Cổng làng Thị Nguyên (huyện Thanh Oai)
Cổng làng Thị Nguyên thuộc địa phận xã Cao Dương, huyện Thanh Oai, Hà Nội.
Từ trung tâm thành phố Hà Nội theo đường Nguyễn Trãi về Hà Đông, tới ngã ba Ba La rẽ trái đến ngã tư Vác rẽ phải đi thẳng, lên đê chừng 600m là tới cổng làng Thị Nguyên. Đây là địa danh cổ gắn với việc buôn bán của những người làm nón cổ truyền.
Từ trên đê nhìn xuống là một con đường nhỏ lát gạch, hai bên là những đầm, hồ, ao của làng. Như vậy, hình ảnh của chiếc cổng như hút tầm mắt du khách vào điểm hội tụ của làng - là một trong những loại hình kiến trúc của người Việt.
Đặc điểm nổi bật của cổng là vừa có chức năng như một điếm canh của làng. Người dân nơi đây cho biết: Xưa kia địa điểm này vốn dĩ nằm ở nơi buôn bán và hội tụ của nhiều người trong vùng nên khi màn đêm buông xuống bọn đạo chích hoạt động rất mạnh. Để bảo vệ sự an toàn cho dân làng, chức dịch đã cắt cử tuần đinh canh giữ tại đây.
Tầng trên nhỏ hơn tầng dưới, được làm theo kiểu 4 mái đao cong, bờ đắp lưỡng long chầu nguyệt tạo yếu tố linh thiêng cho cổng làng. Bên trong là không gian thoáng để cho tuần đinh làm nhiệm vụ bảo vệ, phía trước mặt ngoài đắp 3 chữ Hán “Thị Nguyên môn”. Tầng dưới là lối đi lát gạch chỉ thấp, hai bên là hai cầu thang lát gạch dẫn lên tầng trên. Cả mặt trước và sau chiếc cổng được trang trí các câu đối bằng chữ Hán. Căn cứ vào chất liệu và kiểu dáng thì chiếc cổng này xây dựng theo phong cách thời Nguyễn./.
Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 01