Nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường với danh xưng “Người lập ngôn cho văn hoá Huế”

Nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường (SN 1937 tại tỉnh Thừa Thiên – Huế - quê gốc ở làng Bích Khê, xã Triệu Long, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị) qua đời lúc 2h30 ngày 24/7, hưởng thọ 87 tuổi. Ông tốt nghiệp ban Việt Hán (Trường Đại học Sư phạm Sài Gòn) và tốt nghiệp cử nhân triết học (Đại học Văn khoa Huế).

Nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường từng là Chi hội phó Chi hội Văn nghệ Giải phóng Trị Thiên – Huế, Tổng thư ký Hội Văn nghệ Bình Trị Thiên từ 1986 và Tổng biên tập Tạp chí Cửa Việt. Những bút ký lộng lẫy của Hoàng Phủ Ngọc Tường và Tạp chí Cửa Việt do ông sáng lập đã có những đóng góp cho văn học nghệ thuật Việt Nam.

Nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường tham gia sáng tác đa dạng với thơ, nhàn đàm, bút ký nhưng độc giả vẫn thường nhớ đến như một tác giả độc đáo của thế loại bút ký. Ông là tác giả của các tập bút ký nổi tiếng như Ngôi sao trên đỉnh Phu Văn Lâu, Rất nhiều ánh lửa, Ngọn núi ảo ảnh, Rượu hồng đào chưa uống đã say, Miền cỏ thơm, Bản di chúc của cỏ lau, Huế di tích và con người, Lời tạ từ gửi từ một dòng sông… Trong đó, Ai đã đặt tên cho dòng sông được xem là tập bút ký nổi tiếng nhất của Hoàng Phủ Ngọc Tường viết tháng 1/1981.

Tại Đêm thơ nhạc tưởng nhớ nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường tối ngày 31/7, nhà văn Hồ Đăng Thanh Ngọc - Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên - Huế cho biết, "những đóng góp cho văn hoá Huế của nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường là rất quan trọng và xứng đáng với danh xưng “Người lập ngôn cho văn hoá Huế”".

Nhà văn Hồ Đăng Thanh Ngọc lấy ví dụ, có rất nhiều tác giả viết về sông Hương nhưng phải đến khi bút ký “Ai đã đặt tên cho dòng sông” ra đời người ta mới có dịp nhận ra vẻ đẹp thiên nhiên của sông Hương một cách trọn vẹn từ nguồn sông ra tới biển với vẻ đẹp của sử thi, của tâm hồn người Huế, của tâm linh… ông là người đầu tiên nói cho mọi người biết sông Hương là “bản trường ca của rừng già", là “cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại”, là “người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở”, “người gái đẹp nằm ngủ mơ màng giữa cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại được người tình mong đợi đến đánh thức”, “điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế”, là "dòng sông của thời gian ngân vang, của sử thi viết giữa màu cỏ lá xanh biếc"....

Ngoài ra, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên - Huế cho biết thêm về đóng góp của nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường cho văn hóa Huế, cụ thể là nhà vườn Huế có từ hàng trăm năm trước nhưng đến khi bút ký “Hoa trái quanh tôi” ra đời người ta mới nhận ra hệ thống văn hoá, hệ thống triết lý của nhà vườn Huế. Ông nhận chân giá trị thiên nhiên Huế trong cuộc sống con người Huế “Hình như khi xây dựng nên đô thị của mình, người Huế không bộc lộ cái ham muốn chế ngự thiên nhiên theo cách người Hy Lạp và người La Mã mà chỉ tìm cách tổ chức thiên nhiên trở thành một kẻ có văn hóa để có thể tham dự một cách hài hòa vào cuộc sống của con người, cả bên ngoài và bên trong…”

Với thi ca, Hoàng Phủ Ngọc Tường là người trả lại cho thơ không gian cội nguồn đó là NỖI BUỒN viết hoa. Ông tuyên ngôn về “quyền được buồn” của nhà thơ và cũng như ông tự nhận là “Người ham chơi” để tôn xưng cho vẻ đẹp hành trạng của thi nhân.

Thơ Hoàng Phủ Ngọc Tường để lại trong tim người đọc vẻ đẹp của nỗi buồn, “buồn đến đứt ruột”, buồn như thiên sứ, buồn như định mệnh. “Có nhiều khi tôi quá buồn/ Tôi ước mong về ngồi dưới cội cây xưa/… Có nhiều khi tôi quá buồn/ Tôi ước mong chung quanh chỗ tôi ngồi/ Mọc lên nhiều cây cỏ/ Cây xấu hổ đau gì mà rủ lá/ Tôi gập mình trong bóng tôi” (Cỏ, chim sẻ và châu chấu) – nhà văn Hồ Đăng Thanh Ngọc chia sẻ về thơ của nhà Văn Hoàng Phủ Ngọc Tường.

Ngày 1/8, đông đảo các văn nghệ sĩ Huế, Quảng Trị, Đà Nẵng và một số nhà văn, nhà thơ đến từ Hà Nội, TP.HCM đã đưa tiễn vợ chồng nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường và nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ về nơi an nghỉ tại Nghĩa trang nhân dân phía bắc TP Huế. Nơi yên nghỉ của nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường và nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ là khu vực gần chân núi Kim Phụng.

Núi Kim Phụng là nơi nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường và nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm từng hoạt động kháng chiến trước đây. Cũng như chia sẻ mới đây của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm khi viết cảm tưởng “Nhớ ngày kháng chiến/ Cùng ngồi trên núi Kim Phụng/ Nhìn về Huế/ Chúng ta nói với nhau/ Mong ngày đất nước thanh bình lại về với Huế... Bây giờ anh chị lại về/ Nghỉ lại trên những dãy đồi ngày xưa/ Ôm mãi giấc mơ thanh bình cho Huế/ Khi lòng mình còn xót xa…”.

Hà Oai