Hà Nội dự kiến điều chỉnh giá nước sinh hoạt: Không nên nhìn ở “bề nổi”
Thành phố Hà Nội dự kiến điều chỉnh giá nước sinh hoạt trên địa bàn từ ngày 1/7/2023. Nếu nhìn vấn đề này ở “bề nổi” thì sẽ không thấy được tính hiệu quả, lợi ích việc điều chỉnh giá nước sinh hoạt tại Hà Nội tới đây đem lại.
Vì sao Hà Nội phải điều chỉnh giá nước sinh hoạt?
Theo đó, từ ngày 1/7 tại Hà Nội, giá nước 10m3 đầu tiên (hộ/tháng) với hộ thuộc diện gia đình chính sách, hộ nghèo, hộ cận nghèo là 5.973 đồng/m3 - mức giá này giữ nguyên theo mức giá nước sạch tại Quyết định 38/2013/QĐ-UBND của 10 năm trước. Với các đối tượng hộ dân cư khác sử dụng 10 m3 đầu tiên (hộ/tháng) giá nước từ 5.973 đồng/m3 tăng lên 7.500 đồng/m3 và tăng lên 8.500 đồng/m3 vào năm 2024. Mức giá cao nhất với nước sinh hoạt trong năm 2024 sẽ là 27.000 đồng/m3 nếu sử dụng trên 30m3/hộ/tháng.
Dễ dàng nhận thấy, Hà Nội điều chỉnh giá nước sạch mới chính là việc làm cụ thể hóa Quyết định số 554/QĐ-TTg ngày 6/4/2021 của Thủ tướng Chính phủ về điều chỉnh Quy hoạch cấp nước Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, trong đó quan điểm điều chỉnh quy hoạch ưu tiên nguồn nước mặt, khai thác hợp lý nguồn nước ngầm. Theo lộ trình, Hà Nội dự kiến khai thác nguồn nước ngầm giai đoạn đến năm 2025 là khoảng 615.000 m3/ngày/đêm; đến năm 2030 khoảng 504.00 m3/ và đến năm 2050 khoảng 413.000 m3/ngày/đêm.
Thực tế, nguồn nước ngầm tại Hà Nội hiện nay có công suất khai thác là 780.000 m3/ngày đêm. Trường hợp khai thác quá mức nguồn nước ngầm sẽ dẫn đến việc hạ thấp mực nước, gây ra tình trạng sụt lún mặt đất, chất lượng nước ngầm suy giảm, ô nhiễm asen trong các tầng chứa nước; xâm nhập nước mặt ô nhiễm,… gây hệ quả đến các công trình xây dựng, môi trường sống và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của cộng đồng dân cư.
Thời điểm năm 2022, với 3 nhà máy sản xuất từ nguồn nước mặt thì công suất đạt 750.000 m3/ngày đêm, chiếm 49% sản lượng nước sạch cung cấp cho Thành phố. Khi thay nguồn nước mặt để bổ sung nguồn cấp cho các đơn vị và dần dần thay thế các nguồn giếng ngầm không đảm bảo chất lượng sẽ dẫn đến giá thành sản xuất và lưu thông nước sạch tăng do chi phí sản xuất nước mặt cao hơn chi phí sản xuất nước ngầm.
Nước là nguồn tài nguyên tái tạo, tuy nhiên nguồn cung cấp nước sạch đang ngày càng giảm đi trong khi nhu cầu sử dụng của con người ngày càng tăng cùng với tốc độ tăng của dân số. Việc bảo vệ và sử dụng có hiệu quả nguồn tài nguyên nước đang là vấn đề quan trọng và bức xúc không chỉ với Việt Nam, mà có tính chất toàn cầu. Do vậy, việc xây dựng phương án điều chỉnh giá nước sạch sinh hoạt trên địa bàn Thành phố là cần thiết, phù hợp với quy định của pháp luật, phù hợp với yêu cầu thực tế, khuyến khích sử dụng nước sạch tiết kiệm và chủ trương của Nhà nước trong việc quản lý hoạt động sản xuất và kinh doanh nước sạch
Tính hiệu quả khi giá nước được điều chỉnh
Nếu tính tiền nước trong tổng thu nhập và chi tiêu của một hộ gia đình tại khu vực thành thị trong một tháng chiếm 0,72% (Theo kết quả khảo sát mức sống dân cư năm 2022 do Tổng Cục Thống kê công bố: Số nhân khẩu bình quân một hộ khu vực thành thị là 3,5 người, khu vực nông thôn là 3,7 người. Mức thu nhập bình quân của người lao động 9 tháng năm 2022 là 6,6 triệu đồng/người, một gia đình là 22,4 triệu đồng/hộ). Do vậy, điều chỉnh giá nước mới tại Hà Nội cơ bản không tác động nhiều đến đời sống và thu nhập của người dân. Khi giá nước được điều chỉnh, Hà Nội vẫn có các chính sách hỗ trợ người dân thuộc đối tượng gia đình chính sách, hộ nghèo và người dân ở khu vực có điều kiện kinh tế xã hội còn nhiều khó khăn cần được tiếp cận và sử dụng nước sạch. Cụ thể mức giá nước sạch là 5.973 đồng/m3 áp dụng với hộ dân thuộc diện gia đình chính sách, hộ nghèo, hộ cận nghèo (giữ nguyên theo mức giá nước sạch tại Quyết định 38/2013/QĐ-UBND) cho 10 m3 đầu tiên.
Điều quan trọng, khi điều chỉnh giá nước, Hà Nội sẽ đảm bảo việc khai thác hợp lý, hiệu quả nguồn nước ngầm và thay thế bằng nguồn nước mặt từ Nhà máy nước mặt Sông Đuống, Sông Đà và Sông Hồng…, góp phần bảo vệ an toàn nguồn tài nguyên nước, hạn chế các hiện tượng sụt lún do khai thác quá mức gây ảnh hưởng tiêu cực đến các công trình xây dựng và môi trường sống của người dân trên địa bàn Thành phố. Điều này là việc làm trọng tâm để tồn tại và thích ứng với biến đổi khí hậu, đáp ứng nhu cầu của dân số ngày càng tăng. Bảo đảm an ninh nguồn nước khi nguồn nước mặt có sự cố, nguồn nước ngầm dừng hoặc giảm khai thác được sử dụng làm nguồn nước dự phòng đảm bảo an ninh nguồn nước cho Thành phố.
Điều chỉnh giá nước sạch thì các đơn vị cấp nước có nguồn lực để tiếp tục đầu tư nâng công suất sản xuất nước sạch, đồng thời thu hút nguồn vốn xã hội hóa đầu tư vào lĩnh vực cấp nước sạch, góp phần đẩy nhanh tiến độ đầu tư của các Dự án cấp nước để đảm bảo sản lượng nước được cung ứng đầy đủ, liên tục đáp ứng nhu cầu sử dụng nước sạch của người dân. Chất lượng nước sạch sản xuất ra sẽ đạt Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước sạch sử dụng cho mục đích sinh hoạt QCVN 01-1:2018/BYT, đảm bảo sức khỏe cho người dân.
Giá nước được điều chỉnh còn khuyến khích ý thức sử dụng nước tiết kiệm trong các tổ chức, cá nhân đang sử dụng nước sạch, đảm bảo an sinh xã hội và tạo sự tự chủ về tài chính cho các doanh nghiệp cấp nước để hoạt động sản xuất, kinh doanh hiệu quả, nâng cao chất lượng dịch vụ cấp nước cho nhân dân Thủ đô. Việc điều chỉnh giá nước cũng đảm bảo các hộ dân ở các vùng nông thôn cũng được cung cấp nước sạch và đảm bảo mặt bằng giá giữa khu vực thành thị và nông thôn./.