Nhà thờ Lớn - khoảng lặng trong lòng đô thị
Danh thắng & Di tích Hà Nội - Ngày đăng : 10:45, 20/12/2020
Sự giao lưu văn hóa Đông - Tây
Khu đất xây dựng Nhà thờ Lớn ngày nay trước vốn là chùa Báo Thiên, tên đầy đủ là Sùng Khánh Báo Thiên tự. Chùa được dựng năm 1057, dưới triều vua Lý Thánh Tông (1023 - 1072), thuộc thôn Tiên Thị, huyện Thọ Xương (xưa gọi là phường Báo Thiên). Suốt hai triều Lý - Trần (gần 400 năm), chùa Báo Thiên là trung tâm Phật giáo của kinh đô Đại Việt.
Đầu thế kỷ XV, chùa Báo Thiên bị giặc Minh phá hủy nặng nề, nhiều bảo vật quý bị thất lạc, trong số đó có tháp Báo Thiên - một trong “An Nam tứ đại khí” (4 bảo vật của nước Nam). Đến thời Lê, chùa Báo Thiên được phục dựng, trùng tu. Cuối thế kỷ XVIII, một trận hỏa hoạn lớn đã hủy hoại chùa. Các nhà sư chuyển sang nơi khác. Chùa Báo Thiên trở nên hoang phế.
Năm 1882, quân Pháp chiếm thành Hà Nội lần thứ hai. Năm 1883, tổng đốc Nguyễn Hữu Độ giao khu chùa cũ này cho giám mục Puginier để kiến tạo công trình Nhà thờ chính tòa thánh Giuse. Công trình được xây dựng từ năm 1884 và khánh thành đúng dịp Noel năm 1887. Nhà thờ chính tòa thánh Giuse được thiết kế theo phong cách Gothique, chịu ảnh hưởng của công trình Nhà thờ Đức Bà Paris (Pháp), có chiều dài 64,5m, chiều rộng 20,5m và hai tháp chuông cao 31,5m.
Công trình được chia làm 3 phần: Hai bên là hai tháp chuông cao vút, ở giữa là khối thấp hơn, kết thúc bằng đỉnh tường hình tam giác với cây thánh giá tạo điểm nhấn. Phần lớn các cửa ra vào và cửa sổ đều sử dụng hình thức vòm cuốn nhọn Gothique điển hình. Trước nhà thờ có một quảng trường nhỏ với tượng Đức Mẹ làm tăng thêm giá trị cảnh quan.
Bên trong nhà thờ chia làm ba phần: Sảnh đón tiếp phía trên có gác đàn (nơi dành cho ca đoàn), nơi giáo dân hành lễ và cung thánh - nơi cử hành thánh lễ. Cung thánh và các ban thờ được trang trí bằng gỗ chạm trổ hoa văn, sơn son thếp vàng, có tính nghệ thuật dân gian độc đáo.
Về tổng thể, công trình mang phong cách kiến trúc Gothique châu Âu nhưng có sự kết hợp với kiến trúc bản địa, thể hiện ở hệ thống mái ngói đất nung cùng hệ thống trang trí nội thất mang đậm tính truyền thống Việt Nam. Do đó, Nhà thờ Lớn Hà Nội là sản phẩm của sự giao lưu văn hóa Đông - Tây đặc sắc.
Điểm đến hấp dẫn
Nằm ở trung tâm Thủ đô, Nhà thờ Lớn là một điểm nhấn của không gian đô thị và nằm trong quần thể di sản quanh Hồ Gươm. Hằng năm, cứ vào dịp Giáng sinh, Nhà thờ Lớn lại được trang hoàng rực rỡ và trở thành điểm đến, chốn hành hương của đông đảo tín đồ Công giáo cùng giới trẻ Hà thành. Nhiều người không theo đạo nhưng vẫn đến đây vào dịp Noel để tận hưởng không khí ấm áp và nghe những bản thánh ca trong một không gian rất... Hà Nội.
Anh Antoine Bertrand, một kiến trúc sư người Pháp đang làm việc tại Hà Nội chia sẻ: “Tôi rất thích không gian phía trước nhà thờ, với dãy quán cà phê giản dị. Đây là một khoảng lặng tuyệt vời trong lòng đô thị...”. Còn chị Bùi Mai Hương, du khách đến từ thành phố Hồ Chí Minh nhận xét: “Nếu như thành phố Hồ Chí Minh có Nhà thờ Đức Bà thì Hà Nội có Nhà thờ Lớn thú vị không kém. Nhà thờ Đức Bà có vẻ đẹp lộng lẫy còn Nhà thờ Lớn Hà Nội lại mang vẻ giản dị, thâm trầm đặc trưng của Thủ đô”.
Là một điểm tham quan hấp dẫn, Nhà thờ Lớn nằm trong chương trình city tour (tham quan thành phố) của nhiều công ty lữ hành, vận chuyển như chương trình khám phá Hà Nội bằng xe buýt hai tầng của Công ty Cổ phần Ngắm cảnh Việt Nam hay Tổng Công ty Vận tải Hà Nội (Transerco). Anh Trương Thanh Long (phường Láng Hạ, quận Đống Đa) chia sẻ: “Do ảnh hưởng của dịch Covid-19 nên gia đình tôi hủy kế hoạch đi du lịch xa và chuyển sang hướng staycation (du lịch tại chỗ). Gia đình tôi đã có hai ngày khám phá Thủ đô với trải nghiệm ở khách sạn trong khu phố cổ, tham quan bằng xe buýt hai tầng và dừng chân tại Nhà thờ Lớn nhâm nhi cà phê, tìm hiểu kiến trúc bên trong nhà thờ. Nhờ đó, tôi mới thấy hết vẻ đẹp của công trình đặc biệt này”.
Ông Nguyễn Văn Nở, một giáo dân trong khu vực, thành viên Ban trị sự nhà thờ bày tỏ: “Chúng tôi ý thức rằng đây là một di sản quý giá. Nhà thờ không chỉ là nơi hành lễ của giáo xứ, giáo dân mà còn là một điểm tham quan đặc biệt của Thủ đô. Vì vậy, chúng tôi luôn cố gắng giữ gìn kiến trúc, cảnh quan để Nhà thờ Lớn mãi là một công trình đẹp của Hà Nội”.