Đình Thụy Ứng (huyện Thường Tín)
Đình Thụy Ứng thuộc địa phận xã Hòa Bình, huyện Thường Tín, Hà Nội.
Đình Thụy Ứng là một công trình kiến trúc cổ mang tên của làng. Khi Bảo Đại lên ngôi vua, để tránh tên huý Vĩnh Thụy, trong vài chục năm làng phải đổi tên thành Tường Ứng. Sau Cách mạng tháng Tám năm 1945 lại gọi là Thụy Ứng.
Theo các văn tự cổ và 24 đạo sắc phong hiện lưu tại di tích thì đình Thụy Ứng thờ tám vị hoàng đế nhà Lý thế kỷ XI - XIII. Đó là các vị vua từ thời Lý Thái Tổ đến đời Lý Huệ Tôn. Lý Chiêu Hoàng là vị vua thứ 9 chưa xưng hoàng đế nên bài vị ở Hậu cung chỉ ghi: “Thành hoàng tôn phong hiệu có hưng viện Lý bát vị Hoàng đế linh vị”. Ngoài ra, đình còn thờ Đỗ Phụ Chính, tên huý là Đỗ An Di, làm phụ chính cho Lý Cao Tông. Đỗ An Di là em ruột hoàng hậu Đỗ thị, cậu ruột của vua Lý Cao Tông.
Tám hoàng đế nhà Lý được lịch sử ghi nhận là những người có công lãnh đạo nhân dân mở ra sự phát triển toàn diện của quốc gia phong kiến độc lập, và lãnh đạo kháng chiến chống Tống xâm lược.
Đình Thụy Ứng là một công trình kiến trúc nghệ thuật tôn giáo có quy mô to lớn và khá lộng lẫy. Đình gồm các hạng mục chính: Nghi môn, toà Phương đình, Đại bái và Hậu cung. Căn cứ vào dòng chữ Hán “Dương Hoà ngũ niên” (1639) khắc trên câu đầu bộ vì Đại bái thì đình ít nhất được xây dựng từ năm 1639, đến thời Nguyễn nhiều lần tu sửa, tôn tạo để có quy mô như hiện nay.
Nhìn từ xa, ngôi đình đã nổi bật với toà Phương đình có kiến trúc chồng diêm 2 tầng 8 mái, có các đầu đao cong vút. Phần cổ diêm đắp nổi các tích Dương dương trường bản, Tam quốc chiến, Lã Bố... Nghệ nhân xưa đã mượn các tích cổ để ca ngợi tinh thần thượng võ, gửi gắm ý đồ và tài năng nghệ thuật. Hạng mục công trình này được tạo dựng năm Bảo Đại thứ tư (1929).
Toà Đại bái đình Thụy Ứng có kích thước khá lớn, dài 21,64m rộng 11,22m và được chia làm 5 gian. Vào năm Tự Đức thứ 28 (1875) được sửa chữa lại, dân làng đã làm liền trong hai năm 1875 - 1876 (có khắc vào câu đầu dòng chữ Hán sự việc này). Kết cấu kiến trúc theo bốn hàng chân cột gỗ và vì nóc kiểu chồng rường, 24 cột gỗ lim. Đại bái có bốn cửa võng sơn son thếp vàng, khảm trai rất công phu. Các bức cốn đều điêu khắc tích “ngư long hý thuỷ”, mặt sau chạm nổi “ngũ lão”, “bát tiên” với bố cục hài hoà, tinh tế.
Đáng lưu ý có những hoạ tiết điêu khắc cua cắp mỏ chim, hai con vật lộn trên mặt nước.
Hàng năm hội làng được tổ chức vào ngày mồng 10 tháng giêng. Hội có rước kiệu, đánh vật, chọi gà..
Đình Thụy Ứng đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật năm 1990./.
Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 02