Phát huy giá trị văn hóa dân gian trong phim hoạt hình
Sáng ngày 8/11, Hội Văn nghệ dân gian Hà Nội đã tổ chức tọa đàm “Phát huy truyền thống văn hóa dân gian trong nghệ thuật phim hoạt hình” với sự tham gia của đông đảo các hội viên.
Tham gia tọa đàm với vai trò là diễn giả, đạo diễn, họa sĩ, NSND Hà Bắc đã giới thiệu những nội dung bao quát xoay quanh các vấn đề về: vai trò của văn hóa dân gian, các biểu hiện của yếu tố dân gian trong phim hoạt hình, những khó khăn thách thức cũng như giải pháp phát huy yếu tố dân gian trong phim hoạt hình.
NSND Hà Bắc khẳng định: Trải qua hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước, các thế hệ người Việt Nam đã xây dựng, bồi đắp, hun đúc nên các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp. Các giá trị đó đã làm nên cốt cách và bản sắc văn hóa; là nền móng, sức mạnh nội sinh để dân tộc Việt Nam vượt qua mọi khó khăn, thử thách, xây dựng đất nước độc lập, tự do, ngày càng giàu đẹp, văn minh, hiện đại.
Theo đạo diễn, NSND Hà Bắc, văn hóa dân gian phản ánh chiều sâu nguồn cội, là gốc rễ nuôi dưỡng tâm hồn, cốt cách… Trong các sáng tạo văn học nghệ thuật, đặc biệt là trong phim hoạt hình việc khai thác yếu tố dân gian cũng đã được nhiều tác giả chú trọng.
Phim hoạt hình là nghệ thuật tổng hợp bao gồm cả yếu tố văn học, âm nhạc, mỹ thuật, diễn xuất, tạo hình, nhịp điệu... Với mục tiêu là cải tiến, nâng cao chất lượng phim hoạt hình, các nhà làm phim luôn nỗ lực tìm tòi và phát huy yếu tố truyền thống để kịp thời đáp ứng nhu cầu thưởng thức ngày một cao của quần chúng.
Trong vài chục năm gần đây phim hoạt hình đã khai thác từ nguồn văn học dân gian nhiều sự tích và truyền thuyết cổ để tạo ra nhiều phim có chất lượng và đã có nhiều giải thưởng trong nước và quốc tế. Có thể kể tới các bộ phim “Chuyện Ông Gióng”, “Sự tích cái nhà sàn”, “Chuyện trăm trứng”, “Sự tích con muỗi”, “Người anh hùng áo vải”, “Chiến thắng Bạch Đằng”, “Phạm Ngũ Lão”, “Đinh Tiên Hoàng đế”, “Đại Hành Hoàng đế”, “Người thầy của muôn đời”, “Phật hoàng Trần Nhân Tông”…
Tại buổi tọa đàm NSND Hà Bắc đã giới thiệu một số phim hoạt hình mang đậm yếu tố dân gian từ đề tài, tạo hình, diễn xuất, âm nhạc…; đồng thời chỉ rõ những khó khăn thách thức trong việc phát huy yếu tố dân gian trong phim hoạt hình.
“Hoạt hình có thế mạnh là khi làm phim lịch sử thì chúng ta có thể tái hiện lại những trường cảnh hoành tráng mà phim điện ảnh hay truyền hình không có khả năng làm, do yêu cầu kinh phí. Hoạt hình có thể phục dựng được không gian, thời gian, nhân vật. Ví như phim điện ảnh, ta khó chọn được một diễn viên lên được khí chất của nhân vật, nhưng hoạt hình thì lại dễ làm điều đó”, NSND Hà Bắc cho hay.
Theo NSND Hà Bắc, ngoài đòi hỏi về quan điểm của phim lịch sử, phim hoạt hình đề tài lịch sử còn cần phải có đủ chất của hoạt hình, tạo được sự hấp dẫn và mức độ hư cấu hợp lý, làm sao trung thành với lịch sử nhưng lại phải phù hợp với thẩm mỹ của các em, các em cảm thụ, chấp nhận được.
Bên cạnh đó, đạo diễn cũng đề cập sâu tới yếu tố diễn xuất trong phim hoạt hình. Từ những phân tích về hành động ước lệ - phương tiện nghệ thuật của sân khấu truyền thống, đạo diễn Hà Bắc khẳng định: “Những động tác chủ đạo bao giờ cũng là cái hồn trong hệ thống động tác diễn xuất mang tính mô hình - ngôn ngữ biểu đạt nghệ thuật của người diễn viên. Chính những động tác, đường nét, ca khúc, làn điệu, màu sắc, trang phục... đã tạo nên mô hình nhân vật với nét tính cách đặc trưng. Đây hoàn toàn là tiêu chí để họa sĩ diễn xuất phim hoạt hình có thể học tập để có những bộ phim chất lượng”.
Cùng với phần trình bày tham luận của NSND Hà Bắc, tại tọa đàm, nhiều văn nghệ sĩ cũng đã có những trao đổi sôi nổi xoay quanh các chủ đề mà diễn giả đã trình bày như: Phát huy nội dung của các truyện cổ dân gian; nghệ thuật sử dụng yếu tố dân gian trong tác phẩm góp phần tạo nên những thành công cho tác phẩm điện ảnh nói riêng, văn học nghệ thuật nói chung; làm thế nào để chuyển tải văn hóa dân gian cho thế hệ sau; trí tuệ nhân tạo liệu có khiến cho văn hóa dân gian bị nhạt nhòa?...
“Trí tuệ nhân tạo ảnh hưởng đến nhiều đến đời sống, nhưng không thể thay thế được yếu tố văn hóa dân gian. Văn hóa dân gian có những đặc thù riêng, mang đậm tâm thức, tâm hồn Việt mà tri thức số không thể chạm tới. Đây cũng là nhiệm vụ, thách thức đặt ra với những người làm công tác nghiên cứu văn nghệ dân gian. Chúng ta cần tìm tòi, khai thác và chuyển tải những nét đặc sắc, phong phú ấy vào tác phẩm để những giá trị văn hóa dân gian luôn được gìn giữ, phát huy”, NSND Hà Bắc bày tỏ./.