Chùm thơ của Wislawa Szymborska
Năm 2023 là năm kỉ niệm 100 năm ngày sinh nữ nhà thơ Wislawa Szymborska (1923 - 2023) - tác giả đã được giải thưởng Nobel Văn học năm 1996. Nhân dịp này Nhà nước Ba Lan đã quyết định chọn Năm 2023 là năm Wislawa Szymborska, để ghi nhớ công lao to lớn của bà đối với nền văn học giàu truyền thống của Ba Lan. Người Hà Nội xin trân trọng giới thiệu chùm thơ ba bài của bà qua dịch thuật của nhà văn, dịch giả Lê Bá Thự.
Không có gì hai lần
Không có gì xẩy ra hai lần
Sẽ chẳng bao giờ là như vậy
Mới hay đó là nguyên nhân
Khi sinh ra ta không thuần thục
Ta không lão luyện lúc từ trần.
Cho dù là những học trò tột cùng dốt đặc
dưới mái trường thế gian,
chúng ta chẳng thể nào tái lập
dù một mùa đông hay hè.
Không có ngày nào lặp lại,
Không có hai đêm như nhau,
Không có hai nụ hôn giống hệt,
Không có hai ánh mắt nhìn
Lại y như một.
Hôm qua bên em
có người nhắc tên anh
em như được một bông hồng
bay qua cửa sổ mở vào phòng.
Hôm nay chúng mình bên nhau,
Em quay mặt vào tường.
Bông hồng ư? Bông hồng ra sao?
Đó là bông hoa? Hay là cục đá?
Hỡi thời gian tệ hại
Sao mi gây lo ngại
Chẳng đâu vào đâu?
Mi đang hiện hữu - rồi mi trôi qua.
Mi sẽ trôi qua - thế là tuyệt đẹp.
Miệng cười, tay ôm nhau
Chúng ta cố tìm hòa thuận
Cho dù chúng ta khác biệt
Như hai giọt nước trong lành.
Bản đồ
Bài thơ cuối cùng của Wislawa Szymborska
Tấm bản đồ
trải phẳng trên mặt bàn
Không dịch chuyển
không suy suyển.
Bên trên bản đồ -
hơi thở con người của tôi
không tạo ra những cơn lốc xoáy,
không xóa nhòa những sắc màu tươi rói
của tấm bản đồ.
Ngay cả biển cũng xanh hoài màu xanh dễ chịu
bên những bờ nứt toang.
Ở đây cái gì cũng nhỏ xíu, tới được, rất gần.
Tôi có thể gí đầu móng tay vào núi lửa,
và chẳng cần đi găng dày gì cả,
vẫn xoa tay trên trên hai cực địa cầu,
một cái nhìn của tôi
thâu tóm từng sa mạc
cùng con sông liền kề.
Vài cây nhỏ cỏn con,
là ký hiệu rừng nguyên sinh ở đó
đi trong rừng cây như thế
làm sao cos chuyện lạc đường.
Phía tây, phía đông,
bên trên, bên dưới đường xích đạo –
im lìm như anh túc đã gieo(*)
trong mỗi hạt màu đen
con người đang sinh sống.
Mồ tập thể, những trận hủy diệt bất ngờ
không có chỗ trên bản đồ này.
Biên giới các quốc gia nửa mờ nửa tỏ,
dường như các đường biên này đang do dự
có nên trường tồn hay không.
Tôi thích bản đồ này, vì bản đồ nói dối.
Vì sự thật trêu gan bị bản đồ cấm cửa.
Vì vừa hảo tâm vừa vui tính,
bản đồ trải lên mặt bàn cho tôi một thế giới,
chẳng phải thế giới này./.
(*)Tục ngữ Ba Lan - yên lặng như tờ, không một tiếng động, tiếng sột soạt nào. Sử dụng câu tục ngữ có nói đến hạt anh túc này, tác giả còn có một ẩn ý: Trên bản đồ, những chấm đen nằm rải rác, nom như hạt anh túc đã gieo, chính là ký hiệu các thành phố, thị xã, thị trấn… nơi con người sống đông đúc - ND.