Bảo tồn, phát huy giá trị di sản nghệ thuật của nhạc sĩ Văn Cao

Hội thảo đã ghi nhận nhiều ý kiến tham luận của các đại biểu, nhà nghiên cứu, văn nghệ sĩ, đại diện gia đình nhạc sĩ Văn Cao, phân tích di sản tinh hoa về âm nhạc, thơ ca và hội họa của Văn Cao để lại cho đời, góp phần tạo nên diện mạo văn hóa và nghệ thuật mới cho nước nhà.

Phát biểu khai mạc, Nhà báo Trần Văn Mạnh cho biết, lễ kỷ niệm 100 năm ngày sinh Danh nhân Văn hóa Văn Cao (15/11/1923 – 15/11/2023) và Hội thảo về thân thế sự nghiệp của Văn Cao là chương trình tôn vinh cố nhạc sĩ, họa sĩ, nhà thơ Văn Cao; vinh danh và đánh giá những cống hiến của Văn Cao qua nhiều bài tham luận, nhiều bài tập hợp tư liệu quý báu.

Nhạc sĩ Văn Cao – Người đi để lại thương nhớ ngân xa cùng Đàn chim Việt bay mãi trên bầu trời tự do, hòa bình và bác ái – Nhà thơ Văn Cao đã để lại cả mùa Lá xanh của Xuân, cùng hoa cúc vàng của Thu như các hợp âm lãng mạn nhất, hào hùng nhất mà cả đời ông đã tích lũy được. Họa sĩ Văn Cao đã để lại một số tác phẩm sơn dầu ở một số bảo tàng, để lại một cá tính minh họa sách báo, sân khấu, điện ảnh mà hậu thế có thể gọi là “Nghệ thuật đa năng” với nhiều bài viết của các họa sĩ đã đánh giá ông là cây bút khởi sắc cho nền minh họa siêu thực Văn Cao.

Nhạc sĩ, nhà thơ Nguyễn Thụy Kha nhận định, Văn Cao là một bậc tài danh của nền văn nghệ Việt Nam hiện đại. Tài danh của Văn Cao đặc biệt nhất là việc ông tự tỏa mình vào 3 loại hình nghệ thuật là âm nhạc, thi ca và hội họa. Đặc biệt hơn là trong 3 loại hình đó, ở loại hình nào cũng thấy bóng dáng của 2 loại hình kia.

“Trong thơ thì thấy ấn tượng của âm nhạc và hội họa. Trong hội họa thì thấy dạt dào chất nhạc và chất thơ, độc đáo rõ nét là ở trong các bức tranh lập thể. Còn trong nhạc thì cũng thấy thật trào dâng chất thơ trong ca từ, chất hội họa trong đường nét giai điệu”, nhạc sĩ Nguyễn Thụy Kha nhấn mạnh.

Nói về cha mình, họa sĩ, nhà thơ Văn Thao chia sẻ: “Cha chúng tôi vốn là người bình dị, yêu thương vợ cùng con cháu hết lòng, quý mến bạn bè và ân nhân hết mức, chia sẻ cho đồng nghiệp, các ca sĩ đã đến và thực hiện ca khúc của ông hết nghĩa chân tình và nhân ái. Chúng tôi bảo nhau cố gắng noi gương cha để làm việc, để cống hiến phần nhỏ bé về nghệ thuật”.

Bên cạnh tôn vinh những cống hiến, đóng góp với văn học, nghệ thuật nước nhà của Văn Cao, đi sâu phân tích tài năng sáng tạo của nhạc sĩ, nhiều đại biểu, văn nghệ sĩ cũng chia sẻ những kỷ niệm với nghệ sĩ bậc thầy này.

Nghệ sĩ, Tiến sĩ mỹ học Thế Hùng cho biết, ông được nhạc sĩ Văn Cao quý như con. “Bác thường động viên tôi hãy nuôi dưỡng đam mê. Văn Cao là tấm gương tôi noi theo, thắp đuốc cho tôi đi vào con đường nghệ thuật và vì thế, bác cháu tôi có nhiều kỷ niệm sâu sắc”, Tiến sĩ Thế Hùng nói.

Nhà lý luận phê bình Nguyễn Thị Minh Châu - Phó chủ tịch Hội nhạc sĩ Việt Nam nhận định, danh nhân Văn Cao là một con người đa tài, một nhạc sĩ đã để lại dấu son trong lịch sử nhạc lý Việt Nam cũng như lịch sử đất nước. Với sức sáng tạo vô bờ, với tư tưởng tiên phong, thơ Văn Cao rất giàu hình ảnh, tiết tấu, âm điệu, còn âm nhạc rất giàu chất văn thơ và cả tính hội họa. Văn Cao chính là người đã vẽ tranh bằng âm thanh ở trong những ca khúc của ông, không chỉ vẽ tranh phong cảnh thiên nhiên lãng mạn, cảnh sinh hoạt lao động đời thường, bức tranh phong cảnh của ông gắn liền với tâm trạng của lòng người.

TS.Nguyễn Ngọc Thạch - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Ứng dụng Tiềm năng Con người nhận xét, nhiều người thường nhắc đến Văn Cao như một nghệ sĩ đa tài, thích "lãng du" qua những lĩnh vực nghệ thuật khác nhau. Dù không gắn bó quá lâu nhưng rất sâu với các địa hạt cùng với những "miền" mà ông đã qua đều để lại dấu ấn sáng tạo mang tính khai phá cho những người sau. Ông là người đầu tiên trong lịch sử âm nhạc, nghệ thuật Việt nam tự vẽ tranh minh họa cho những bài hát của mình như: Buồn tàn thu (1939), Thiên thai (1941), Suối mơ, Trương Chi v.v…

Đại diện địa phương quê hương nhạc sĩ Văn Cao, Phó Bí thư Đảng ủy xã Liên Minh (huyện Vụ Bản, Nam Định) ông Nguyễn Văn Chiến cho biết, sinh thời, nhạc sĩ Văn Cao nhiều lần về thăm quê cha, đất tổ, được anh em họ hàng, bà con lối xóm đón tiếp trong niềm hân hoan, tự hào. Để ghi nhớ công ơn ông và bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa mà ông để lại, Đảng bộ xã Liên Minh nhiệm kỳ 2020-2025 đã ban hành Nghị quyết quy hoạch xây dựng khu tưởng niệm Văn Cao diện tích 1,2ha, đã được các cấp có thẩm quyền phê duyệt và đang triển khai công tác giải phóng mặt bằng, vận động nguồn xã hội hóa kinh phí xây dựng.

Theo ông Nguyễn Văn Chiến, khu tưởng niệm này cần được hướng tới trở thành công viên văn hóa nghệ thuật Văn Cao, gìn giữ và tôn vinh các tác phẩm âm nhạc, hội họa, thi ca của nhạc sĩ này.

Các đại biểu cũng đóng góp ý tưởng kiến trúc công viên văn hóa nghệ thuật Văn Cao tại xã Liên Minh (Vụ Bản, Nam Định) và Công viên văn hóa danh nhân nghệ thuật Hải Phòng - nơi sinh của nhạc sĩ Văn Cao...

Nhân dịp này, Ban tổ chức hưởng ứng kêu gọi của UBND tỉnh Nam Định, UBND huyện Vụ Bản và xã Liên Minh thực hiện tư vấn, quy hoạch, thiết kế công trình khu tưởng niệm Văn Cao tại Nam Định quê hương ông và kêu gọi công đức cho công trình./.

T. Trang