Văn hóa – Di sản

Khám phá ngã ba Tuần - nơi an giấc nghìn thu của 2 vua, 9 chúa nhà Nguyễn

Hà Oai • 29/03/2024 16:12

Khu vực ngã ba Bằng Lãng (xã Hương Thọ, TP Huế) là hợp nguồn tạo thành sông Hương với vị thế đất đặc biệt nên được các vua chúa nhà Nguyễn chọn làm nơi an nghỉ cuối đời.

Cách Kinh thành Huế khoảng 12km về phía Tây, xã Hương Thọ (TP Huế) nằm ở bờ Bắc thượng nguồn sông Hương kéo dài từ thôn Cư Chánh đến thôn Định Môn. Khu vực này hội lưu của hai dòng Hữu Trạch và Tả Trạch hợp thành sông Hương gọi là ngã ba Bằng Lãng hay người dân còn có cách gọi khác là ngã ba Tuần.

Hội lưu của hai dòng Hữu Trạch và Tả Trạch hợp thành sông Hương gọi là ngã ba Bằng Lãng (Tuần).

Cùng với vị thế đất đặc biệt là ngã ba Bằng Lãng của dòng sông Hương nên vua Minh Mạng (1791 – 1841) đã chọn địa điểm thôn La Khê và vua Gia Long (1762 – 1820) chọn thôn Định Môn (xã Hương Thọ, TP Huế) làm nơi xây dựng lăng và an nghỉ cuối đời. Lăng vua Gia Long hay còn gọi là Thiên Thọ Lăng được xây dựng từ năm 1814 đến năm 1820 mới hoàn thành và lăng vua Minh Mạng còn gọi là Hiếu Lăng được xây dựng từ năm 1840 đến năm 1843 hoàn thành.

Xã Hương Thọ (TP Huế) ở vị thế đặc biệt nên không chỉ có 2 vị vua chọn nơi an giấc nghìn thu mà 9 chúa nhà Nguyễn cũng chọn khu vực ngã ba Bằng Lãng làm nơi an nghỉ là chúa Nguyễn Hoàng (1600 – 1613), Nguyễn Phúc Khoát (1738 – 1765), Nguyễn Phúc Thuần (1765 – 1777) nằm ở thôn La Khê, lăng xoay về hướng chính Bắc và hướng Tây Bắc. Chúa Nguyễn Phúc Nguyên (1613 – 1635), Nguyễn Phúc Tần (1648 – 1687) ở thôn Hải Cát, lăng xoay về hướng Nam và Đông Bắc. Chúa Nguyễn Phúc Lan (1635 – 1648) nằm thôn Liên Bằng, lăng xoay về hướng Bắc. Chúa Nguyễn Phúc Chu (1691 – 1725), Nguyễn Phúc Thái (1650-1691) nằm ở thôn Kim Ngọc, lăng xoay về hướng Đông Nam và Bắc, chúa Nguyễn Phúc Chú (1725 – 1738) nằm ở thôn Định Môn và xoay mặt về hướng chính Bắc.

Lăng Trường Cơ, tức lăng chúa Nguyễn Hoàng và nằm bên tả ngạn dòng Tả Trạch (trị ví từ năm 1558 – 1613).

Lăng Trường Diễn, tức lăng chúa Nguyễn Phúc Nguyên và cách bờ sông Hương khoảng 350m (trị vì từ năm 1613 – 1635).

lang-truong-dien(1).jpg — Lăng Trường Diên, tức lăng chúa Nguyễn Phúc Lan (1601-1648) nằm bên tả ngạn gần dòng Hữu Trạch và cách bờ sông gần 2km (trị vì từ năm 1635 – 1648).

Lăng Trường Hưng, tức lăng chúa Nguyễn Phúc Tần (1620-1687) hay còn gọi là lăng Chín Chậu, cách bờ sông Hương khoảng 800m (trị vì từ năm 1648 – 1687).

Lăng Trường Mậu, tức lăng chúa Nguyễn Phúc Thái và cách bờ sông Tả Trạch chừng 1,5 km trên một quả đồi cao, trước mặt lăng có hồ rộng (trị vì từ năm 1687 – 1691).

Lăng Trường Thanh, tức lăng chúa Nguyễn Phúc Chu thuộc tả ngạn dòng Tả Trạch và trước mặt lăng có đồng ruộng (trị vì từ năm 1691 – 1725).

Lăng Trường Phong, tức lăng chúa Nguyễn Phúc Chú - Thụ (1697-1738) nằm bên cạnh khe Trường Phong và cách bờ sông Hương gần 2km (trị vì từ năm 1725 – 1738).

Lăng Trường Thái, tức lăng chúa Nguyễn Phúc Khoát (1714-1765) trước mặt lăng là đồng ruộng (trị vì từ năm 1738 – 1765).

Lăng Trường Thiệu, tức lăng chúa Nguyễn Phúc Thuần (1754-1777) cách bờ sông khoảng 400m (trị vì từ năm 1765 – 1777).

Điều đặc biệt, các lăng của chúa Nguyễn được xây dựng về cơ bản tương tự như nhau về quy mô và cấu trúc. Các lăng đều nằm ở phía tây, tây nam Kinh thành Huế và dọc bờ sông Hương. Mỗi lăng đều có 2 lớp tường thành hình chữ nhật bao bọc vòng ngoài xây bằng đá bazan nhưng phần mũ thành xây bằng gạch vồ, vòng trong xây hoàn toàn bằng gạch.

Phần mộ của các chúa Nguyễn đều xây thấp phẳng với 2 tầng và theo lối giật cấp. Trước mộ có hương án, sau cổng có bình phong trang trí long mã và rồng. Sau lưng mộ cũng có bình phong trang trí rồng cùng kiểu và ghép nổi mành sành sứ hoặc đắp nổi vôi vữa.

Hiện nay, để thu hút du khách cũng như người dân đến 9 lăng của chúa nhà Nguyễn ở khu vực ngã ba Bằng Lãng, tỉnh Thừa Thiên Huế đã được đầu tư xây dựng đường bê tông từ lăng ra đến các đường chính để tạo thuận lợi cho du khách khám phá tham quan hay dâng hương, tìm hiểu lịch sử cũng như giáo dục di sản. Bên cạnh đó, việc đầu tư của tỉnh Thừa Thiên Huế cũng nhằm thu hút khách tham quan tại các lăng chúa Nguyễn./.

Hà Oai