Đình Phú Mỹ (quận Hà Đông)
Đình Phú Mỹ thuộc phường Biên Giang, quận Hà Đông, Hà Nội.
Theo các vị bô lão trong làng kể lại, cách ngày nay khoảng 300 năm có gia đình họ Phạm Văn cùng một số dòng họ khác ở thôn Công (phường Đồng Mai ngày nay) thấy bên kia sông Ninh Kiều đất đai phì nhiêu liền đến đây khai khẩn lập ấp, dần dần mà lập lên làng xóm gọi là làng Phú Mỹ. Trước cánh mạng, làng Phú Mỹ thuộc tổng Đồng Mai, tỉnh Hà Đông.
Đình Phú Mỹ được tọa lạc giữa làng trông về hướng bắc. Nghi môn đình được xây dựng theo kiểu trụ biểu với ba lối đi. Qua một khoảng sân rộng lát gạch bát cổ là đình chính có kết cấu “Tiền nhất hậu đỉnh” gồm Tiền bái, Đại bái và Hậu cung. Tiền bái là một toà nhà ngang 5 gian, được làm kiểu hồi bít đốc hai mái chảy lợp ngói ri cổ. Bờ nóc, bờ dải đắp bờ đinh, hai đầu bờ nóc đắp hai đấu đỉnh. Vào bên trong Đại bái tương ứng với 5 gian là 6 bộ vì đỡ mái trên 4 hàng chân cột, các bộ vì đỡ mái được làm theo kiểu “thượng giá chiêng, hạ kẻ chuyền xà nách, bẩy hiện, bảy hậu”, “thượng chồng rường con nhị hạ kẻ chuyền xà nách bẩy hiện và bảy hậu”. Đại bái gồm 3 gian nhà ngang. Nhìn bên ngoài được làm như Tiền bái, vào bên trong là bốn bộ vì được làm thống nhất theo kiểu “thượng chồng rường con nhị hạ cốn, bẩy hiên trên quá giang trốn hàng chân cột”. Hai mặt của các bức cốn được chạm chìm với đề tài như long cuốn thuỷ, và các tích dân gian. Nối từ gian giữa Đại bái vào là Hậu cung, cũng là 3 gian nhà ngang. Nhìn từ bên ngoài, bờ nóc, bờ chảy đắp bờ đinh, hai đầu bờ nóc đắp đấu đỉnh, tường hồi bít đốc hai mái chảy lợp ngói ri. Vào bên trong tương ứng với ba gian là 4 bộ vì đỡ mái trên mặt bằng bốn hàng chân cột. Các bộ vì đỡ mái Hậu cung được làm cùng một kiểu “kèo kẻ quá giang” đơn giản thiên về độ bền chắc và thông thoáng cho không gian thờ thánh.
Đình Phú Mỹ thờ Thành hoàng làng là Đức đại vương Bản Cảnh Thành hoàng Hoàng Khắc Minh. Ông hiệu là Thuỷ Hiên tiên sinh, sinh năm Quý Dậu (1453) trong một gia đình dòng dõi Nho gia, quê ở làng Huyền Khê, nay là làng Đa Sỹ, phường Kiến Hưng, quận Hà Đông.
Hoàng Khắc Minh là cháu đích tôn Hoàng Trình Thanh - một danh nhân có đức nghiệp lớn thời Lê sơ. Ngài có tư chất thông minh, cha mất sớm nên ở với ông nội từ thuở ấu thơ, được tiếp xúc với nhiều dòng tư tưởng lớn, biết thực hành khí tiết đạo Nho. Khi ngài 10 tuổi, ông nội mất, đến năm 32 tuổi, vào đời Thánh Tông Nghị Hoàng Đế, niên hiệu Hồng Đức thứ 15 (Giáp Thìn - 1484), ngài dự thi và trúng tuyển Đệ tam giáp đồng tiến sĩ xuất thân, được Lê Thánh Tông tin dùng và bổ nhiệm chức Bồi tụng Lễ bộ Hữu thị lang. Trong công việc, ngài liêm khiết và thẳng thắn nên được vua giao thêm trọng trách Đông các Đại học sĩ.
Truyện kể rằng: Có một lần sau khi đến thăm Dạ Đình về, vua Lê Thánh Tông có ý muốn phế hậu lập phi, ngài biết nên dâng sớ can ngăn, trong sớ có câu: “...Chốn khuê môn nền tảng trước sau cần phong cách đôn hậu, rực rỡ. Sao chẳng nhớ cái tính con tò vò và câu nói lưỡi dài là cái thang tai hoạ vậy...”. Sau khi xem, vua khen: “Ta có một bầy tôi thẳng thắn chính trực, xã tắc có một bầy tôi chân chính”. Và ý định phế hậu lập phi được bãi bỏ. Sau đó, ngài được vua thăng chức Thượng thư bộ Lễ, ban tước Lương Nhân Hầu.
Khi đương nhiệm, ngài từng phụng mệnh vua đi sứ, kinh lý, kiểm tra các địa phương trong nước. Ngài thường tâm niệm một điều là làm việc theo đạo Thánh hiền mà làm, lúc nào cũng khoan tâm với người, xét người xét việc, phân rõ ngay gian. Mãi đến năm 70 tuổi mới cáo lão về quê. Ở quê, ngài luôn quan tâm chăm sóc, dạy bảo con cháu học hành, thiên hạ ai cũng muốn gần gũi để nghe ngài dạy bảo. Ngài hoá vào giờ Thìn, ngày 12 tháng chạp năm Giáp Ngọ (1534), hưởng thọ 82 tuổi. Sau khi ngài hoá, nhân dân nhiều làng quanh vùng làm lễ yết xin cung thỉnh hành trạng và duệ huệ của ngài về thờ làm Thành hoàng làng.
Lễ hội truyền thống làng Phú Mỹ được mở vào 14 tháng giêng âm lịch hàng năm và kết thúc vào ngày 16 tháng giêng.
Đình đã được UBND tỉnh Hà Tây xếp hạng di tích lịch sử - văn hoá năm 2006./.
Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 01