Góc nhìn di sản về những công trình kiến trúc Pháp tại Hà Nội

Với lịch sử thăng trầm của Hà Nội trong một thế kỷ XX đầy biến động thì những dinh thự, biệt thự Pháp cổ cũng có một lịch sử li kì, hấp dẫn tương tự. Và phía sau nhưng dâu bể lịch sử ấy chính là những câu chuyện, những con người. Có thể nói, những công trình kiến trúc Pháp – Đông Dương ở Thủ đô chính là những di sản quý báu, không chỉ về mặt kiến trúc mà còn là di sản lịch sử văn hóa, đã chứng kiến một thời kỳ đầy biến động, làm nên nét đặc trưng của thành phố ngàn năm.

ThS. Bùi Thị Hệ, Phòng Phát huy giá trị tài liệu lưu trữ, Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I cho hay hiện nay, Trung tâm lưu trữ quốc gia I quản lý, lưu giữ tài liệu của hơn 150 công trình kiến trúc Pháp. Trước nhu cầu nghiên cứu, tìm hiểu của rất nhiều độc giả đặc biệt là các cơ quan chuyên môn, Trung tâm đã rà soát, số hóa các tư liệu về các công trình nghiên cứu này để độc giả có thể tiếp cận tài liệu một cách dễ dàng, nhanh chóng.

Tại tọa đàm, các nhà nghiên cứu, chuyên gia văn hóa đã chia sẻ về vai trò, ý nghĩa của các di sản kiến trúc Pháp - Đông Dương đối với lịch sử Hà Nội; những đặc trưng của kiến trúc Pháp tại Thủ đô, đặc biệt là sự cần thiết trong công tác bảo tồn, tôn tạo các công trình kiến trúc Pháp. 

Theo TS. KTS Lê Phước Anh, Khoa Các khoa học liên ngành, Đại học Quốc gia Hà Nội, những công trình kiến trúc Pháp chính là những di sản quý báu đã chứng kiến một thời kỳ đầy biến động, làm nên nét đặc trưng văn hóa của Thủ đô Hà Nội. Việc nhận diện kiến trúc Pháp giúp cho việc trùng tu, tôn tạo tốt hơn nhất là trong bối cảnh nhiều công trình kiến trúc Pháp ở Thủ đô đang bị xuống cấp, mai một.

Đáng chú ý, tọa đàm còn tập trung giới thiệu về cuốn sách “Kiến trúc Pháp - Đông Dương, những viên ngọc quý tại Hà Nội” của nhà báo Trần Hữu Phúc Tiến. Cuốn sách đã được Nhà xuất bản Mỹ thuật, Omega Plus xuất bản từ năm 2022 và năm nay lại được tiếp tục in nối bản nhân dịp kỷ niệm 50 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam – Pháp.

Nhà nghiên cứu, nhà báo Trần Hữu Phúc Tiến cho hay, được tham gia biên soạn cuốn sách này là một vinh dự lớn của ông. Bởi trước nhất, ông là người Sài Gòn và chỉ bắt đầu làm quen Hà Nội từ năm 1984. Thêm nữa, ông là người ngoại đạo về kiến trúc, chỉ là người lữ hành say mê lịch sử.

“Nếu như Đông Dương từng được coi là chuỗi hạt ngọc trai lấp lánh của nước Pháp hải ngoại thì các kiến trúc do người Pháp và Việt Nam cùng tạo dựng ở Hà Nội chính là hiện thân của vẻ đẹp của những viên ngọc trai quý hiếm ấy – vẫn còn lấp lánh đến hiện tại. Thật may mắn, khá nhiều bản vẽ thiết kế của các kiến trúc Pháp – Đông Dương ở Hà Nội vẫn đang được bảo quản tốt tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia 1. Cuốn sách này tập hợp các bản vẽ ấy cùng các bức ảnh xưa và các lời chú dẫn lịch sử công trình, giúp công chúng có thêm cơ hội thưởng ngoạn các công trình kiến trúc ấy”, nhà nghiên cứu, nhà báo Trần Hữu Phúc Tiến chia sẻ.

Với những tư liệu quý, hình ảnh bản thiết kế các công trình cùng lời thuyết minh bằng 3 ngôn ngữ Việt - Anh – Pháp, cuốn sách hé mở cho độc giả những câu chuyện mà chắc hẳn nhiều người chưa biết tới, đưa người đọc khám phá 37 công trình kiến trúc Pháp Đông Dương quanh Hà Nội - nơi có rất nhiều tầng bậc, lịch sử thuộc địa, lịch sử quan hệ ngoại giao… và các tầng bậc khác của cư dân bản địa kể từ khi người Pháp đặt chân đến Đông Dương từ trước đến nay./.

Thụy Phương