Khơi dậy vẻ đẹp thanh lịch, văn minh qua tác phẩm văn học nghệ thuật

Tọa đàm nhằm tăng cường vai trò định hướng sáng tác cho các hội chuyên ngành; động viên văn nghệ sĩ tích cực tham gia sáng tác các tác phẩm văn học, nghệ thuật có giá trị về tư tưởng và nghệ thuật, góp phần nâng cao trình độ thẩm mỹ, cảm thụ văn hóa của nhân dân, hình thành nhân cách chuẩn mực, lan tỏa giá trị văn minh, thanh lịch của người Hà Nội trong thời kỳ mới.

Phát biểu đề dẫn tọa đàm, NSND Trần Quốc Chiêm - Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam, Chủ tịch Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Hà Nội nhấn mạnh: “Trong suốt chiều dài lịch sử ngàn năm văn hiến của đất Thăng Long, người Hà Nội đã kết tinh bản lĩnh, trí tuệ, sức sáng tạo, phẩm chất thanh lịch, tinh tế. Tuy nhiên, so với yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp xây dựng Thủ đô “Văn hiến - Văn minh - Hiện đại”, việc xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh chưa đáp ứng được yêu cầu, chưa đi vào thực chất, bền vững, còn bộc lộ nhiều tồn tại, hạn chế.

Cũng bởi thế, hơn lúc nào hết vai trò, trách nhiệm của văn học, nghệ thuật trong việc xây dựng đạo đức, nhân cách con người nói chung và xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh nói riêng là hết sức quan trọng, đòi hỏi người nghệ sĩ không chỉ chuyên chở trong tác phẩm của mình những chuẩn mực đạo đức xã hội mà còn làm sáng tỏ, sáng tạo, cổ vũ con người tự nguyện vươn lên những giá trị đạo đức.

Theo NSND Trần Quốc Chiêm, thực tế này này đòi hỏi người nghệ sĩ phải thực sự am hiểu những giá trị, những khả năng, sự vận động của đạo đức ở chiều sâu tâm hồn con người để nắm bắt, phản ánh và dự báo, cảnh báo; bám sát và am hiểu những trăn trở với đời sống xã hội để phản ánh, biểu hiện những vấn đề đạo đức, nhân cách con người...

Thực tế cho thấy, cùng với văn học, các tác phẩm nghệ thuật như sân khấu, điện ảnh, truyền hình, âm nhạc, mỹ thuật, múa... đã có nhiều tìm tòi sáng tạo, góp thêm tiếng nói cổ vũ công chúng hướng tới những giá trị đạo đức mới, góp phần tích cực vào việc xây dựng nhân cách người Hà Nội, hướng tới giá trị Chân - Thiện - Mỹ. Tuy nhiên, vẫn còn không ít các tác phẩm mờ nhạt non yếu về chất lượng tư tưởng và nghệ thuật.

Tại hội thảo các ý kiến, tham luận tập trung nêu bật vai trò, trách nhiệm của các văn nghệ sĩ Thủ đô trong việc khơi dậy vẻ đẹp văn minh thanh lịch của Người Hà Nội; đồng thời đề xuất giải pháp nâng tầm việc gìn giữ lan tỏa giá trị văn minh, thanh lịch trong tác phẩm văn học nghệ thuật nói chung, trong từng lĩnh vực nói riêng.

Theo nhà thơ Nguyễn Thị Mai (Hội Nhà văn Hà Nội), các văn nghệ sĩ chúng ta đang sống và sáng tác trên mảnh đất Thủ đô - Hà Nội, đang hít thở khí trời Hà Nội, đang sinh hoạt hằng ngày trên đất Hà Nội và được hưởng thụ truyền thống văn hóa, ở trong cái nôi ngàn năm văn hiến của Hà Nội… vậy nên không cớ gì văn nghệ sĩ sáng tác không hướng đến con người Hà Nội, không cớ gì Hà Nội hôm nay đang xây dựng con người thanh lịch văn minh mà văn nghệ sĩ sáng tạo tác phẩm lại đứng ngoài Hà Nội.

Đại tá Nguyễn Văn Thu (Hội Điện ảnh Hà Nội) cho rằng, để có thêm những sáng tác văn học nghệ thuật về đề tài: "Xây dựng người Hà Nội thanh lịch văn minh trong thời kỳ mới”, người nghệ sĩ cần có tài năng, vốn sống, sức khỏe và đặc biệt là cái tâm của người nghệ sĩ.

“Việc giữ gìn nếp sống, cốt cách của người Hà Nội trong dòng chảy đời sống hiện đại trong sáng tác tác phẩm văn học nghệ thuật đó là sứ mệnh, là sự thôi thúc từ bên trong của người nghệ sĩ. Những tác phẩm văn học nghệ thuật, nhất là những tác phẩm hay, hấp dẫn, có giá trị khi ra đời sẽ tác động trực tiếp hoặc gián tiếp tới tâm tư, tình cảm và hành động của con người. Nét đẹp thanh lịch văn minh sẽ được lan tỏa, được nhân lên; cái xấu ảnh hưởng tiêu cực đến sự tồn tại phát triển của thanh lịch văn minh Hà Nội, sẽ bị phê phán, lên án đấu tranh, triệt tiêu trong đời sống tinh thần người Hà Nội”, Đại tá Nguyễn Văn Thu nhấn mạnh.

Từ góc nhìn của nhiếp ảnh, nhà báo, NSNA Phạm Tiến Dũng (Hội Nhiếp ảnh Hà Nội) cho rằng các nghệ sĩ nhiếp ảnh, những người cầm máy cũng cần phải am hiểu lịch sử, văn hóa của Thủ đô, hiểu những nét đặc trưng trong tính cách, sinh hoạt, lối sống... những gì tạo nên nét văn minh thanh lịch của người Hà Nội để tìm ra đề tài, nhân vật tạo nên những tác phẩm nhiếp ảnh chạm đến trái tim người xem.

Nhiều ý kiến, tham luận cùng chung quan điểm: Tác phẩm văn học nghệ thuật cần hướng tới giá trị Chân Thiện Mỹ; mỗi văn nghệ sĩ có con mắt nhìn tích cực, trong sáng về Hà Nội và con người Hà Nội; xây dựng những hình tượng nhân vật có lối sống thanh lịch, văn minh có nhân cách sống tốt đẹp để bạn đọc yêu thích, noi gương. Bên cạnh đó, Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Hà Nội cần tăng cường các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tác phẩm văn học nghệ thuật, khích lệ các tác giả, nhất là tác giả trẻ có thêm nhiều sáng tác lan tỏa giá trị văn minh, thanh lịch của người Hà Nội trong thời kỳ mới. Về phía các hội chuyên ngành, cần chú ý quan tâm những sáng tác viết về Hà Nội và người Hà Nội.

Về phía thành phố, cần có chính sách hỗ trợ cho các tác giả viết về đạo đức xã hội, tôn vinh xứng đáng các sản phẩm có giá trị giáo dục, bồi dưỡng đạo đức, nhân cách con người Thủ đô; tổ chức tốt việc quảng bá các tác phẩm có giá trị cao về tư tưởng và nghệ thuật trong lĩnh vực này.

“Hy vọng rằng, qua cuộc tọa đàm này các cấp các ngành của Thành phố sẽ có nhiều giải pháp tích cực góp phần xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh theo đó xây dựng và thực hiện hệ giá trị con người Hà Nội thanh lịch, văn minh đáp ứng với yêu cầu trong giai đoạn mới”, NSND Trần Quốc Chiêm bày tỏ./.

Thụy Phương