Thực hư chuyện lạ ở Huế: Trai, gái hai làng không dám lấy nhau
Cách nhau bởi con sông Bồ nhưng hàng trăm năm nay trai gái hai làng ở Thừa Thiên Huế ít khi lấy nhau chỉ vì câu nói “Bất thú Phú Lễ thê” được truyền từ đời này sang đời khác.
Trai gái hai làng không lấy nhau
Làng Phú Ốc (phường Tứ Hạ, thị xã Hương Trà) và Phú Lễ (xã Quảng Phú, huyện Quảng Điền) của tỉnh Thừa Thiên - Huế có cùng lịch sử hình thành hơn 400 năm nay, hàng ngày người dân hai làng vẫn qua lại giao lưu với nhau về tất cả mọi thứ nhưng tuyệt nhiên duy nhất có một điều là chuyện lấy nhau làm vợ làm chồng thì không thể. Trước những thông tin chưa rõ thực hư PV chúng tôi đã đến hai ngôi làng này để tìm hiểu và thấy, hai làng Phú Ốc và Phú Lễ chỉ cách nhau con sông Bồ, hai làng giao lưu với nhau phải qua cầu Tứ Phú với khoảng cách chừng 2km.
Chuyện tưởng không có trong thế giới hiện đại ngày nay nhưng điều này vẫn tồn tại như một luật bất thành văn mà người dân hai làng đều rõ và được thể hiện qua những câu ca mà tổ tiên làng Phú Ốc để lại “Bất thú Phú Lễ thê/Bất giao hữu Cổ Bi/Bất thực kê Cổ Tháp/Bất ẩm thủy Cao Ban”, trong đó câu “Bất thú Phú Lễ thê” được dịch nghĩa là con trai con gái làng Phú Ốc không được lấy con gái con trai làng Phú Lễ.
Tại làng Phú Ốc, PV Tạp chí Người Hà Nội đã gặp được một cụ bà (xin giấu tên) 80 tuổi (trú ở làng Phú Ốc) đang bán nước trên đường sông Bồ (phường Tứ Hạ) khẳng định có chuyện truyền tai nhau là trai gái hai làng Phú Ốc, Phú Lễ không dám lấy nhau nhưng đó là trước kia, ngày nay thì vẫn có trai gái hai làng lấy nhau nhưng là số ít. Điều đáng nói là các gia đình này cũng không được êm ấm như những gia đình khác(?). “Tôi nghe các cụ cao niên trước đây kể lại là hai vị khai canh ra làng Phú Ốc và Phú Lễ là hai anh em ruột, có cùng nguồn gốc và lấy nhau là loạn luân nên trai gái trong 2 làng không thể lấy nhau” – Cụ bà 80 tuổi nói.
Cũng theo lời kể của người dân, người dân làng Phú Lễ cũng không cho con cháu mình lấy con cháu làng Phú Ốc với lý do “tôi nghe kể là hai làng cùng nằm ven một khúc sông Bồ nên cùng con nước, tức làng ngang nhau mà về ở sống với nhau sẽ khó êm ấm” – ông Trần Minh Quang (67 tuổi, trú ở làng Phú Lễ) cho biết.
Liên quan đến trai gái hai làng không được lấy nhau, các cụ cao niên trong hai làng cũng hay kể với con cháu rằng, ngày xưa có một cô gái làng Phú Lễ yêu chàng trai Phú Ốc nhưng bị gia đình ngăn cấm nên hai người bất chấp lấy nhau và bỏ đi sống nơi khác. Tuy nhiên, đôi trai gái lấy nhau được một thời gian thì đường ai nấy đi và người con trai trở về quê cũ sống đơn độc một mình cho đến già. Còn cô gái thì biệt tăm không còn ai biết thông tin gì.
Nhà nghiên cứu văn hóa Huế nói gì?
Tuy nhiên, thế hệ trẻ hiện nay sau khi được nghe kể về việc này nhưng cũng cho đó là lời truyền miệng từ đời xưa và không có căn cứ. “Bây giờ vẫn có lấy nhau đó ạ, nếu sau này em có người yêu ở làng Phú Lễ phù hợp vẫn cưới thôi bởi hạnh phúc do mình quyết!” – anh Nguyễn Thanh Tùng (22 tuổi, trú làng Phú Ốc) cho biết.
Điều đặc biệt mà người dân thông tin cho PV chúng tôi biết đó là vào các ngày lễ lớn như thu tế hay lễ đầu năm... hai làng đều làm lễ cúng cùng ngày. Tuy nhiên, làng Phú Ốc thường cúng trước làng Phú Lễ và nếu làng này không cúng thì làng kia cũng không cúng vái. Thực hư câu chuyện ai lấy nhau cũng đổ vỡ hoặc gặp điều không may mắn nên chẳng ai dám lấy nhau truyền miệng lại từ ngày xưa “Bất thú Phú Lễ thê” nhưng đến nay vẫn còn giá trị bởi hơn 400 năm nay chỉ mới có vài đôi trai gái trong làng Phú Ốc và làng Phú Lễ lấy nhau.
Theo nhà nghiên cứu văn hóa Huế Trần Đại Vinh, trai gái hai làng Phú Ốc và Phú Lễ không lấy nhau là câu chuyện dân gian bởi hai làng không có hương ước nào ghi chép, không có bằng chứng trên gia phả nói là hai người khai canh là 2 anh em. Nhưng tâm lý dân gian lưu truyền như vậy và lưu truyền thì người dân ở đó coi trọng hoặc là tin đồn mà tin đồn sẽ ảnh hưởng đến một số người nhất định.
Nói về những người khai canh, ông Trần Đại Vinh khẳng định, "hai làng này không thể cùng một nguồn gốc bởi Phú Lễ trước đây gọi là làng Bái Đáp và Phú Ốc gọi là Khúc Ốc nhưng hai đình làng có vị trí đối xứng nhau cho nên có thể là một giai đoạn nào đó là kết nghĩa hương lý (quản lý làng ngày xưa kết nghĩa) rồi có thể có ước hẹn và có mối quan hệ tương thân (lân lý), có sự tôn trọng chọn ngày để tế tự".
Giải thích về tế tự, ông Trần Đại Vinh cho rằng, thông thường người Huế hay chọn ngày tốt để thu tế (tức lễ cúng đình làng) mà hai làng trùng nhau nhưng trong làng không thể thu tế cùng giờ là phép lịch sự. Ngoài ra, có thể nể nhau về quan chức do trước đây hai làng có 2 vị làm quan trong triều Nguyễn, hai làng cách nhau một con sông Bồ nhưng không phải 2 anh em nhưng cũng là hàng xóm nên thu tế tế nhị./.