Nghệ sĩ trẻ trong nghệ thuật biểu diễn sân khấu hôm nay
Sáng ngày 18/12, tại Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Hà Nội, Hội Sân khấu Hà Nội đã tổ chức tọa đàm “Nghệ sĩ trẻ trong nghệ thuật biểu diễn sân khấu hôm nay”. Bên cạnh việc khẳng định vai trò của nghệ sĩ trẻ trong biểu diễn trên sân khấu, đánh giá về thực trạng đội ngũ nhân lực trẻ trong ngành, các ý kiến tham luận tại tọa đàm cũng đã đề cập tới nhiều giải pháp nhằm phát huy vai trò của nghệ sĩ trẻ trong biểu diễn sân khấu.
Nói đến nghệ thuật sân khấu không thể không nhắc đến các nghệ sĩ. Nghệ sĩ là thành tố đầu tiên quan trọng bậc nhất của nghệ thuật sân khấu. Nghệ sĩ tài năng trẻ là hoa thơm, quả ngọt của nghệ thuật sân khấu và cây đại thụ sân khấu không thể thiếu hoa thơm, quả ngọt ấy.
Tuy nhiên, khi nhìn vào chất lượng đội ngũ nhân lực trẻ hiện nay, NSND Trần Quốc Chiêm - Chủ tịch Hội Liên hiệp VHNT Hà Nội không khỏi bùi ngùi: “Sân khấu đang phải đối mặt với bài toán khủng hoảng diễn viên trẻ, nhất là diễn viên tài năng đủ sức để gìn giữ “ngón nghề cha ông”. Có rất nhiều trường hợp như: diễn viên kịch hát dân tộc đã không còn biết cách để đọc bản cổ nhạc Hò - Xự - Xang… mà chỉ biết đọc theo hệ thống nhạc Đồ Rê Mi; đa số diễn viên trẻ không thuộc hết hệ thống các làn điệu chèo cổ...
Theo NSND Trần Quốc Chiêm, lớp trẻ bây giờ không thể hát được như các thế hệ trước vì nhiều lý do như: vừa ngại khó, vừa có phần không thực sự coi trọng lối hát cổ, kinh điển và mẫu mực, cách hát phải dùng đến cụm từ “tận thổ can tràng”. Cũng bởi thế nên tự thân họ đã làm mất mát đi cái tinh túy của nghề.
PGS. TS Trần Trí Trắc nhận định, bước vào cơ chế thị trường, nghệ sĩ trẻ tài năng của nghệ thuật sân khấu ngày một ít và yếu đi. Ông minh chứng: Gần đây nhất, tại Cuộc thi Tài năng trẻ diễn viên chèo toàn quốc năm 2023 có 73 diễn viên thuộc 14 đơn vị với 63 trích đoạn tham gia mà kết quả chỉ có 17 nghệ sĩ đạt giải Nhất, trong đó Kịch có 7 giải, Múa rối có 2 giải, Cải lương có 7 giải… Số trẻ tài năng đó, so với toàn bộ lực lượng nghệ sĩ của cả nước còn quá ít.
Nhiều ý kiến tham luận tại tọa đàm cũng đã đề cập tới các giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn về lực lượng nghệ sĩ trẻ cho sân khấu hiện nay. Theo đó, Nhà nước cần có chính sách đãi ngộ thích hợp đối với nghệ sĩ trẻ biểu diễn trong lĩnh vực nghệ thuật truyền thống để thu hút tài năng và giúp họ có thể sống được bằng nghề; cải thiện, nâng cao chất lượng đào tạo, giảng dạy trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật. Các nhà hát cũng cần chủ động thay đổi cách thức quản lý, huy động nguồn kinh phí xã hội hóa, xây dựng những kịch bản, nhân vật phù hợp với nghệ sĩ trẻ được thể hiện “cái riêng”, “cái mới”… để vừa tăng cường nguồn thu cũng như sự gắn bó của diễn viên trẻ với đơn vị.
Theo nhà báo, TS. Cao Ngọc sân khấu muốn tồn tại và phát triển, vai trò của các nghệ sĩ trẻ là rất quan trọng. Nghệ nhân xưa truyền tụng câu nhắc nhở “thầy già, con hát trẻ”, tức là, sân khấu biểu diễn phải là nơi dành cho người trẻ mới cuốn hút và hấp dẫn người xem.
“Nghệ sĩ trẻ mang trong mình một sứ mệnh lịch sử đó là, gìn giữ, bảo tồn và phát triển nền sân khấu nước nhà. Đối với các nghệ sĩ trẻ thì cơ hội được làm là vô cùng quan trọng. Các em dù có năng khiếu đến đâu mà không được tạo điều kiện thì tài năng ấy dần dần cũng bị thui chột. Điều này phụ thuộc khá nhiều vào cách nhìn cũng như quan điểm của những nhà cầm quyền. Cần phải có lòng tin và tạo nhiều cơ hội hơn cho hơn cho nghệ sĩ trẻ. “Tiên trách kỷ, hậu trách nhân” để có được lòng tin của các nhà cầm quyền thì nghệ sĩ trẻ cũng phải biết trau dồi nghề nghiệp, luôn có tinh thần học hỏi, trạng bị đầy đủ hành trong cho mình, chờ cơ hội để tỏa sáng”, tác giả Phạm Ngọc Dương khẳng định./.