Bàn về hình tượng Rồng trong mỹ học phương Đông

Từ xa xưa, rồng là một biểu tượng văn hóa, là sản phẩm tinh thần hình thành trong quá trình con người nhận thức về thế giới tự nhiên – xã hội. Ở phương Đông, trong lịch sử phát triển của các dân tộc, hình tượng rồng được gắn với các ý nghĩa phù hợp với tính chất thời đại như: biểu tượng của nguồn gốc dân tộc, vương quyền, sức mạnh siêu nhiên, sự may mắn, thịnh vượng.

Tọa đàm “Hình tượng Rồng trong mỹ học phương Đông” được tổ chức nhằm làm rõ hơn các hình tượng rồng và ảnh hưởng của rồng trong đời sống văn hóa Việt. Đồng thời giới thiệu hình tượng con rồng Việt các câu chuyện, qua các mảng trang trí kiến trúc tôn giáo tín ngưỡng, họa tiết hoa văn, đồ dùng sinh hoạt…

Tọa đàm có sự tham gia của các diễn giả: TS. Trần Hậu Yên Thế (Giảng viên Trường Khoa học liên ngành và Nghệ thuật, Đại học Quốc gia Hà Nội), TS. Ngô Viết Hoàn (Giảng viên Bộ môn Lí luận văn học, Khoa Văn học, Trường Đại học Khoa học học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội) và PGS. TS Lê Thời Tân (Giảng viên cao cấp Khoa Khoa học Xã hội và Nhân văn, Trường Đại học Thủ đô Hà Nội).

Về sự khác biệt giữa tư duy thẩm mỹ của mỹ học Đông - Tây, TS. Ngô Viết Hoàn cho biết, trong khi người phương Đông nhấn mạnh “sự hài hòa” và tập trung vào sự tổng thể và toàn vẹn của mọi thứ, chủ thể thẩm mỹ nên từ bỏ sự ràng buộc của lý trí một cách thích hợp để hiểu triết lý về sự hội nhập hoàn toàn thì người phương Tây nhấn mạnh vào “lý tính tư biện”, tập trung vào bộ phận và cá nhân, tập trung vào một thứ hoặc một mặt của sự vật, từ đó tiến hành nghiên cứu một cách cặn kẽ và chuyên nghiệp.

TS. Trần Hậu Yên Thế cũng chia sẻ về hình tượng rồng trong trong bối cảnh công nghiệp sáng tạo đang phát triển mạnh mẽ, tại Việt Nam và Nhật Bản có những chiều hướng phát triển khác nhau. Nếu như trong truyền thống, người Nhật ít có những linh vật ngộ nghĩnh, đáng yêu thì trong công nghiệp sáng tạo hôm nay, họ lại tạo ra rất nhiều những linh vật “dễ mến”, trong đó có hình tượng rồng. Còn tại Việt Nam, trong tâm thức của người Việt, rồng là cội nguồn của dân tộc với truyền thuyết “con Rồng, cháu Tiên”. Trong tư duy nông nghiệp, rồng là thần mưa giúp cho mùa màng bội thu. Rồng là một biểu tượng vô cùng thiêng liêng. Chίnh vì vậy, hình tượng rồng được sử dụng nhiều trong kiến trúc cung đình, đình chùa…

Kết thúc tọa đàm, Phó Giám đốc Bảo tàng Hà Nội Đặng Minh Vệ cho hay, bên cạnh các tọa đàm được tổ chức trong khuôn khổ trưng bày chuyên đề “Năm Thìn kể chuyện Rồng”, Bảo tàng còn tổ chức các hoạt động giáo dục trải nghiệm liên quan đến chuyên đề để khách tham quan, đặc biệt là các bạn học sinh sinh viên được tiếp cận “sâu sắc” hơn về nội dung của chuyên đề, góp phần nâng cao nhận thức và hiểu biết về giá trị văn hóa, lịch sử của dân tộc, giúp mọi người hiểu rõ hơn về ý nghĩa của biểu tượng rồng trong văn hóa Việt Nam./.

Tô Ngọc Oanh