Đình Thanh Quang (huyện Hoài Đức)
Đình Thanh Quang thuộc địa phận xã An Thượng, huyện Hoài Đức, Hà Nội.
Theo truyền thuyết dân gian và các tư liệu Hán văn hiện còn lưu giữ tại di tích thì Thành hoàng làng Thanh Quang có duệ hiệu là Ngũ vị đức đại vương. Theo Dịch học, Ngũ vị tương ứng với ngũ phương; Ngũ vị là sự linh ứng của năm vị thần trấn giữ ngũ phương: Đông thắng thần châu, Tây ngưu hạ châu, Nam thiên bộ châu, Bắc ca lâu châu và Trung cung châu.
Đình kết cấu theo kiểu chữ “đinh” gồm các hạng mục công trình Nghi môn, Đại bái, Hậu cung.
Nghi môn đình Thanh Quang được tiền nhân thiết kế theo kiểu truyền thống gồm chính môn, tả, hữu môn. Chính môn kết cấu hai cột trụ biểu lớn. Trên đỉnh cột trụ đắp tứ phượng cách điệu hoa dành, bên dưới là tứ long cùng quay về bốn hướng, tiếp đến bốn ô lồng đèn vuông trang trí tứ linh. Thân trụ soi gờ kẻ chỉ, đắp nổi các câu đối chữ Hán. Cổng pháo xây mô phỏng kiểu thức chồng diêm, 2 tầng 8 mái. Bao quanh di tích xây tường hoa khép kín.
Đại bái đình Thanh Quang được tiền nhân thiết kế khá đồ sộ, bảo tồn được khá nhiều yếu tố gốc. Nét cổ kính được thể hiện ngay từ bộ mái đình. Bộ mái đình xoè rộng với bốn mái đao cong thanh thoát, nhẹ nhàng. Hai đầu bờ nóc đắp hai con kìm Makara bằng vôi vữa tạo nên sự uyển chuyển cho bộ mái; diềm mái còn được trang trí các dải hoa văn hoa lá nối tiếp nhau.
Bên dưới bộ mái là hệ thống cửa bức bàn. So với hai gian bên thì kích thước cửa gian giữa rộng, cao hơn nhưng ngưỡng cửa thì lại thấp hơn, hai gian bên ngưỡng cửa khá cao phải xây các bậc đi lên. Từ thực tế đó, chúng ta có thể đoán định rằng thuở trước đình có kết cấu sàn đình ở hai gian bên.
Vào bên trong Đại bái, tương ứng với ba gian hai chái là các bộ vì đỡ mái kết cấu trên bốn hàng chân cột có tiết diện khá lớn được kê trên chân đá tảng, hoa văn cánh sen mang phong cách thời Lê. Trên các thân cột đều còn lỗ mộng mang dấu tích của đình sàn xưa. Kiểu thức kết cấu các bộ vì ở toà Đại bái cũng mang phong cách khác nhau. Bộ vì phía trái gian giữa kết cấu theo kiểu “thượng vì chữ đinh, nách chồng rường cốn, bẩy hiển”. Bộ vì phía phải gian giữa kết cấu theo kiểu thức “vì chữ đinh kẻ suốt”. Bộ vì phía trái gian bên kết cấu theo kiểu “thượng giá chiêng chồng rường, nách chồng rường, hạ bẩy”. Bộ vì bên phải kết cấu kiểu thức “thượng giá chiêng chồng rường, hạ kẻ”. Bộ vì gian trái kết cấu theo kiểu thức “vì kèo trụ nọc, cốn chồng rường, kẻ”. Đề tài trang trí trên đình làng Thanh Quang chủ yếu xoay quanh hình tượng rồng. Hai đầu dư bộ vì gian giữa, gian bên được nghệ nhân chạm đầu rồng: Miệng rồng ngậm ngọc, mắt lồi, tai thú, các đạo mác bay thẳng ra phía sau trông rất oai nghiêm. Trên các bức cốn chồng rường được chạm hình tượng rồng với kỹ thuật chạm lộng, bong kênh.
Hậu cung kết cấu dạng gác lửng có cửa bức bàn đóng kín ngăn cách với không gian bên ngoài. Trong Hậu cung bài trí các di vật quý như 1 bộ long ngai, 3 đôi câu đối, 2 hoành phi, 9 đạo sắc phong.
Đình đã được UBND tỉnh Hà Tây xếp hạng là di tích lịch sử - văn hoá năm 2008./.
Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 02