Nhà D67 - một di tích cách mạng tiêu biểu của thời đại Hồ Chí Minh - trong di tích Thành cổ Hà Nội (quận Ba Đình)

Trong khu vực Thành cổ Hà Nội, các di tích cách mạng có ý nghĩa quan trọng trong việc giáo dục truyền thống cho nhân dân và thế hệ trẻ, đặc biệt là di tích cách mạng nhà D67, nơi diễn ra những cuộc họp quan trọng của Bộ Chính trị và Quân uỷ Trung ương trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước.

Nhà D67 được thiết kế, xây dựng năm 1967 nên được gọi là nhà D67. Đó là toà nhà một tầng, mái bằng có kích thước 40,02 x 20,85, chiều cao đỉnh mái 7,89m nằm dưới lùm cây, nằm cách nhà Con Rồng 30m ở phía sau. Kết cấu móng, tường, mái bằng bê tông cốt thép nguyên khối mác 400. Tường ngoài dày 0,60m, tường ngăn dày 0,28m. Mái có 3 lớp: trần dày 0,15m, ở giữa đệm cát dày 0,7 - 0,15m, lớp trên dày 0,35m. Chính giữa là phòng họp của Bộ Chính trị và Quân uỷ Trung ương (rộng 76m²), bên cạnh là phòng nghỉ giải lao (rộng 37m²). Căn phòng nhỏ phía đông là nơi làm việc của Đại tướng Võ Nguyên Giáp (rộng 35m²), căn phòng nhỏ phía tây là nơi làm việc của Đại tướng Văn Tiến Dũng (35m²). Từ nhà D67 có 2 cầu thang nối thẳng xuống hầm D67 (còn gọi là hầm Quân ủy Trung ương).

Di tích nhà D67 gắn với hoạt động của Bộ Chính trị, Quân uỷ Trung ương, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Tổng Tham mưu trưởng quân đội nhân dân Việt Nam. Đây là một thành tố cơ bản của Tổng hành dinh trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Nơi đây từ tháng 9/1968 đến 30/4/1975, Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Việt Nam, Quân uỷ Trung ương và Bộ Tổng Tư lệnh quân đội nhân dân đã tập trung trí tuệ, đề ra các chủ trương, chính sách, chiến lược đúng đắn, sáng tạo đưa nhân dân ta đi tới thắng lợi cuối cùng của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.

Tháng 1/1971, Bộ Chính trị và Quân uỷ Trung ương họp quyết định mở chiến dịch đường 9 Nam Lào.

Ngày 30/1/1974, Bộ Chính trị họp mở rộng bàn kế hoạch nắm bắt thời cơ, thúc đẩy phong trào cách mạng miền Nam.

Ngày 30/9/1974, Bộ Chính trị và Quân uỷ Trung ương họp, quyết định phương án hoàn thành sự nghiệp giải phóng miền Nam trong 2 năm 1975 - 1976. Cũng trong hội nghị này, Bộ Chính trị thông qua dự thảo của Bộ Tổng tham mưu chọn Tây Nguyên làm hướng chủ yếu trong cuộc tiến công lớn và rộng khắp năm 1975.

Ngày 18/12/1974, hội nghị Bộ Chính trị có cuộc họp mở rộng tại Sở chỉ huy - nhà D67 để bàn kế hoạch và hạ quyết tâm giải phóng miền Nam thống nhất đất nước. Cuộc họp bế mạc ngày 8/1/1975 và đưa ra Nghị quyết: “Chúng ta đang đứng trước thời cơ chiến lược lớn, chưa bao giờ chúng ta có điều kiện đầy đủ về quân sự và chính trị như hiện nay, có thời cơ chiến lược to lớn như hiện nay để hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở miền Nam, tiến tới hoà bình thống nhất Tổ quốc”. Bộ chính trị hạ quyết tâm: “Động viên nỗ lực lớn nhất của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân cả hai miền trong thời gian 1975 - 1976, đẩy mạnh đấu tranh quân sự và đấu tranh chính trị, kết hợp với đấu tranh ngoại giao, làm thay đổi nhanh chóng và toàn diện so sánh lực lượng trên chiến trường miền Nam theo hướng có lợi cho ta, tiến hành rất khẩn trương và hoàn thành công tác chuẩn bị mọi mặt, tạo điều kiện chín muồi, tiến hành tổng công kích, tổng khởi nghĩa, tiêu diệt và làm tan rã nguỵ quân, đánh đổ nguỵ quyền từ Trung ương đến địa phương, giành chính quyền về tay nhân dân, giải phóng miền Nam”. Về sự kiện này Đại tướng Võ Nguyên Giáp viết: “Ngôi nhà mái bằng ẩn kín dưới những tán lá cây dày đặc với những căn hầm làm việc kiên cố, nơi đã từng diễn ra nhiều cuộc họp cơ mật của Bộ Chính trị và Quân uỷ Trung ương, hôm nay lại chứng kiến một sự kiện lịch sử có ý nghĩa quyết định. Lần cuối cùng, ý chí và trí tuệ của Đảng được tập trung cao độ, lập kế bày mưu quyết tâm giành toàn thắng” (Tổng hành dinh trong mùa xuân toàn thắng).

Ngay sau khi hội nghị Bộ Chính trị mở rộng bế mạc, ngày 9/1/1975, Quân uỷ Trung ương tổ chức họp triển khai Nghị quyết Bộ Chính trị. Cuộc họp này khẳng định mục tiêu tiến công là Tây Nguyên, cụ thể là Buôn Ma Thuột.

Ngày 24/3/1975, Bộ Chính trị và Quân uỷ Trung ương họp, khẳng định: “Cuộc tổng tiến công chiến lược của ta đã bắt đầu với chiến dịch Tây Nguyên. Thời cơ chiến lược đã đến, ta có điều kiện hoàn thành sớm quyết tâm giải phóng miền Nam”. Trên cơ sở nhận định đó, Bộ Chính trị chủ trương: Tập trung nhanh nhất lực lượng binh khí, kỹ thuật và vật chất để giải phóng Sài Gòn trước mùa mưa.

Sáng 31/3/1975, Bộ Chính trị Trung ương Đảng họp mở rộng. Đây là cuộc họp lịch sử bàn về đòn chiến lược thứ ba, đòn cuối cùng của cuộc tổng tiến công và nổi dậy. Bộ Chính trị nhận định: “Cách mạng nước ta đang phát triển sôi nổi nhất với nhịp độ một ngày bằng 20 năm. Vì vậy Bộ Chính trị quyết định, nắm vững thời cơ chiến lược với tư tưởng chỉ đạo thần tốc, táo bạo, bất ngờ, chắc chắn, có quyết tâm lớn thực hiện tổng công kích, tổng khởi nghĩa trong thời gian sớm nhất, tốt nhất là trong tháng tư, không thể chậm” (Trích Nghị quyết Bộ Chính trị ngày 1/4/1975). Ngày 7/4/1975, Đại tướng Võ Nguyên Giáp gửi mệnh lệnh đến toàn quân: “Thần tốc, thần tốc hơn nữa, táo bạo, táo bạo hơn nữa, tranh thủ từng giờ từng phút xốc tới mặt trận, giải phóng miền Nam, quyết chiến và quyết thắng”.

Sáng ngày 29/4 và 30/4/1975, tổng hành dinh tràn ngập niềm vui. Bộ Chính trị và Quân uỷ Trung ương tập trung theo dõi sự phát triển của cuộc tổng tiến công và nổi dậy từng giờ từng phút, thảo luận công việc và đón tin chiến thắng.

Từ ngày 2/5/1975 về sau này, Quân uỷ Trung ương còn tổ chức một số hội nghị tại nhà D67 để bàn kế hoạch xây dựng lực lượng và chiến lược bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong thời kỳ mới.

Nhà D67 là di tích cách mạng đặc biệt quan trọng trong Khu di tích Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội. Đến thăm Di tích nhà D67 hôm nay, khách tham quan không khỏi xúc động khi được tận mắt chứng kiến những hình ảnh, hiện vật của Sở chỉ huy năm xưa, nơi làm việc của Bộ thống soái tối cao, trung tâm đầu não của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Mỗi tấm bản đồ, mỗi chiếc ghế ngồi, điện thoại làm việc đều gợi nhớ về một thời oanh liệt, về những năm tháng khó khăn, cam go và những giây phút hào hùng của cả dân tộc trong niềm vui chiến thắng./.

Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 02

Sơn Dương (t/h)