Nhịp sống Hà Nội

Hội cờ người có một không hai của xứ Đoài ngày xuân

Trung Kiên • 21:01 21/02/2024

Đông đảo du khách thập phương đến Lễ hội làng Giang Xá (thị trấn Trạm Trôi, huyện Hoài Đức, TP. Hà Nội) ngày 21/2 (12 tháng Giêng năm Giáp Thìn) đã được xem màn đọ sức cờ người độc đáo, hấp dẫn và có một không hai của vùng đất xứ Đoài.

*Đội cờ người tại Lễ hội Giang Xá - Xuân Giáp Thìn 2024 từ đình ra khu vực hội thi*.

Lễ hội Giang Xá - Xuân Giáp Thìn 2024 diễn ra tại cụm di tích Đình – Đền Giang Xá từ ngày 12 đến 14 tháng Giêng. Ngoài phần tế lễ truyền thống đậm nét văn hóa nhằm tri ân công đức Lý Nam Đế - vị vua đã thành lập nước Vạn Xuân, Lễ hội Giang Xá - Xuân Giáp Thìn 2024 còn có phần hội với nhiều trò chơi dân gian, đặc biệt cuộc thi cờ người.

*Khu vực diễn ra hội cờ người dân gian làng Giang Xá - Xuân Giáp Thìn.*

*Tướng bà trong hội cờ người làng Giang Xá.*

Đối diện Tướng bà là Tướng ông. Các vai Tướng kể cả tướng nam và tướng nữ phải là những người có dung mạo trội nhất, nét mặt phải sắc sảo, dáng người cũng phải cân đối, có phong độ.

Trong ngày khai hội làng Giang Xá - Xuân Giáp Thìn 2024, nhân dân và du khách thập phương đã không thể rời mắt với màn thi đấu cờ người có một không hai của hai vị cao niên của địa phương. Hội cờ người này đã được người dân làng Giang Xá thuộc xứ Đoài gìn giữ, trao truyền hàng trăm năm nay.

co-14(1).jpg — Cờ người làng Giang Xá hấp dẫn và khác với nhiều nơi khác bởi toàn bộ quân cờ là các nam thanh, nữ tú (trai chưa vợ, gái chưa chồng), đang ở độ tuổi trăng tròn, hoặc mười tám, đôi mươi, gia đình phải còn đủ cả ông bà, cha mẹ và không “vướng bụi” trong thời gian tham gia đóng vai như Tướng, Sĩ, Tượng, Mã, Pháo, Tốt... Tất cả việc chọn lựa phải được giữ bí mật hoàn toàn trong suốt quá trình tập, cho đến mùng 5 tháng Giêng, cụ Tổng cờ mới cho công bố chính thức người nào vào vai nào, ghế nào. Toàn bộ công việc luyện tập chỉ kết thúc trước khi lễ hội diễn ra vài ngày./.

Từ xưa đến nay, Tổng cờ và Cai cờ ở Giang Xá đều do các bà đảm nhận. Tổng cờ là người bao quát chung toàn bộ quá trình từ lựa chọn quân cờ, luyện tập cho đến khi ra dàn quân trên sân. Cụ Tổng cờ phải là người đã có tuổi (từ 70 trở lên), hiểu biết, có phong thái, dáng vẻ ưa nhìn, gia đình cũng phải thuộc loại khá giả, có của ăn của để.

Giúp việc cho cụ Tổng cờ là hai bà Cai cờ, có độ tuổi từ 40 đến 50, cũng phải đáp ứng các tiêu chuẩn chung như các chức việc khác của làng. Các bà Cai cờ sẽ trực tiếp lựa chọn và huấn luyện quân cờ.

*Đội cờ gồm 32 quân, chia làm hai bên, một bên nam và một bên nữ.*

Để chọn đủ 32 quân cờ, các bà Cai cờ phải đi từng nhà có con trai, con gái đáp ứng đủ tiêu chuẩn và có lời với gia đình cho các cháu ra đình để dân làng chọn tuyển.

Số quân cờ có 32 quân nhưng phải chọn thêm một số người dự bị. Cũng giống như hàng đô, quân cờ cũng phải tập sao cho mọi hành động, khi đứng khi ngồi, khi ra khi vào, khi tiến khi thoái, khi sắp hàng khi vào lễ, đều có phép tắc, có thứ tự, chỉ nghe tiếng trống của bà Cai cờ làm hiệu mà thực hiện.

*Trận cờ người mở màn làng Giang Xá xuân Giáp Thìn giữa hai cụ cao niên.*

Sự độc đáo của cờ người làng Giang Xá còn thể hiện ở việc không kẻ ô bàn cờ như nhiều nơi khác. Vì thế, các cờ thủ phải rất thận trọng, quan sát kỹ từng nước cờ của đối phương nếu không muốn thua cuộc.

*Phía cờ người bên nam di chuyển nước Mã.*

*Đội bên nữ thực hiện nước đi quân Tốt.*

*Chăm chút quan sát đối phương di chuyển từng nước cờ.*

*Phía bên kia cũng không rời mắt khỏi từng nước đi của "đối thủ".*

*Nghiên cứu nước cờ để thế trận không bị thất thế.*

*Trao đổi kỹ càng trước khi di quân cờ.*

*Hội cờ người làng Giang Xá - Xuân Giáp Thìn 2024 thu hút đông đảo nhân dân, du khách thập phương theo dõi.*

Theo Ban tổ chức Lễ hội Giang Xá - Xuân Giáp Thìn 2024, hội cờ người được lưu truyền, tổ chức liên tục trong gần một thế kỷ đã qua. Hội cờ người đem đến cho người dân và du khách thập phương những trải nghiệm thú vị, đồng thời lưu giữ nét văn hóa truyền thống, trò chơi dân gian có một không hai ở xứ Đoài nói riêng, Thủ đô Hà Nội nói chung./.

Trung Kiên