn men gio (men hữu cơ) cổ truyền và một số chất vô cơ phổ biến trong kỹ thuật tạo men gốm hiện đại. Xương gốm, nhờ sử dụng đất tổ mối, đôi khi kết hợp đất Samot cho phép Vũ Đức Hiếu nung ở nhiệt cao những hình khối phức tạp của ngôn ngữ điêu khắc và tạo ra bề mặt gốm giàu cảm xúc tự nhiên”, nhà nghiên cứu Vũ Huy Thông nhận định.
Có thể nói với gốm Mường, nghệ sĩ Vũ Đức Hiếu trước hết đã tạo được nhiều tác phẩm điêu khắc riêng, độc đáo, sau đó là nỗ lực tôn vinh văn hóa truyền thống nói chung, văn hóa Mường nói riêng.
Năm 2017, Mường Studio tổ chức workshop: “Hội tụ Gốm Mường” quy tụ hơn 30 nghệ sỹ, nhà điêu khắc, họa sỹ từ khắp các miền đất nước đến trực tiếp sáng tác, thể hiện với chất liệu gốm. Những tác phẩm ra đời trong trại sáng tác mang đến những hiệu quả thẩm mỹ đặc biệt và đầy bất ngờ. Gốm vượt qua khuôn mẫu của những bình lọ thông thường mà được ghi nhận trở thành chất liệu riêng biệt, độc lập tạo nên những tác phẩm điêu khắc với những biểu đạt mà không phải chất liệu nào cũng có được sắc thái ấy.
Sau workshop “Gốm Mường” 2017, hằng năm, Mường Studio và Lò gốm Mường tiếp tục thu hút không chỉ nhiều khán giả tham quan, mà còn luôn thu hút đông đảo lần lượt nhiều nghệ sỹ nổi tiếng trong nước và quốc tế, đến trực tiếp sáng tác trên gốm Mường.
Một niềm tự hào của các sản phẩm mang tên “Gốm Mường” là, ngoài những tác phẩm độc bản có ký tên của tác giả thì hơn 90 % các nguyên liệu để chế tác và nung gốm, như đất tổ mối, đất sét (tạo cốt gốm); chất pha chế men gio (tro), phụ liệu đặc sắc... hầu hết khai thác tại chỗ và xung quanh khu vực của Bảo tàng Không gian Văn hóa Mường tại Hòa Bình.
Trong lần ra mắt xưởng Gốm Mường tại Hà Nội sẽ có hơn 130 tác phẩm gốm Mường được trưng bày. Đây là các tác phẩm gốm độc bản của nhiều nghệ sỹ - tác giả đã tham gia sáng tác từ 10 năm nay, được chọn lựa để ra mắt khán giả trong và ngoài nước ở Thủ đô… Đến với xưởng gốm Mường, công chúng không chỉ có dịp thưởng thức gốm Mường, mà còn là dịp để quý vị giao hảo, trò chuyện trực tiếp với các tác giả, ngay khi đứng bên cạnh “tác phẩm sống” của họ./.