Xôi khúc - Món ăn đường phố đậm chất Hà Thành

Bánh khúc là loại bánh có nguồn gốc từ vùng đồng bằng Bắc Bộ, thường có nhiều ở miền Bắc, bảo sao mà vào Sài Gòn khó tìm thấy. Người ta sử dụng lá cây rau khúc, mà phải là loại khúc nếp để lá thơm ngon hơn trộn với bột gạo nếp, dùng đậu xanh và mỡ lợn làm nhân. Bánh khúc được hấp chín cùng với gạo nếp, khi lấy ra sẽ có cả một lớp xôi nếp dẻo thơm bao bọc bên ngoài.

Mùa rau khúc ngon nhất là vào khoảng tháng 2, tháng 3 âm lịch. Đây cũng là thời điểm mà bánh khúc ăn ngon nhất, thơm và đậm mùi vị rau khúc nhất.

Có hai loại rau khúc là rau khúc nếp và rau khúc tẻ. Muốn làm bánh ngon, người làm bánh nên chọn rau khúc nếp tươi non, hái từ buổi sớm, có hương thơm. Rau khúc sau khi làm sạch, luộc chín, xay nhuyễn vắt lấy nước cốt và trộn với bột gạo nếp để làm vỏ bánh. Gạo nếp và đậu xanh được vo, đãi sạch tạp chất, ngâm 4-6 tiếng, vớt ra để ráo nước. Nhân bánh được làm từ đậu xanh, đồ chín, giã thật mịn, nặn viên tròn cùng thịt lợn. Thịt lợn là loại thịt ba chỉ không nạc hay mỡ quá, thái miếng nhỏ được tẩm ướp gia vị như: muối, nước mắm, hạt tiêu.

Dàn mỏng lớp vỏ bao kín nhân bánh, xếp từng lượt bánh vào nồi hấp như đồ xôi, mỗi lớp bánh lại rắc một lượt gạo nếp ngon đã ngâm kỹ làm áo để cho bánh không bị dính vào nhau. Còn 1 kiểu khác là gói bánh khúc trong lá chuối để hấp nhưng cách dùng xôi thông dụng và được nhiều người yêu thích hơn.

Thời gian từ khi nước sôi đến lúc bánh chín chừng 45 phút, trước đây thường đốt một que hương để cháy hết là được.

Cũng giống như bánh chưng, bánh dày, giò chả, bánh khúc giữ nét quê hương truyền thống, để ta biết – để nhớ – bánh khúc, vị bánh mà đi đâu cũng sẽ cảm thấy lưu luyến và muốn trở về để được thưởng thức.

Ngày trước, người ta thường đội thúng đi bán, rồi rao miệng. Sau này, khá khẩm hơn thì có chiếc xe đạp gắn theo cái loa, vừa đi vừa rao "Bánh khúc đây, xôi lạc bánh khúc đây!". Tiếng loa rè rè, âm thanh vang vọng vào không gian, lúc xa lúc gần văng vẳng, bởi vậy mà có rất nhiều người nghe nhầm thành "Tôi là bánh khúc đây!".

Không có nhiều sự khác biệt so với hương ngày xưa, xôi khúc ngày nay vẫn được nấu từ các nguyên liệu cơ bản như gạo nếp, lá khúc, đỗ xanh và thịt ba chỉ. Đi cùng với đó, xôi khúc Hà Nội sẽ được gói trong từng tờ lá chuối xanh mướt, tạo nên mùi hương đặc biệt.

Giá thành của xôi khúc cũng không quá đắt và được bày bán ở nhiều nơi tại Hà Nội, thuận tiện cho người mua lẫn người bán. Người Hà Nội cũng xem xôi khúc là một món không thể thiếu trong buổi sáng hoặc làm quá chiều ưa thích. Hình ảnh này tạo nên một đẹp rất riêng của con người Thủ đô.

Tuy nhiên, vẫn còn có nhiều người thắc mắc rằng, xôi khúc và bánh khúc có phải là một hay không? Theo người Hà Nội, hai tên gọi này đều là một, tùy vào từng vùng miền nó sẽ có một tên gọi riêng. Ở miền Bắc, mọi người thường gọi là bánh khúc và xôi khúc, còn ở miền Nam người ta chỉ có một tên gọi duy nhất là xôi khúc.

Một số địa chỉ bán xôi khúc ngon ở Hà Nội:

Bánh khúc Quân
Địa chỉ: 35 Cầu Gỗ, quận Hoàn Kiếm; 102C6 Lương Định Của, quận Đống Đa; ngõ 46B Phạm Ngọc Thạch, quận Đống Đa Giờ mở cửa: 06h00 - 20h30 Giá tham khảo: 19.000 - 34.000 VNĐ/chiếc.

Bánh khúc Hải Ngân
Địa chỉ: 30 Ngõ 193/22 Bồ Đề, quận Long Biên; 28 Thành Công, quận Ba Đình; 06 Chùa Bộc, Trung Liệt, quận Đống Đa
Giờ mở cửa: 05:45 - 02:15
Giá tham khảo: 19.000 - 46.000 VNĐ/chiếc.

Xôi khúc cô Lan Hà Nội
Địa chỉ: 69B Nguyễn Công Trứ, quận Hai Bà Trưng; 29 Nguyễn Thái Học, quận Ba Đình; 20 Lê Duẩn, quận Đống Đa; 225 Thụy Khuê, quận Tây Hồ
Giờ mở cửa: 06h00 - 21h00
Giá tham khảo: 13.000 VNĐ/chiếc.

Bánh khúc Hải Ngân

Địa chỉ: Số 30 Ngõ 193/22 Bồ Đề, Long Biên, Hà Nội;
Số 28 Thành Công, Ba Đình, Hà Nội;
Số 06 Chùa Bộc, Trung Liệt, Đống Đa, Hà Nội
Giờ mở cửa: 05:45–02:15
Giá tham khảo: 19.000 – 46.000 VNĐ/chiếc.

Bánh khúc cô Mai

Địa chỉ: 42 Hàng Bồ, Hàng Bồ, Hoàn Kiếm, Hà Nội
Giờ mở cửa: 06:00 – 09:15 | 18:45 – 22:00
Giá tham khảo: 15.000 VNĐ/chiếc.

Bánh khúc Hằng Nga

Địa chỉ: 2B20 Nghĩa Tân, Nghĩa Tân, Cầu Giấy, Hà Nội
Giờ mở cửa: Sáng từ 6h – chiều từ 15h
Giá tham khảo: 13.000 – 15.000 VNĐ/chiếc.

KT